Jump to content

Australia

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Daytoy nga artikulo ket maipanggep iti pagilian. Para iti dadduma nga usar, kitaen ti Australia (panangilawlawag).

Nagsasabtan: 27°S 133°E / 27°S 133°E / -27; 133

Mankomunidad ti Australia
Wagayway ti Australia
Wagayway
Eskudo ti Australia
Eskudo
Nailian a kanta: "Advance Australia Fair"[N 1]
Lokasion ti Australia
KapitolioCanberra
35°18.48′S 149°7.47′E / 35.30800°S 149.12450°E / -35.30800; 149.12450
Kadakkelan a siudadSydney
Opisial a sasaoAwan[N 2]
Nailian a pagsasaoIngles (de facto)[N 2]
Nagan dagiti umiliAustraliano, Aussie, Taga-Australia[2][3]
GobiernoPederal a parlamentario a batay-linteg a monarkia
• Monarkia
Charles III
Sam Mostyn
Anthony Albanese
LehislaturaParlamento
• Akinngato a kamara
Senado
• Akinbaba a kamara
Kamara dagiti Pannakabagi
Wayawaya 
manipud iti Nagkaykaysa a Pagarian
1 Enero 1901
11 Disiembre 1931
9 Oktubre 1942 (nga addaan iti naapektaran manipud idi 3 Septiembre 1939)
3 Marso 1986
Kalawa
• Dagup
7,617,930 km2 (2,941,300 sq mi) (Maika-6)
Populasion
• Karkulo idi 2024
27,416,100[4] (Maika-51)
• Senso idi 2016
23,401,892[5]
• Densidad
3.6/km2 (9.3/sq mi) (Maika-236)
GDP (PPP)Karkulo idi 2011
• Dagup
$918.978 bilion[6] (Maika-18)
• Tunggal maysa a tao
$40,836[6] (Maika-12)
GDP (nominal)Karkulo idi 2011
• Dagup
$1.507 trilion[6] (Maika-13)
• Tunggal maysa a tao
$66,984[6] (Maika-5)
Gini (2012)33.6[7]
kalalainganna · Maika-19
HDI (2013)steady 0.933[8]
nangato unay · Maika-2
KuartaDoliar ti Australia (AUD)
Sona ti orasUTC+8 aginggana iti +10.5 (sabsabali[N 3])
• Kalgaw (DST)
UTC+8 aginggana iti +11.5 (sabsabali[N 3])
Pagmanehuankanigid
Kodigo ti panagtawag+61
Kodigo ti ISO 3166AU
TLD ti internet.au

Ti Australia, opisial a ti Mankomunidad iti Australia,[9] ket maysa a pagilian idiay Akin-abagatan a Hemisperio a nabuklan ti kangrunaan a daga iti kontinente iti Australia ken dagiti is-isla iti Tasmania ken dadduma pay a babassit nga isla idiay Indiano ken Taaw Pasipiko. Daytoy ket isu ti maikanem a kadakkelan a pagilian babaen ti dagup a kadakkel. Dagiti kaarrubana a pagilian ket mairaman ti Indonesia, Daya a Timor ken Papua Baro a Guinea iti amianan; ti Is-isla ti Solomon, Vanuatu ken Baro a Caledonia iti amianan-daya; ken Baro a Selanda iti abagatan-daya.

Para kadagiti 40,000 a tawtawen[10] sakbay ti Europeano a panagtaeng idi naladaw a maika-18 a siglo, ti Australia ket tinaengan idi babaen dagiti patneng nga Australiano,[11] a naikameng ti, maysa wenno ad-adu ti agarup a 250 a grupgrupo ti pagsasao.[12][13] Kalpasan ti panakadukatal babaen dagiti Olandes nga eksplorador idi 1606, ti akin-daya a kagudua ti Australia' ket tinunton babaen ti Gran Britania idi 1770 ken tinagtagitao babaen ti penal a pagluganan idiay kolonia ti New South Wales manipud idi 26 Enero 1788. Ti populasion ket nagin-inut a dimmakkel kadagiti simmarsaruno a dekada; ti kontinente ket nasuksukimat ken nanayonan ti lima a naipatakder a bukod nga agturturay a Balangat a kolkolonia.

Idi 1 Enero 1901, dagitoy nga innem a kolonia ket napederado, a nangporma ti Mankomunidad ti Australia. Manipud iti Pannakapederasion, ti Australia ket nakataripato ti natalinaay a liberal a demokratiko a sistema ti politika nga agpamay-ay a kas maysa a pederal a parlamentario a demokrasia ken batay-linteg a monarkia. Ti pederasion ket buklen dagiti innem nga estado ken nadumaduma a terteritorio. Ti populasion iti 27 a riwriw[4] ket adu a naipatengngaan a dagidiay Akindaya nga estado ken kaaduan nga urbanisado.

