Santuario ni Aguinaldo
| Santuario ni Emilio F. Aguinaldo | |
|---|---|
Dambanang Emilio F. Aguinaldo | |
 | |
 | |
| Sabali a nagnagan | Balay ni Emilio Aguinaldo |
| Sapasap a pakaammo | |
| Kasasaad | Kompleto |
| Kita | Mansion |
| Estilo ti arkitektura | Panawen ti Amerikano a Kolonial a Filipino a Bahay na Bato |
| Adres | Tirona Highway |
| Ili wenno siudad | Kawit, Cavite |
| Nagsasabtan | 14°26′42″N 120°54′25″E / 14.44500°N 120.90694°ENagsasabtan: 14°26′42″N 120°54′25″E / 14.44500°N 120.90694°E |
| Agdama nga agab-abang | Nailian a Historikal a Komision ti Filipinas |
| Rugi ti konstruksion | 1845 |
| Napabaro | 1849 and 1919 |
| Agtagikua | Gobierno ti Filipinas |
| Teknikal a salsalaysay | |
| Bilang ti kadsaaran | 5 (agraman iti agpang iti balkonahe iti maikadua a kadsaaran |
| Kalawa ti kadsaaran | 1,324 sq. m. (14,250 sq. ft.)[1] |
| Parparangan | 4,864 m2 (52,360 sq ft)[1] |
| Desinio ken konstruksion | |
| Arkitekto | Emilio Aguinaldo[2] |
| Kedkeddeng | Nailian a Santuario; Hunio 18, 1964 |
Ti Santuario ni Emilio F. Aguinaldo ket ti maysa a nailian a santuario a mabirukan iti Kawit, Cavite iti Filipinas, ti nakairangaran ti Deklarasion ti Wayawaya ti Filipinas manipud iti Espania idi Hunio 12, 1898.[3] Tapno malaglagip ti pasamak, itan ket ammo itan a kas ti Araw ng Kalayaan wenno Aldaw ti Wayawaya, ti maysa a nailian a piesta, a pagitag-ayan ti wagayway ti Filipinas babaen dagiti kangatuan nga opisial ti gobierno iti tinawen ti Hunio 12. Ti balay ket maysa itan a museo.
Pakasaritaan
[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti santuario ket ti kapuonan a balay ni Emilio Aguinaldo,[4] nga opisial a ti immuna a Presidente ti Filipinas, ti kaikaisuna a presidente ti Umuna a Republika ti Filipinas. Nabangon ti balay idi 1845 a naaramid manipud iti kayo ken pan-aw ken nabangon manen idi 1849. Nayanak ni Aguinaldo ditoy idi Marso 22, 1869.[5]
Aldaw ti wayawaya
[urnosen | urnosen ti taudan]Idi Hunio 12, 1898, nairangarang ti wayawaya manipud iti Espania manipud iti tawa ti dakkel a salas. Ti Deklarasion ti Wayawaya ti Filipinas ket binasa idi ti nagsurat, ni Ambrosio Rianzares Bautista[6] Napatalgedan ti Deklarasion ti Wayawaya ti Filipinas babaen ti Kongreso ti Malolos idi Septiembre 21, 1898.[7]
Pinadakkel ni Presidente Aguinaldo ti balay manipud idi 1919–1921, a nagbaliw daytoy iti maysa a monumento iti wagayway ken pagilian.[8] nangbangon isuna iti maysa a napintas a "balkonahe ti wayawaya", nga inusar ni Aguinaldo ken dagiti kangatuan nga opisial a Filipino iti las-ud dagiti rambakan ti aldaw ti wayawaya.[5] Adu kadagiti agbisbisita ita nga aldaw a mangipagpagarup a ti balkonahe ket isu ti pudno a lokasion ti Proklamasion ti Wayawaya. Indaton ni Aguinaldo ti balayna iti Gobierno ti Filipinas idi Hunio 12, 1963, "tapno mapreserba ti espirito ti Rebolusion ti Filipinas iti 1896 a nangipatingga ti panagsakup ti Espaniol iti pagilian".[1][2]
Nailian a wagayway ken kanta
[urnosen | urnosen ti taudan]Iti las-ud ti rambakan ti wayawaya, ti wagayway ti Filipinas a dinisenio babaen ni Emilio Aguinaldo ket pormal idi a naiyukrad manipud iti sanguanan a tawa. Daytoy ket immuna a naipatayab iti las-ud ti Bakalan ti Alapan iti Siudad ti Imus ti masakbayan dagiti dua a lawas idi Mayo 28, 1898 (rambakan itan a kas ti tinawen a Nailian nga Aldaw ti Wagayway ti Filipinas). Immuna pay a natugtog ti nailian a kanta ti Filipinas kadagiti parangan babaen ti banda ti martsa ti San Francisco de Malabon (itan ket ti General Trias, Cavite) ngem kas maysa nga instrumental a musika; saan pay a naisurat ti liriko aginggana idi 1899 babaen ni José Palma.
