Kitaen ti taudan para iti Batay-linteg a monarkia

Ti '''batay-linteg a monarkia''', '''limitado a monarkia''' wenno '''parlamentario a monarkia''' (tinawtawagan pay iti '''[[nabalangatan a republika]]''') {{sfn|Boyce|2008|p=1}}{{sfn|McCannon|2006|pp=177–178}}<ref group="lower-alpha" name="alternatives"/> ket ti porma ti gobierno a dagiti [[Gobierno|agturturay]] a bileg ti [[monarko]] ket ginawidan babaen ti [[batay-linteg]].<ref>Jerome Blum et al., ''The European World'' (1970) 1:267–68</ref>

Ti batay-linteg a monarkia ket mabalin a angibaga iti sistema a ti manarko ket agtignay a kas politikal nga awan partido a [[daulo ti estado]] babaen ti [[batay-linteg]], no naisurat wenno [[Di naikodigo a batay-lintegn|di naisurat]].<ref>{{cite web|url=http://library.cqpress.com/teps/encyps_315.1|title=Constitutional Monarchy|work=The Encyclopedia of Political Science|publisher=CQ Press|year=2011}}{{Natay a silpo|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Bayat a kaaduan kadagiti monarko ket mabalinda ti agtengngel kadagiti pormal a [[reserba a bileg]] ken ti gobierno ket mabalin nga opisial nga adda iti nagan iti monarko, saanda mangisaad iti [[publiko nga annuroten]] wenno agpili kadagiti daulo ti politika. Ti politikal a sientista a ni [[Vernon Bogdanor]], a nnagadaw iti inbagbagababaen ni [[Thomas Macaulay]], ket nangipalawagen ti batay-linteg a monarkia a kas "ti naturay nga agturay ngem saan nga agturay".<ref name="bogdanor-1996">{{cite journal |url=http://pa.oxfordjournals.org/content/49/3/407 |title=The Monarchy and the Constitution |author=Vernon Bogdanor |journal=Parliamentary Affairs |year=1996 |volume=49 |issue=3 |pages=407–422 |doi=10.1093/pa/49.3.407}}, naiyaon manipud iti {{cite book |title=The Monarchy and the Constitution |publisher=Oxford University Press]|author=Vernon Bogdanor |year=1995}}</ref> Iti maipatinayon iti panagtignay a kas makitkita a simbolo iti panagkaykaysa ti pagilian, ti batay-linteg a monarko ket mabalin nga agtengngel dagiti pormal a bileg a kas ti panagwaswas ti parlamento wenno mangited iti Panangipangato iti Kaarian iti legislasion. Nupay kasta, ti panagsanay kadagit ikasta a bileg ket kadawyan laeng a pormalidad imbes a ti opurtunidad para it naturay a mangtignay iti personal a preperensia iti politika. 

