Amianan a Korea

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Darsen a mapan iti pagdaliasatan Darsen a mapan agbiruk

Nagsasabtan: 40°N 127°E / 40°N 127°E / 40; 127

Demokratiko a Republika ti Tattao ti Korea
  • 조선민주주의인민공화국 (Koreano)
  • Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk
Wagayway ti Aminan a Korea
Wagayway
Kayarigan ti Aminan a Korea
Kayarigan
Napili a pagsasao: 
강성대국 (de facto)
"Kangsŏngdaeguk"
("Nabileg ken Narang-ay a Pagilian")
Nailian a kanta: 
애국가
"Aegukka"
("Ti Patriotiko a Kanta")
Daga a tinengngel babaen ti DRTK ket naipakita iti nangisit a berde; tinunton ti daga ngem di natengngel ket naipakita iti napusasaw a berde.
Daga a tinengngel babaen ti DRTK ket naipakita iti nangisit a berde; tinunton ti daga ngem di natengngel ket naipakita iti napusasaw a berde.
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Pyongyang
39°2′N 125°45′E / 39.033°N 125.750°E / 39.033; 125.750
Opisial a sasaoKoreano (Munhwaŏ)[1]
Opisial a sinuratanChosŏn'gŭl[2]
Relihion
Ateismo ti estado
Nagan dagiti umili
  • Aminan a Koreano
  • Koreano
GobiernoUnitario a Juche a maysa a partido a republika babaen ti maysa a totalitariano a tinawid a diktadora[3][4][5][6]
Kim Jong-un[a]
Kim Jong-un
Choe Ryong-hae[b]
Choe Ryong-hae
Pak Pong-ju
Kim Tok-hun
Pak Thae-song
LehislaturaKangatuan nga Asemblia ti Tattao
Pannakaporma
• Administrasion ti Sobiet
3 Oktubre 1945
• Umuna a probisional a gobierno
8 Pebrero 1946
• Maika-2 a probisional a gobierno
22 Pebrero 1947
• Nabangon ti DRTK
9 Septiembre 1948
• Agdama a batay-linteg
27 Disiembre 1972
• Naawat iti UN
17 Septiembre 1991
27 Abril 2018
Kalawa
• Dagup
120,540 km2 (46,540 sq mi)[7] (Maika-97)
• Danum (%)
0.11
Populasion
• Karkulo idi 2018
[8][9] (Maika-55)
• Senso idi 2008
24,052,231[10]
• Densidad
212/km2 (549.1/sq mi) (Maika-45)
GDP (PPP)Karkulo idi 2014
• Dagup
$40 bilion[11]
• Tunggal maysa a tao
$1,800[12]
GDP (nominal)Karkulo idi 2017
• Dagup
$30 bilion[13][14]
• Tunggal maysa a tao
$1,300[14]
KuartaWon ti Tattao ti Korea (₩) (KPW)
Sona ti orasUTC+9 (Oras ti Pyongyang[15])
Pormat ti petsa
  • yy, tttt년 mm월 dd일
  • tt, tttt/bb/aa (AD–1911 / AD)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+850[16]
TLD ti internet.kp[17]
Demokratiko a Republika ti Tattao ti Korea
North Korea.svg
Ti "Demokratiko a Republika ti Tattao ti Korea" kadagiti sinuratan ti Chosŏn'gŭl (ngato) ken hancha (baba).
Nagan a Koreano
Chosŏn'gŭl조선민주주의인민공화국
Hancha朝鮮民主主義人民共和國
Napabaro a RomanisasionJoseon Minjujuui Inmin Gonghwaguk
McCune–ReischauerChosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk
Amianan a Korea
Nagan nga Amianan a Koreano
Chosŏn'gŭl조선
Hancha朝鮮
Nagan nga Abagatan a Koreano
Hangul북한
Hanja北韓

Ti Amianan a Korea,[c] opisial a ti Demokratiko a Republika ti Tattao ti Korea (DRTK),[d] ket ti maysa a pagilian iti Daya nga Asia, a mangbukel ti akin-amianan a parte ti Peninsula ti Korea. Daytoy ket beddenganna ti Tsina ken Rusia iti amianan, kadagiti karayan Yalu (Amnok) ken Tumen; daytoy ket beddenganna ti Abagatan a Korea iti abagatan iti Sona ti Demilitarisado ti Koreano. Ti akinlaud a pagbeddenganna ket ti Luek Korea ken ti Baybay Duyaw, bayat a ti akindaya a pagbeddenganna ket maipalawag babaen ti Baybay ti Hapon. Ti Amianan a Korea, kas met ti akin-abagatan a kapadana, ket mangtunton nga isu ti lehitimado a gobierno ti intero a peninsula ken dagiti kabangibang nga isla. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudad ti pagilian ket ti Pyongyang.

