Kitaen ti taudan para iti Esperanto

{{Infobox pagsasao
|name       = Esperanto
|image      = Flag of Esperanto.svg
|imagesize  =
|imagecaption =
|creator    = [[L. L. Zamenhof]]
|created       = 1887
|setting    = [[Internasional a katakunaynay a pagsasao]]
|speakers   = [[Dagiti patneng nga agsasao ti Esperanto|Patneng]]: 200 to 1,000
|date=1996
|speakers2  = [[Maikadua a pagsasao|L2]] dagiti agus-usar: 10,000 aginggana ti 2,000,000
|fam2       = [[auxiliary]]
|posteriori = Ti bokabulario ket nanipud ti [[Pagsasao a Romanse|Romanse]] ken [[Dagiti pagsasao a Hermaniko]]; ti ponologo ket manipud iti [[Pagsasao nga Eslabo]]
|agency     = [[Akademio de Esperanto]]
|script     = [[Latin a naisuratan|Latin]] ([[Esperanto nga abesedário]])
|iso1       = eo
|iso2       = epo
|iso3       = epo
|notice=IPA
}}

Ti {{Audio|Eo-Esperanto.ogg|'''Esperanto'''}} ket isu ti kaaduan ti mangisasao a [[naisanglen a pagsasao|naisangalen]] nga [[internasional a katakunaynay a pagsasao]].<ref>{{citation
|title=Dagiti naupay a Balikas
|magazine=Naupay a Magasina
|date=2009-07-20
|first=Jason
|last=Zasky
|quote=Ngem dagiti banag dagiti nainbento a pagsasao, isu daytoy ti nakadidillaw nga agnanayon a naimballigian a pagsasao. Addaan daytoy kadagiti rinibo a mangisasao ken dagita pay patneng a mangisasao ken dayta ket ti kangrunaan a naaramid a maigiddiat kadagiti 900 wenno dagiti sabali a pagsasao nga awanan iti mangisasao.
|url=http://failuremag.com/index.php/feature/article/discouraging_words/
|access-date=2012-04-06
|archive-date=2011-11-19
|archive-url=https://web.archive.org/web/20111119133127/http://failuremag.com/index.php/feature/article/discouraging_words/
|url-status=dead
}}</ref> Ti naganna ket nagtaud manipud iti ''Doktoro Esperanto'' (ti ''Esperanto'' ket maipatarus a kas ti 'maysa nga agnamnama'), ti [[seudonimo]] babaen ni [[L. L. Zamenhof]] a nangipablaak ti immuna a libro a nangisalaysay ti Esperanto, ti ''[[Unua Libro]],'' idi 1887. Ti panggep ni Zamenhof ket ti agaramid ti nalaka a maadal ken politikal a panirigan a pagsasao a sagudayan ti pannakaumili ken agpatan-ay iti kappia ken sangalubongan a pannakaawat dagiti nagbaetan ti tattao nga addaan iti sabali a rehional ken/wenno nailian a pagsasao.

Ti karkulo dagiti mangisasao ti Esperanto ket makasakop manipud iti 10,000 aginggana ti 2,000,000 a nasiglat wenno nasayanud a mangisasao, ken dagiti pay [[Dagiti patneng a mangisasao ti Esperanto|patneng a mangisasao]], a daytoy ket dagiti, tatto a nakaadal ti Esperanto manipud kadagiti nagannak kaniada a kas maysa a bukodda a patneng a pagsasao. Ti Esperanto ket maisasao kadagiti agarup a 115 a pagpagilian. Daytoy a panagusar ket kangrunaan nga adu idiay Europa, Daya nga Asia, ken Abagatan nga Amerika.<ref>Panag-taldiap iti pannakaiwarwaras kadagiti mangisasao iti Esperanto [http://www.pasportaservo.org/monda-mapo dagup a sangalubongan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131115144559/http://www.pasportaservo.org/monda-mapo |date=2013-11-15 }}.</ref> Ti immuna a [[Lubong a Kongreso iti Esperanto]] ket naurnos idiay Pransia idi 1905. Manipud idin dagiti kongreso ket naaramid a tinawen kadagiti sabali a pagilian malaksid kadagiti tawen nga addaan iti sangalubongan a gubgubat. Urayno awan pay ti maysa a pagilian a nangampon iti Esperanto a kas [[opisial a pagsasao]], ti Esperanto ket naipatalked babaen ti [[Pranses nga Akademia dagiti Siensia]] idi 1921 ken ti [[Montevideo a Resolusion|mabigbigan]] babaen ti [[UNESCO]] idi 1954 (a kalpasan daytoy, idi 1985, ket naipatalged pay kadagiti kamkamengna nga estado). Idi 2007 ti Esperanto ket isu idi ti maika-32 a pagsasao a kumappon idiay "Kadawyan a Europeano a Pagalagadan iti Reperensia para kadagiti pagsasao: Panagadadal, Panagisursuro, Pammategan ([[Kadawyan a Europeano a Pagalagadan iti Reperensia para kadagiti pagsasao|CEFR]])".<ref>Opisial [http://edukado.net/ekzamenoj/referenckadro Europeano a CEFR pappapel iti Esperanto].</ref> Manipud idi Oktubre 2011, ti [[Esperanto Wikipedia]] ket addaan iti maika-27 a kaaduan a bilang kadagiti artikulo ti Wikipedia.<ref>[http://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias Ranggo dagiti Wikipedia babaen dagiti bilang ti artikulo] Naala idi 2011-10-04</ref> Ti Esperanto ket isu ti agdama a [[pamay-an ti panagisursuro|pagsasao ti panagisursuro]] iti [[Akademio Internacia de la Sciencoj San Marino|Internasional nga Akademia dagiti Siensia]] idiay [[San Marino]]. Addaan dagiti pangipatpati a ti panagadal iti Esperanto ket mabalin a makaited iti nagatngato a sapasap a [[Esperanto#Panagun-od ti pagsasao|pundasion para iti panagadal ti pagsasao]], ken adda dagiti kangrunaan a pagadalan a mangisursuro daytoy a kas panangisagana para iti panagadal kadagiti gangganaet a pagsasao.

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}
{{InterWiki}}
{{Kontrol ti autoridad}}
{{pungol-nangruna}}

[[Kategoria:Esperanto]]