Kitaen ti taudan para iti Sasao a Polinesio

{{Infobox pamilia ti pagsasao
|name=Polinesio
|region=[[Polinesia]]
|familycolor=Austronesio
|fam2=[[Sasao a Malayo-Polinesio|Malayo-Polinesio]]
|fam3=[[Sasao nga Oceaniko|Oceaniko]]
|fam4=[[Sasao a Tengnga a Pasipiko|Tengnga a Pasipiko]]
|fam5=Daya a Fijiano – Polinesio
|protoname=[[Pagsasao a Proto-Polinesio|Proto-Polinesio]]
|child1=[[Sasao a Tongiko|Tongiko]]
|child2=Nuklear a Polinesio
|glotto=poly1242
|glottorefname=Polynesian
|map=Fijian-Polynesian.svg
|mapcaption='''Ti sasao a Tengnga a Pasipiko'''<br />[[Oliba (maris)|Oliba]] ket Polinesio (saan a naipakita: [[Pagsasao a Rapanui|Rapa Nui]])
}}

Ti '''sasao a Polinesio''' ket dagiti [[pamilia ti pagsasao]] a naisaao iti heograpikal a [[Polinesia]] ken dagiti nadumaduma nga "Akinruar" manipud iti abagatan tengnga a Mikronesia, aginggana kadagiti bassit nga isla iti amianan a daya ti dakdakkel nga is-isla ti Abagatan a daya nga Is-isla ti Solomon ken naiwarwarsi babaen ti Vanuatu. Dagitoy ket naidasigda a kas parte ti [[Sasao nga Austronesio|pamilia ti Austronesio]], a maitagikua iti sanga ti [[Sasao nga Oceaniko|Oceaniko]] iti dayta a pamilia.  Dagiti Polinesio ket makibinningayda kadagiti naidumduma a kutural nga ugali a nagresultaan manipud kadagiti agarup a 1000 a tawtawen ti sapasap a panagdur-as, a mairaman ti sapasap a lingguistiko a panagdur-as, iti lugar ti Tonga ken Sāmoa babaen ti kaaduan nga umuna a milenio SK.

Adda dagiti agarup a uppat a pulo a sasao a Polinesio. Ti kalatakan kadagitoy ket ti [[Pagsasao a Tahitiano|Tahitiano]], [[Pagsasao a Samoano|Sāmoano]], [[Pagsasao a Tongano|Tongano]], [[Pagsasao a Māori|Māori]] ken [[Pagsasao a Hawayano|Hawayano]]. Gapu ta dagiti isla ti Polinesia ket nasapada pay laeng a natagtagitao ken gapu ti internal a lingguistiko a dibersipikasion ket nangrugi laeng idi agarup a 2,000 tawtawen ti napalabas, dagiti pagsasaoda ket nakatalinaay kadagiti napigsa a panagpapada.  Adda pay laeng dagiti adu a [[kognado]] a balikas iti ballasiw dagiti nadumaduma nga isla a kas ti [[tapu (kultura a Polinesio)|tapu]], [[ariki]], [[Motu (heograpia)|motu]], [[kava]] ([[kultura a Kava]]), ken [[wasig a tapa|tapa]] ken ti  pay [[Hawaiki]], ti mitiko a pagtaengan para kadagiti dadduma a kultura.

Amin a sasao a Polinesio ket mangipakita ti napigsa a panagpapada, a naipangpangruna iti bokabulario. Dagiti paaweng ket masansanda a natalinaay kadagiti kaputotan a pagsasao, ken ganggani a kankanayon nga a, e, i, o ken u. Ti nasalaysayan a pagtaengan ti Māori ti Baro a Selanda, a ti w ket inus-usar imbes a ti v, ket tinawtawagan iti Hawaiki; iti [[Is-isla Cook]], a ti h ket masukatan iti [[glottal a panagsardeng]], daytoy ket makunkuna nga ‘Avaiki; iti Is-isla ti Hawaii, a ti w ket inus-usar ken ti k ket masukatan iti [[glottal a panagsardeng]], ti kadakkelan nga isla iti grupo ket agnagan iti Hawai‘i; iti Sāmoa, a ti s ket saan pay a sinukatan babaen ti h, ti v ket inus-usar imbes a ti w, ken ti k ket masukatan iti [[glottal a panagsardeng]], ti kadakkelan nga isla ket tinawtawagan iti Savai'i. Iti Is-isla ti Society, ti k ken ng ket masukatan babaen ti [[glottal a panagsardeng]], isu a ti nagan ti nagtaudan a pagtaengan ket maibalikas a kas Havai‘i.<ref name="buckh">{{Cite book |last=Hiroa |first=Te Rangi |url=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-BucViki-t1-front-d1-d1.html |title=Vikings of the Sunrise |date=1964 |publisher=Whitecombe and Tombs |isbn=0-313-24522-3 |edition=New Zealand |location=Christchurch |page=69 |language=en}}</ref>

