Jump to content

Batay-linteg a monarkia

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Ti batay-linteg a monarkia, limitado a monarkia wenno parlamentario a monarkia (tinawtawagan pay iti nabalangatan a republika) [1][2][a] ket ti porma ti gobierno a dagiti agturturay a bileg ti monarko ket ginawidan babaen ti batay-linteg.[3]

Ti batay-linteg a monarkia ket mabalin a angibaga iti sistema a ti manarko ket agtignay a kas politikal nga awan partido a daulo ti estado babaen ti batay-linteg, no naisurat wenno di naisurat.[4] Bayat a kaaduan kadagiti monarko ket mabalinda ti agtengngel kadagiti pormal a reserba a bileg ken ti gobierno ket mabalin nga opisial nga adda iti nagan iti monarko, saanda mangisaad iti publiko nga annuroten wenno agpili kadagiti daulo ti politika. Ti politikal a sientista a ni Vernon Bogdanor, a nnagadaw iti inbagbagababaen ni Thomas Macaulay, ket nangipalawagen ti batay-linteg a monarkia a kas "ti naturay nga agturay ngem saan nga agturay".[5] Iti maipatinayon iti panagtignay a kas makitkita a simbolo iti panagkaykaysa ti pagilian, ti batay-linteg a monarko ket mabalin nga agtengngel dagiti pormal a bileg a kas ti panagwaswas ti parlamento wenno mangited iti Panangipangato iti Kaarian iti legislasion. Nupay kasta, ti panagsanay kadagit ikasta a bileg ket kadawyan laeng a pormalidad imbes a ti opurtunidad para it naturay a mangtignay iti personal a preperensia iti politika.

Listaan dagiti agdama nga agturturay a monarkia

[urnosen | urnosen ti taudan]
Estado
Agdama a
batay-linteg
 Kita ti monarkia Panagpili ti monarko
 Andorra 1993 Kumaddua a Prinsipalidad Panagpili ti obispo ti La Seu d'Urgell ken panagbutos ti Presidente ti Pransia
 Antigua ken Barbuda 1981 Pagarian Tawid a panagsasaruno
 Australia 1901
 Bahamas 1973
 Barbados 1966
 Bahrain 2002
 Belhika 1831 Popular a monarkia[b] (Tawid a panagsasaruno)[b]
 Belis 1981 Pagarian Tawid a panagsasaruno
 Butan 2007
 Cambodia 1993 Pinili babaen ti konseho ti trono
 Kanada 1867 Tawid a panagsasaruno
 Dinamarka 1849
 Grenada 1974
 Hamaika 1962
 Hapon 1947 Imperio
 Hordania 1952 Pagarian
 Kuwait 1962 Emirato Tawid a panagsasaruno, nga addaan iti naibilin nga pammasingked ti Balay ti Al-Sabah ken ti kaaduan ti Nailian nga Asemblia
 Lesotho 1993 Pagarian Tawid a panagsasaruno, suheto ti naibilina a pammasingked ti Kolehio dagiti Hepe
 Liechtenstein 1862 Prinsipalidad Tawid a panagsasaruno
 Luxembourg 1868 Nalatak a dukado
 Malaysia 1957 Nabutosan a pederal a monarkia Napili manipud kadagiti siam a tawid a sultan dagiti estado ti Malay
 Monaco 1911 Prinsipalidad Tawid a panagsasaruno
 Morocco 2011 Pagarian
 Olanda 1815
 Baro a Selanda 1907
 Norwega 1814
 Papua Baro a Guinea 1975
 San Kristobal ken Niebes 1983
 Santa Lucia (pagilian) 1979
 San Vicente ken dagiti Grenadito 1979
 Is-isla ti Solomon 1978
 Espania 1978
 Eswatini 1968
 Suesia 1974
 Tailandia 2014
 Tonga 1970
 Tuvalu 1978
 Dagiti Nagkaykaysa nga Emirato nga Arabo 1971 Nabutosan a pederal a monarkia Ti presidente ket binutosan babaen dagiti pito a monarkia a buklen dagiti Pederal a Kanagtuan a Konseho
 Nagkaykaysa a Pagarian (1689, 1701) Pagarian Tawid a panagsasaruno