Nairangarang a Nailian a Santuario
[urnosen | urnosen ti taudan]Pimmusay ni Emilio F. Aguinaldo idi Pebrero 6, 1964, iti tawen nga 94 idiay Veterans Memorial Medical Center iti Siudad ti Quezon. Ti isu met laeng a tawen, inrangarang ti gobierno ti mansion a kas maysa a Nailian a Santuario idi Hunio 18 babaen ti Tignay ti Republika ti 4039 a pinirmaan babaen ni Presidente Diosdado Macapagal.[5][9]
Deskripsion
[urnosen | urnosen ti taudan]Parke Aguinaldo
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti sanikua a kabangibang iti maysa a karayan, ket naipadakkel idi a mangiraman ti Parke Aguinaldo, ti maysa a parke iti sanguanan ti balay a pinartuat para iti rambakan ti Sentenial ti Filipinas idi 1998. Ti parke ket agraman iti maysa nga atiddog a promenada ken dagiti dua nga atiddog a pagurnongan ti danum. Ti balay ket dati a sinanguanan ti matarigagay a kalsada. Mabirukan iti parke ti bronse nga estatua ni Aguinaldo nga agsaksakay iti kabalio.
Nangruna a balay
[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti balay ni Aguinaldo ket maysa a mansion iti sumurok a 14,000 kuadrado kadapan (1,300 m2) iti kadakkel ti kadsaaran nga dinisenio met laeng ni Aguinaldo.[1] Ti balay ket addaan kadagiti sekreto a pagserrekan ken dagiti pagilemmengan a lugar para kadagiti dokumento ken dagiti armas ken napunno kadagiti duog nga alikamen ken nadekorasionan iti modelo ti wagayway ti Filipinas ken dagiti sabali a simbolo ti Filipinas. Nabingbingay ti pasdek kadagiti tallo a seksion: ti nangruna a balay iti laud a bangir ti pasdek, ti paset ti pamilia iti daya, ken ti torre a mabirukan iti pagbaetan.[10] Ti seksion iti tengnga ket ti lima a kadsaaran a torre nga agraman iti timmirad a pantok iti kangatuan a partena. Ti agpang ti balkonahe iti maikadua a kadsaaran ket sagmaminsan a nabilbilang a kas maysa a maipatinayon a kadsaaran. Ti kadsaaran iti baba ti balay ket dati nga awanan diding a kadawyan met kadagiti balay iti las-ud iti dayta a panawen.[5] Ita nga aldaw, daytoy ket mangibalay iti museo dagiti memorabilia ni Aguinaldo ken dagiti sabali pay a naipakasaritaan nga artipakto. Ti maysa a hologramo a mangipakpakita ken ni Aguinaldo iti las-ud ti bisperas idi Hunio 12, 1898, ket maysa kadagiti maipabpabuya.[10]
Mabirukan iti maikadua a kadsaaran iti dakkel a salas, ti maysa a dakkel a paggigimongan a siled nga agraman iti naipakasaritaan a sanguanan a tawa a nakabasaan ti Deklarasion ti Wayawaya. Innayon ni Aguinaldo ti akinsango a balkonahe ti Wayawaya iti las-ud dagiti panagpabaro idi 1919.[2] Ti siled ti panganan a mabirukan iti isu met laeng a kadsaaran ket tampokan babaen ti maysa a mapa a reliebo iti Filipinas iti bobidana. Iti pay daytoy a kadsaaran ket ti siled a pagturogan ni Aguinaldo, ti kosina, ti maysa a siled ti komperensia, ken ti maysa a sangkapaset a naabbongan a terasa iti akinlaud a patingga ti pasdek. Iti daya a payak ket dagiti tallo a siled a pagturogan para kadagiti tallo nga annak a babai ni heneral. Ti maysa a naabbongan a balkonahe (azotea) iti patingga ti payak ket ninaganan ni Aguinaldo a kas Galeria de los Pecadores (Salas dagiti Managbasol) gapu ta naplano idiay dagiti gakat ti militar a mangsupiat kadagiti turay ti Espaniol.[5][11][12]
Ti sumaruno nga agpang ket ti biblioteka ti mezzanine a mangtan-aw iti dakkel a salas iti baba. Ti maysa nga agdan a mangiturong kadagiti agbisbista iti Siled ti Embahador nga inus-usar a kas pagadalan ti manugang a lalaki ni heneral, ni Embahador Jose Melencio. Ti sumaruno a kadsaaran ket dagiti sabali a sled a pagturogan ni Aguinaldo nga inus-usar iti las-ud ti naud-udi a parte ti biagna. Ti maysa a nabaldosaan a terasa iti daytoy nga agpang ket makaited iti napintas a a buya iti ili iti ad-adayo ngem ti Manila. Ti akikid unay nga agdan ket mapan iti tuktok ti torre a naibagbaga kano a paborito a lugar ni Aguinaldo.