== Dagiti pagsasao ==
Ti sasao a Polinesio ket maipan kadagiti dua a sanga, ti Tongiko ken Nuklear a Polinesio. Ti [[Pagsasao a Tongano|Tongaon]] ken [[Pagsasao a Niueano|Niueano]] ket mangbukel ti sanga ti Tongiko; amin dagiti nabati ket parte ti sanga ti Nuklear a Polinesio.<ref>{{harvp|Lynch|Ross|Crowley|2002}}</ref>

*Tongiko:  [[Pagsasao a Tongano|Tongano]], [[Pagsasao a Niuafoʻou|Niuafoʻou]], [[Pagsasao a Niueano|Niueano]]
{{angkla|Nuklear a Polinesio}}
*Pannakaisilpo a Nuklear a Polinesio
** Futuniko:  [[Pagsasao a Wallisiano|Wallisiano]] wenno Daya nga Uveano (fakaʻuvea) ([[Isla Wallis]], [[Wallis ken Futuna]]), [[Fakafutuna]] wenno (Daya) Futunano ([[Isla Futuna, Wallis ken Futuna]]), [[Pagsasao a Pukapukano|Pukapukano]], [[Pagsasao a Rennell-Bellona|Rennell-Bellona]], [[Pagsasao a Tikopia|Tikopia]], [[Laud nga Uveano]] wenno Faga Uvea (idiay [[Ouvéa]] iti [[Baro a Caledonia]]), [[Futuna-Aniwan]] wenno Laud a Futunano (idiay [[Isla Futuna, Vanuatu|Futuna]] ken [[isla Aniwa|Aniwa]] iti [[Vanuatu]]), [[Pagsasao a Mele-Fila|Mele-Fila]] (idiay [[Mele]], iti akin-abagatan nga isla ti [[Éfaté]] iti [[Vanuatu]]), [[Pagsasao nga Emae|Emae]] (iti [[Emae]] iti [[Vanuatu]]), [[Pagsasao nga Anuta|Anuta]]
**Elliceano
***Samoiko:  [[Pagsasao a Samoano|Sāmoano]], [[Pagsasao a Tokelauano|Tokelauano]]
***Elliceano–Akinruar:  [[Pagsasao a Tuvaluano|Tuvaluano]], [[Pagsasao a Nukuoro|Nukuoro]] ([[Nukuoro]] iti [[Pederado nga Es-estado ti Mikronesia|FSM]]), [[Pagsasao a Kapingamarangi|Kapingamarangi]] (idiay [[Kapingamarangi]] iti FSM), [[Pagsasao a Nukuria|Nukuria]] ([[Nuguria]] iti daya ti Papua Baro a Guinea),<ref>{{harvp|Marck|2000}}</ref> [[Pagsasao a Takuu|Takuu]] ([[Atol ti Takuu]] iti daya ti [[Papua Baro a Guinea]]), [[Pagsasao a Nukumanu|Nukumanu]] ([[Nukumanu]] iti daya ti Papua Baro a Guinea), [[Pagsasao nga Ontong Java|Ontong Java]] (wenno Luangiua; [[Ontong Java]] iti [[Is-isla ti Solomon]]), [[Pagsasao a Sikaiana|Sikaiana]] ([[Sikaiana]] kadagiti Solomon), [[Pagsasao a Pileni|Pileni]] (ken Taumako; [[Is-isla Raw-ang]] kadagiti Solomon)
***Akindaya a Polinesio
**** [[Pagsasao a Rapa Nui|Rapa Nui]] (Isla Paskua ti Panagungar-Chile)
**** Tengnga nga Akindaya a Polinesio
***** Marquesiko
******  [[Pagsasao a Marquesano|Marquesano]] ([[Is-isla Marquesas]] iti [[Pranses a Polinesia]])–[[Pagsasao a Mangareva|Mangareva]] ([[Is-isla Gambier]] iti Pranses a Polinesia)
****** [[Pagsasao a Hawayano|Hawayano]]
***** Tahitiko
****** [[Pagsasao a Tahitiano|Tahitiano]] ([[Is-isla Kagimongan]])
****** [[Pagsasao nga Austral|Austral]] (Tubuaiano)
****** [[Pagsasao a Rapano|Rapano]] ([[Rapa Iti]])
****** [[Pagsasao a Tuamotuano|Tuamotuaon]] (Purpuro [[Tuamotu]], Pranses a Polinesia)
****** [[Pagsasao a Rarotongano|Rarotongano]] (Is-isla Cook Māori)
****** [[Pagsasao a Rakahanga-Manihiki|Rakahanga-Manihiki]] ([[Rakahanga]] ken [[Manihiki]], akin-amianan nga Is-isla Cook)
****** [[Pagsasao a Penrhyn|Penrhyn]] (wenno Tongarevano; [[Tongareva]] iti akin-amianan nga [[Is-isla Cook]])
****** [[Pagsasao a Maori|Maori ti Baro a Selanda]]–[[Pagsasao a Moriori|Moriori]] ([[Is-isla Chatham]])