Daytoy ket maysa a nangato a narang-ay a pagilian, ti Australia ket isu ti maika-13 a kadakkelan nga ekonomia iti lubong ken addaan iti maikanem a kangatuan ti matgedan ti tunggal maysa a tao iti lubong. Ti panaggastus ti Australia iti militar ket isu ti maika-13 a kadakkelan iti lubong. Addaan daytoy iti maikadua a kangatuan ti pagsurotan ti panagrangrang-ay ti nagtagitaoan iti lubong, ti Australia ket nangato a mairanggo kadagiti adu a sangalubongan a panagipadpada ti nailian a pannakaaramid, a kas ti kasayaat ti biag, salun-at, edukasion, waya ti ekonomiko, ken ti panagsalaknib ti sibil a wayawaya ken dagiti karbengan ti politika.[14] Ti Australia ket maysa a kameng ti G20, OECD, WTO, APEC, UN, Mankomunidad dagiti Pagilian, ANZUS, ken ti Sangkatipunan dagiti Isla ti Pasipiko.

Paammo

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Ti Australia ket addan ti maysa a naarian a kanta, "God Save the Queen (or King)
    (Ilokano: Apo Isalakanmo ti Rena)", a daytoy ket may-ayam no adda dagiti kameng iti Naarian a pamilia no addada idiay Australia. Kadagiti dadduma pay a maibagay a linaon, ti nailian a kanta ti Australia, "Advance Australia Fair", ket isu ti maay-ayam.[1]
  2. ^ a b Ti Ingles ket awan ti de jure a kasasaad.
  3. ^ a b Adda dagiti babassit a paggiddiatan manipud kadagiti tallo a sona ti oras, kitaen ti Oras idiay Australia.

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Daytoy ket Pammadayaw – Dagiti Simbolo – Ti Nailian a Kanta iti Australia Naiyarkibo 2007-11-09 iti Wayback Machine ken DFAT – "Ti Nailian a Kanta ti Australia" Naiyarkibo 2007-10-23 iti Wayback Machine; "Dagiti Nailian a Simbolo" (PDF). Parliamentary Handbook of the Commonwealth of Australia (iti Ingles) (Maika-29 nga ed.). 2002. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2007-06-11. Naala idi 7 Hunio 2007.
  2. ^ Macquarie Dictionary [Ti Macquarie a Diksionario] (iti Ingles).
  3. ^ Collins English Dictionary [Collins Ingles a Diksionario] (iti Ingles). Bishopbriggs, Glasgow: HarperCollins. 2009. p. 18. ISBN 978-0-00-786171-2.
  4. ^ a b "Population Clock". Australian Bureau of Statistics (iti Ingles). Naala idi 3 Abril 2018. Ti populasion a karkulo ket inaldaw nga automatiko a makarkulo iti 00:00 UTC ken naibatay iti datos a naala manipud iti pagorasan ti populasion iti petsa a naipakita iti dakamat.
  5. ^ Australian Bureau of Statistics (27 Hunio 2017). "Australia". 2016 Census QuickStats. Naala idi 27 Hunio 2017. Urnosen daytoy idiay Wikidata
  6. ^ a b c d "Australia". International Monetary Fund (iti Ingles). Naala idi 5 Nobiembre 2011.
  7. ^ "OECD Economic Surveys: Norway 2012" (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-08-12. Naala idi 2015-06-25.
  8. ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF) (iti Ingles). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25.
  9. ^ "Constitution of Australia" [Batay-linteg ti Australia] (iti Ingles). Naala idi 5 Agosto 2011 – babaen ti ComLaw. 3. It shall be lawful for the Queen, with the advice of the Privy Council, to declare by proclamation2 that, on and after a day therein appointed, not being later than one year after the passing of this Act, the people of New South Wales, Victoria, South Australia, Queensland, and Tasmania, and also, if Her Majesty is satisfied that the people of Western Australia have agreed thereto, of Western Australia, shall be united in a Federal Commonwealth under the name of the Commonwealth of Australia [3. Ket kalintegan to para iti Reina, nga addaan iti nabagbagaan iti Pribado a Konsilo,nga iparangarang babaen ti proklamasion a, ti daytoy ken kalpasan ti maysa nga aldaw a daytoy ket naidutoken, a saan a naladladaw ngem maysa a tawen ti mapalabas kalpasan ti pannakaipasa iti daytoy a Tignay, dagiti tatao ti New South Wales, Victoria, Abagatan nga Australia, Queensland, ken Tasmania, ken no ti Apo ket napaneknekan a dagiti tatao iti Akinlaud nga Australia ket umannurot, ket agkaykaysa da iti Pederal a Mankomunidad iti Australia.]
  10. ^ Wade, Nicholas (22 Septiembre 2011). "Australian Aborigine Hair Tells a Story of Human Migration" [Ti Australiano nga Aborihen a Buok ket Mangibagbaga ti Sarita ti Migrasion ti Nagtagitaoan]. The New York Times (iti Ingles).
  11. ^ Anitei, Stefan (9 Mayo 2007). "Both Australian Aborigines and Europeans Rooted in Africa: 50,000 Years Ago" [Dagiti Australiano nga Aborihen ken dagiti Europeano ket Nairamutanda idiay Aprika: Idi 50,000 a Tawtawen]. Softpedia News (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2017-10-10. Naala idi 2021-07-08.[  – ]
  12. ^ "Australian Social Trends". Australian Bureau of Statistics website. Mankomunidad ti Australia. Naala idi 6 Hunio 2008.
  13. ^ Walsh, Michael (1991). "Overview of Indigenous Languages of Australia" [Pakabuklan dagiti Patneng a Pagsasao ti Australia]. Iti Romaine, Suzane (ed.). Language in Australia [Pagsasao idiay Australia] (iti Ingles). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-33983-9.
  14. ^ "Australia: World Audit Democracy Profile". WorldAudit.org (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-12-13. Naala idi 5 Enero 2008.