Hardin
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti parangan iti balay ket adu kadagiti nalangto a mula a beddengan babaen ti maysa a karayan iti daya ken likudan ti maysa a piskeria iti abagatan. Iti naipakita iti ruar ti balay ket ti bukod a karro ni Aguinaldo, ti maysa a 1924 a limosina a Packard a napabaro idi Nobiembre 2009.[13]
Iti tengnga ti hardin iti likudan ti balay ket ti marmol a tanem a naikatabonan ti umuna a presidente.[4]
Museo
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti museo ti Santurio ni Aguinaldo iti kadsaaran ti baba ket tinartaripato babaen ti Nailian a Historikal a Komision ti Filipinas.
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ a b c d "Historical Sites of Cavite" Naiyarkibo Disiembre 30, 2011, iti Wayback Machine. Provincial Government of Cavite Website. Naala idi 2011-10-18.
- ^ a b c Javellana, Rene and Zialcita, Fernando Nakpil, etc. (1997). "Filipino Style", pg. 66–69. Periplus Editions (HK) Ltd. ISBN 0-8048-7050-0.
- ^ "GMANews.TV – Arroyo to receive 320 Fil-Ams, Fil-Canadians Monday – Nation – Official Website of GMA News and Public Affairs – Latest Philippine News – BETA". 2008-07-13. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-01-27. Naala idi 2008-07-13.
- ^ a b Philippines. Nelles Verlag. Pebrero 2001. ISBN 3-88618-222-3. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2021-11-28. Naala idi 2020-02-17.
- ^ a b c d e "The Aguinaldo Shrine" Naiyarkibo 2012-03-13 iti Wayback Machine. Philippine Culture – Filipino.biz. Naala idi 2011-10-16.
- ^ Halili, M.C. (2004). "Philippine History" Naiyarkibo 2020-06-12 iti Wayback Machine, pg. 162. Rex Book Store, Manila. ISBN 978-971-23-3439-9.
- ^ Guevarra, Sulpicio (1972). "The laws of the first Philippine Republic". p.5. National Historical Commission.
- ^ Quezon III, Manuel L. (2002-04-02). "History of the Philippine Flag" Naiyarkibo 2008-02-05 iti Wayback Machine. Flags of the World. Naala idi 2011-10-20.
- ^ Valmero, Anna (2011-04-08). "Revisiting the Aguinaldo Shrine" Naiyarkibo 2019-04-14 iti Wayback Machine. GoBacoor. Naala idi 2011-10-17.
- ^ a b "A House of History". National Historical Institute of the Philippines. Naala idi 2011-10-19.
- ^ Innocenti (2005-01-05). "Philippines, Cavite, Kawit (01-05-2005)" Naiyarkibo 2018-10-01 iti Wayback Machine. Panoramio.com. Naala idi 2011-10-17.
- ^ aiebo (2007-12-27). "Aguinaldo's House at Kawit Cavite" Naiyarkibo 2018-10-01 iti Wayback Machine. Panoramio.com. Naala idi 2011-10-17.
- ^ ericaorange (2010-06-13). "The House of Gen. Emilio Aguinaldo Naiyarkibo Enero 17, 2011, iti Wayback Machine. Tara Na!. Naala idi 2011-10-17.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Santuario ni Aguinaldo iti Wikimedia Commons
- Blogspot maipanggep iti Santuario ni Aguinaldo.
- Ti Santuario ni Aguinaldo iti AngelCent
- Ti Balay ni Heneral Aguinaldo