== Kitaen pay ==
*[[Rongorongo]]
*[[ʻOkina]]
*[[Pagsasao a Proto-Polinesio]]

== Dagiti nota ==
{{Reflist}}

== Adu pay a mabasbasa ==
{{refbegin}}
* {{Cite book |last=Tregear |first=Edward |url=https://books.google.com/books?id=wvIlAAAAMAAJ&printsec=frontcover&cad=0#v=onepage&q&f=false |title=The Maori-Polynesian Comparative Dictionary |date=1891 |publisher=Lyon and Blair |location=Wellington |pages=675 |language=en}}
* {{Cite book |last=Tregear |first=Edward |url=https://books.google.com/books?id=x7syAQAAIAAJ&printsec=frontcover&cad=0#v=onepage&q&f=false |title=A Paumotuan Dictionary with Polynesian Comparatives |date=1895 |publisher=Whitcombe & Tombs |location=Wellington |pages=76 |language=en}}
{{refend}}

== Dagiti nagibasaran ==
{{refbegin}}
* {{Cite book |last=Charpentier |first=Jean-Michel |url=http://alex.francois.free.fr/AF-Atlas-blurbs_e.htm |title=Atlas linguistique de polynésie française / Linguistic Atlas of French Polynesia |last2=François |first2=Alexandre |date=2015 |publisher=Mouton de Gruyter & Université de la Polynésie Française |isbn=978-3-11-026035-9 |location=Berlin & Papeete |language=fr, en}}
* {{Cite book |last=Irwin |first=Geoffrey |title=The Prehistoric Exploration and Colonisation of the Pacific |date=1992 |publisher=Cambridge University Press |isbn=0-521-40371-5 |location=Cambridge |language=en}}
* {{Cite book |last=Krupa |first=Viktor |title=Polynesian Languages |date=1975–1982 |publisher=Routledge & Kegan Paul |language=en}}
* {{Cite book |last=Lynch |first=John |title=Pacific Languages: An Introduction |date=1998 |publisher=University of Hawai'i Press |isbn=0-8248-1898-9 |location=Honolulu |language=en |hdl=10125/59211 |hdl-access=free}}
* {{Cite book |last=Lynch |first=John |title=The Oceanic Languages |last2=Ross |first2=Malcolm |last3=Crowley |first3=Terry |date=2002 |publisher=Curzon |isbn=978-0-7007-1128-4 |location=Richmond, Surrey |language=en |author-link=John Lynch (lingguista)}}
* {{Cite book |last=Marck |first=Jeff |title=Topics in Polynesian Languages and Culture History |date=2000 |publisher=Pacific Linguistics |isbn=0-85883-468-5 |location=Canberra |language=en |doi=10.15144/PL-504 |hdl=1885/90887 |doi-access=free |hdl-access=free}}
{{refend}}

== Dagiti akinruar a silpo ==
{{Kategoria ti Commons-nailinia}}

{{Sasao a Tengnga a Pasipiko}}
{{Kontrol ti autoridad}}

{{DEFAULTSORT:Polinesio}}
[[Kategoria:Sasao  a Polinesio| ]]