Bibliograpia

[urnosen | urnosen ti taudan]
  • Denoon, Donald; Mein-Smith, Philippa (2000). A History of Australia, New Zealand, and the Pacific [Ti Pakasaritaan ti Australia, Baro a Selanda, ken ti Pasipiko] (iti Ingles). Oxford, U.K.: Blackwell. ISBN 0-631-17962-3.
  • Davison, Graeme; Hirst, John; Macintyre, Stuart, dagiti ed. (1999). The Oxford Companion to Australian History [Ti Oxford a Kumaduaan ti Australiano Pakasaritaan] (iti Ingles). Melbourne, Vic.: Oxford University Press. ISBN 0-19-553597-9.
  • Emily Kngwarreye: Paintings [Emily Kngwarreye: Dagiti Pinintaan] (iti Ingles). North Ryde, NSW: Craftsman House / G + B Arts International. 1996. ISBN 90-5703-681-9.
  • Germaine, Max (1990). Artists and Galleries of Australia [Dagiti Artista ken dagiti Palko ti Australia] (iti Ingles). Roseville, Vic.: Craftsman House. ISBN 976-8097-02-7.
  • Goad, Philip; Willis, Julie, dagiti ed. (2011). The Encyclopedia of Australian Architecture [Ti Ensiklopedia ti Australiano nga Arkitektura] (iti Ingles). Port Melbourne, Vic.: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-88857-8.
  • Hughes, Robert (1986). The Fatal Shore: The Epic of Australia's Founding [Ti Makadangran nga Aplaya: Ti Epiko a Panakabangon ti Australia] (iti Ingles). New York, N.Y.: Knopf. ISBN 0-394-50668-5.
  • Johnson, Vivien (2007). Papunya Painting: Out of the Desert [Papunya a Pinintaan: Manipud ti Desierto] (iti Ingles). Canberra: Museum of Australia. ISBN 978-1-876944-58-2. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2018-07-21. Naala idi 2012-09-27.
  • Jupp, James (2001). The Australian People: An Encyclopedia of the Nation, Its People and Their Origins [Ti Australiano a Tattao: Ti Ensiklopedia ti Pagilian, Tattaona, ken Dagiti Punganayanda] (iti Ingles). Cambridge, U. K.: Cambridge University Press. ISBN 0-521-80789-1.
  • Macintyre, Stuart (2000). A Concise History of Australia [Ti Ababa a Pakasaritaan ti Australia] (iti Ingles). Cambridge, U. K.: Cambridge University Press. ISBN 0-521-62359-6.
  • McCulloch, Alan; McCulloch, Susan; Childs, Emily McCulloch (2006). The New McCulloch's Encyclopedia of Australian Art [Ensiklopedia ti Australiano nga Arte ni McCulloch] (iti Ingles). Fitzroy BC, Vic.: The Miegunyah Press. ISBN 0-522-85317-X.
  • Powell, J. M. (1988). An Historical Geography of Modern Australia: The Restive Fringe [Ti Naipakasaritaan a Heograpia ti Moderno nga Australia: The Restive Fringe] (iti Ingles). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN 0-521-25619-4.
  • Robinson, G. M.; Loughran, R. J.; Tranter, P. J. (2000). Australia and New Zealand: Economy, Society and Environment [Australia ken Baro a Selanda: Ekonomia, Kagimongan ken Enbironmento] (iti Ingles).
  • Smith, Bernard; Smith, Terry (1991). Australian Painting 1788–1990. Melbourne, Vic.: Oxford University Press. ISBN 0-19-554901-5.
  • Teo, Hsu-Ming; White, Richard (2003). Cultural History in Australia [Kultural a Pakasaritaan idiay Australia] (iti Ingles). University of New South Wales Press. ISBN 0-86840-589-2.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Australia iti Wikimedia Commons

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Australia&oldid=401621"