Idi 1910, Korea inkapet idi bbaen ti Imperio ti Hapon. Idi 1945, kalpasan ti panagsuko ti Hapon iti patingga ti Gubat ti Sangalubongan II, nabingbingaay ti Korea kadagiti dua a sona iti igid ti maika-38 a paralelo, a ti amianan ket sinakup babaen ti Kappon ti Sobiet ken ti abagatan ket sinakup babaen ti Estados Unidos. Napaay dagiti negosasion iti panagkaykaysa, ken idi 1948, nabukel dagiti agsisina a gobierno: ti sosialista a DRTK iti amianan, ken ti kapitalista nga Umuna a Republika ti Korea iti abagatan. Ti pannakaporma ti DRTK ket nagtaud manipud kadagiti nadumaduma a probisional a gobierno: ti Republika ti Tattao ti Korea (RTK), ti Sibil nga Administrasion ti Sobiet (SAS), ti Probisional a Komite ti Tattao ti Amianan Korea, ken ti Komite ti Tattao ti Amianna a Korea. Nangrugi ti Gubat ti Koreano idi 1950, iti maysa a panagraut iti Amianna a Korea, ken nagpatingga aginggana idi 1953. Ti Korean Armistice Agreement ket nakaiyeg iti maysa a panagsardeng ti panaglalaban ken nangibangon iti maysa a demilitarisado a sona (demilitarized zone – DMZ), ngem awan ti pormal a napirman a tulag ti kappia.

Segun ti Artikulo 1 batay-linteg ti estado, ti Amianan a Korea ket maysa a "nawaya a sosialista nga estado".[e][19] Agtengngel daytoy kadagiti panagbubutos, ngem impalawagen dagiti indipendente nga agpalpaliiw a kas dagiti ulbod a panagbubutos, gapu ta ti Amianan a Korea ket maysa a totalitariano a diktadura,[3][4][5] nga addan iti maysa nga eloborado a kulto a personalidad iti likmut ti dinastia a Kim: Il-sung, Jong-il, ken ti agdama a daulo a ni Jong-un. Ti Partido dagiti Agob-obra ti Korea, nga idauluan babaen ti maysa a kameng ti agturturay a pamilia, ket ti dominante a partido ken mangidaulo ti Demokratiko a Sanguanan para iti Panagkaykaysa ti Korea, nga amin dagiti opisial ti politika ket naskenda a kameng.

Segun iti Artikulo 3 ti batay-linteg, ti Juche ket ti opisial nga ideolohia ti Amianan a Korea.[19] Dagiti pamay-an ti panagpataud ket tagikua babaen ti estado babaen ti patpatarayen ti estado a negosio ken ti kolektibo a taltalon. Kaaduan dagiti serbisio—kas ti panagaywan ti salun-at, edukasion, pagbalayan ken panagpataud iti makan—ket nayonan a bayadan wenno bayadan ti estado. Manipud idi 1994 aginggan aidi 1998, nagsagaba ti bisin ti Amianan a Korea a nagresultaan ti ipupusay dagiti baetan ti 240,000 ken 420,000 a tattao, ken agtultuloy nga agsagsagaba iti malnutrision ti populasion.

Dagiti nota[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ Agtengngel ni Kim Jong-un kdagiti uppat a puesto: Sapasap a Sekretario ti Partido dagiti Agob-obra, Mangipangulo ti Komision ti Tengnga a Militar, Presidente ti Komision dagiti Pannakibiang ti Estado ken Kangatuan nga Agbilbilin iti Siiigam a Buyot.
  2. ^ Ni Choe Ryong-hae ket mangirepresenta ti Amianan a Korea iti sangalubongan. Naisurat ti Presidensia iti batay-linteg idi 1998. Ni Kim Il-sung, a pimmusay idi 1994, ket nairangarang idi a kas "eternal a Presidente" iti bukodna a preamble.
  3. ^ Koreano: 조선 / 朝鮮, MR: Chosŏn; literal a 북조선 / 北朝鮮, MR: Pukchosŏn, wenno 북한 / 北韓 RR: Bukhan iti panagusar iti Abagatan a Koreano.
  4. ^ Naipangyababa pay iti DRT ti Korea ken Korea, DRT; Koreano: 조선민주주의인민공화국 / 朝鮮民主主義人民共和國, Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk
  5. ^ Ti batay-linteg ti DRTK, Artikulo 1, ket mangibaga a ti "Ti Demokratiko a Republika ti Tattao ti Korea ket maysa a nawaya a sosialista nga Estado a mangirepresenta kadagiti interesado iti amin a Koreano a tattao."[18]