Dagiti nota

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Dagiti termino ti nabalangatan a republika ken parlamentario a republika ket inus-usar babaen dagiti sabali a taudan tapno maisalumina iti maysa a kita ti batay-linteg a monarkia manipud iti sabali, ngem gapu ta dagiti termino ket awanan kadagit adua a naapom a kaibuksilan, dagiti nadumaduma a turay ket ipalawagda dagiti termino iti waya a dagiti panangipalawag ket maybalin nga agtuonn kadagiti nadumaduma a publikasion. Bayat a ti Austrialiano nga Republic Advisory Committee ket nagus-usar iti nabalangatan a republika tapno mangipalawag ti batay-linteg a monarkia a ti papele ti monarkia ket seremonial ken amin dagiti naarian a prerogatibo ket inplawag babaen ti ugali ken linteg iti waya a ti monarkia ket addaan iti bassit wenno awan iti diskresion kadagiti banag a maipapan iti banag iti gobierno ken batay-linteg (ken iti daytoy ket nangikuadro iti panagusar iti termino idiay Australia) (Patmore 2009, p. 105), ti parlamentario a monarkia ket nausaren tapno mangipalawag kadagiti sistema a dagiti bileg ti monarkia ket nagawidan (kas iti nabalangatana republika) (Schmitt 2008, pp. 313–314) ken dagiti pay bileg ti monarkia ket saan unay a ginawidan babaen ti ugali ngem iti kapudnuan kadagiti kaaduan a moderno a batay-linteg ti Europa (Orr 2002, p. 3). Laglagipen pay a dagiti absoluto a monarkia ket mabalinda nga agusar kadagiti parlamento, kas iti kaso ti Oman.
  2. ^ a b Ti Belhika ket isu laeng ti adda a popular a monarkia — ti sistema a ti titulo ti monarkia ket naisilpo iti tattao imbes nga iti estado. Ti titulo dagiti ari ti Belga ket saan a ti Ari ti Belhika, ngem imbes a ti Ari dagiti Belga. Ti sabali a naisangayan a langa ti sistema ti Belhika ket ti baro a manarkia ket saan nga automatiko nga agtengngel iti trono iti ipupusay wenno abdikasion iti sarunuenna; isu ket agbalin laeng a monarko intono agsapata.

Dagiti nota ti baba

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Boyce 2008, p. 1.
  2. ^ McCannon 2006, pp. 177–178.
  3. ^ Jerome Blum et al., The European World (1970) 1:267–68
  4. ^ "Constitutional Monarchy". The Encyclopedia of Political Science. CQ Press. 2011.[permanente a natay a silpo]
  5. ^ Vernon Bogdanor (1996). "The Monarchy and the Constitution". Parliamentary Affairs. 49 (3): 407–422. doi:10.1093/pa/49.3.407., naiyaon manipud iti Vernon Bogdanor (1995). The Monarchy and the Constitution. Oxford University Press].

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  • Boyce, Peter (2008). The Queen's Other Realms. Annandale: Federation Press. p. 1. ISBN 978-1-86287-700-9.
  • Hegel, G. W. F., Elements of the Philosophy of Right (Allen W. Wood, ed., H.B. Nisbet, trans.) Cambridge University Press, 1991. ISBN 0-521-34438-7 (kasisigud a naipablaak a kas Georg Friedrich Wilhelm Hegel, Philosophie des Rechts, 1820).
  • Locke, John, Two Treatises of Government and A Letter Concerning Toleration. (Ian Shapiro, ed., with essays by John Dunn, Ruth W. Grant and Ian Shapiro.) New Haven: Yale University Press, 2003 (Two Treatises first pub. 1690). ISBN 0-300-10017-5.
  • Orr, Campbell, ed. (2002), Queenship in Britain, 1660-1837: Royal Patronage, Court Culture, and Dynastic Politics (illustrated nga ed.), Manchester University Press, p. 3, ISBN 9780719057694
  • Patmeere, Glenn (2009), Choosing the Republic, University of New South Wales (UNSW) Press, p. 105, ISBN 1-74223-015-6
  • Schmitt, Carl (2008) [1928], Seitzer, Jeffrey (translator) (ed.), Constitutional Theory (ilustrado nga ed.), Duke University Press, pp. 313–314, ISBN 9780822340119 {{citation}}: Addaan iti sapasap a nagan ti |editor-first= (tulong)
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Batay-linteg_a_monarkia&oldid=397090"