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ Minahan, James B. (2014). Ethnic Groups of North, East, and Central Asia: An Encyclopedia (iti Ingles). Santa Barbara: ABC-CLIO. p. 147. ISBN 978-1-61069-018-8.
  2. ^ Alton, David; Chidley, Rob (2013). Building Bridges: Is There Hope for North Korea? (iti Ingles). Oxford: Lion Books. p. 89. ISBN 978-0-7459-5598-8.
  3. ^ a b "North Korea country profile". BBC News (iti Ingles). 9 Abril 2018.
  4. ^ a b "Kim Jong Un's North Korea: Life inside the totalitarian state". Washington Post (iti Ingles).
  5. ^ a b "Totalitarianism" (iti Ingles). Encyclopædia Britannica. 2018.
  6. ^ "Korea, North". Britannica Book of the Year 2014 (iti Ingles). London: Encyclopedia Britannica, Inc. 2014. p. 642. ISBN 978-1-62513-171-3.
  7. ^ Demographic Yearbook – Table 3: Population by sex, rate of population increase, surface area and density (PDF). United Nations Statistics Division. 2012. p. 5. Naala idi 29 Nobiembre 2014.
  8. ^ ""World Population prospects – Population division"". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Naala idi Nobiembre 9, 2019.
  9. ^ ""Overall total population" – World Population Prospects: The 2019 Revision" (xslx). population.un.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Naala idi Nobiembre 9, 2019.
  10. ^ "DPR Korea 2008 Population Census National Report" (PDF) (iti Ingles). Pyongyang: DPRK Central Bureau of Statistics. 2009. p. 14. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 31 Marso 2010. Naala idi 19 Pebrero 2011.
  11. ^ "GDP (PPP) Field listing". CIA World Factbook. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 25 Hunio 2014. Naala idi 31 Mayo 2014.
  12. ^ "GDP (PPP) per capita Field listing". CIA World Factbook. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 25 Hunio 2014. Naala idi 31 Mayo 2014.
  13. ^ "National Accounts Main Aggregate Database" (iti Ingles). United Nations Statistics Division. Disiembre 2012. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 5 Pebrero 2016.
  14. ^ a b "North Korean Economy Watch » GDP statistics". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 8 Enero 2017. Naala idi 9 Pebrero 2017. Hyundai Research Institute (Abagatan a Korea)
  15. ^ "Decree on Redesignating Pyongyang Time". Naenara. 30 Abril 2018. Naala idi 4 Mayo 2018.
  16. ^ "Telephone System Field Listing". CIA The World Factbook. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 25 Hunio 2014. Naala idi 17 Hunio 2014.
  17. ^ Hersher, Rebecca (21 Septiembre 2016). "North Korea Accidentally Reveals It Only Has 28 Websites". NPR. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 22 Septiembre 2016. Naala idi 22 Septiembre 2016.
  18. ^ Socialist Constitution of the Democratic People's Republic of Korea (2019). 2019 – babaen ti Wikisource.
  19. ^ a b "DPRK Socialist Constitution". www.naenara.com.kp (iti Ingles).

Dagiti taudan[urnosen | urnosen ti taudan]

  • "Country Profile: North Korea" (PDF). Library of Congress – Federal Research Division. July 2007. Naala idi 4 July 2009.
  • Armstrong, Charles K. "North Korea in 2016." Asian Survey 57.1 (2017): 119–27. abstract
  • French, Paul (2007). North Korea: The Paranoid Peninsula: A Modern History (Second nga ed.). London: Zed Books. ISBN 978-1-84277-905-7.
  • Hayes, Peter, and Roger Cavazos. "North Korea in 2015." Asian Survey 56.1 (2016): 68–77. abstract
  • Hayes, Peter, and Roger Cavazos. "North Korea in 2014." Asian Survey 55.1 (2015): 119–31. abstract; also full text online
  • Jackson, Van (2016). Rival Reputations: Coercion and Credibility in US–North Korea Relations. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-13331-0., covers 1960s to 2010.
  • Jackson, Van. "Deterring a Nuclear-Armed Adversary in a Contested Regional Order: The 'Trilemma' of US–North Korea Relations." Asia Policy 23.1 (2017): 97–103. online
  • Lee, Hong Yung. "North Korea in 2013: Economy, Executions, and Nuclear Brinksmanship." Asian Survey 54.1 (2014): 89–100. online
  • Martin, Bradley K. (2004). Under the Loving Care of the Fatherly Leader: North Korea and the Kim Dynasty. New York: Thomas Dunne Books. ISBN 978-0-312-32322-6.
  • Myers, Brian Reynolds (2011). The Cleanest Race: How North Koreans See Themselves and Why It Matters. Melville House. ISBN 978-1-933633-91-6.
  • "North Korea – A Country Study" (PDF). Library of Congress Country Studies. 2009.
  • Ryang, Sonia (2013). "The North Korean Homeland of Koreans in Japan". Iti Ryang, Sonia (ed.). Koreans in Japan: Critical Voices from the Margin. London: Routledge. pp. 32–54. ISBN 978-1-136-35305-5.
  • Yonhap News Agency, ed. (2003). North Korea Handbook. Yonhap T'ongsin. ISBN 978-0-7656-1004-1.

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Amianan a Korea iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Amianan a Korea manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Amianan_a_Korea&oldid=380308"