== Listaan dagiti agdama nga agturturay a monarkia ==
{| class="wikitable sortable"
|-
!style="text-align:left"| Estado
!style="text-align:left"| {{longitem|Agdama a<br/>batay-linteg}}
!style="text-align:left"| Kita ti monarkia
!style="text-align:left"| Panagpili ti monarko
|-
| {{WP|Andorra}}          || 1993 || [[Kumaddua a Prinsipalidad]]
| Panagpili ti obispo ti [[La Seu d'Urgell]] ken panagbutos ti  [[Presidente ti Republika ti Pransia|Presidente ti Pransia]]
|-
| {{WP|Antigua and Barbuda}} || 1981 ||rowspan="5"| Pagarian ||rowspan="4"| Tawid a panagsasaruno
|-
| {{WP|Australia}}        || 1901
|-
| {{WP|The Bahamas}}      || 1973
|-
| {{WP|Barbados}}         || 1966
|-
| {{WP|Bahrain}}          || 2002            || 
|-
| {{WP|Belgium}}          || 1831 || [[Popular a monarkia]]<ref group="lower-alpha" name="Belgium"/>
| (''Tawid a panagsasaruno'')<ref group="lower-alpha" name="Belgium"/>
|-
| {{WP|Belize}}           || 1981 ||rowspan="7"| Pagarian ||rowspan="2"| Tawid a panagsasaruno
|-
| {{WP|Bhutan}}           || 2007
|-
| {{WP|Cambodia}}         || 1993
| Pinili babaen ti konseho ti trono
|-
| {{WP|Canada}}           || 1867            ||rowspan="6"| Tawid a panagsasaruno
|-
| {{WP|Denmark}}          || 1849
|-
| {{WP|Grenada}}          || 1974
|-
| {{WP|Jamaica}}          || 1962
|-
| {{WP|Japan}}            || 1947 || [[Imperio]]
|-
| {{WP|Jordan}}           || 1952 || Pagarian
|-
| {{WP|Kuwait}}           || 1962 || [[Emirato]]
| Tawid a panagsasaruno, nga addaan iti naibilin nga pammasingked ti [[Balay ti Al-Sabah]] ken ti kaaduan ti [[Nailian nga Asemblia ti Kuwait|Nailian nga Asemblia]]
|-
| {{WP|Lesotho}}          || 1993 || Pagarian
| Tawid a panagsasaruno, suheto ti naibilina a pammasingked ti Kolehio dagiti Hepe
|-
| {{WP|Liechtenstein}}    || 1862 || Prinsipalidad ||rowspan="2"| Tawid a panagsasaruno
|-
| {{WP|Luxembourg}}       || 1868 || [[Nalatak a dukado]]
|-
| {{WP|Malaysia}}         || 1957 || |[[Nabutosan a monarkia|Nabutosan]] a [[pederal a monarkia]]
| Napili manipud kadagiti siam a tawid a sultan dagiti estado ti Malay
|-
| {{WP|Monaco}}           || 1911 || Prinsipalidad ||rowspan="16"| Tawid a panagsasaruno
|-
| {{WP|Morocco}}          || 2011 ||rowspan="15"| Pagarian
|-
| {{WP|Kingdom of the Netherlands|name=Olanda}} || 1815
|-
| {{WP|New Zealand}}      || 1907
|-
| {{WP|Norway}}           || 1814
|-
| {{WP|Papua New Guinea}} || 1975
|-
| {{WP|Saint Kitts and Nevis}} || 1983
|-
| {{WP|Saint Lucia}}      || 1979
|-
| {{WP|Saint Vincent and the Grenadines}} || 1979
|-
| {{WP|Solomon Islands}}  || 1978
|-
| {{WP|Spain}}            || 1978
|-
| {{WP|Swaziland}}        || 1968
|-
| {{WP|Sweden}}           || 1974
|-
| {{WP|Thailand}}         || 2014
|-
| {{WP|Tonga}}            || 1970
|-
| {{WP|Tuvalu}}           || 1978
|-
| {{WP|United Arab Emirates}} || 1971 || Nabutosan a pederal a monarkia
| Ti presidente ket binutosan babaen dagiti pito a monarkia a buklen dagiti Pederal a Kanagtuan a Konseho
|-
| {{WP|United Kingdom}}   || (1689, 1701) || Pagarian || Tawid a panagsasaruno
|}

== Dagiti nota ==
{{Reflist
 | group = lower-alpha
 | refs = <ref name="alternatives">Dagiti termino ti ''[[nabalangatan a republika]]'' ken ''parlamentario a republika'' ket inus-usar babaen dagiti sabali a taudan tapno maisalumina iti maysa a kita ti batay-linteg a monarkia manipud iti sabali, ngem gapu ta dagiti termino ket awanan kadagit adua a naapom a kaibuksilan, dagiti nadumaduma a turay ket ipalawagda dagiti termino iti waya a dagiti panangipalawag ket maybalin nga agtuonn kadagiti nadumaduma a publikasion. Bayat a ti Austrialiano nga Republic Advisory Committee ket nagus-usar iti ''nabalangatan a republika'' tapno mangipalawag ti batay-linteg a monarkia a ti papele ti monarkia ket seremonial ken amin dagiti naarian a prerogatibo ket inplawag babaen ti ugali ken linteg iti waya a ti monarkia ket addaan iti bassit wenno awan iti diskresion kadagiti banag a maipapan iti banag iti gobierno ken batay-linteg (ken iti daytoy ket nangikuadro iti panagusar iti termino idiay Australia) {{harv|Patmore|2009|p=105}}, ti ''parlamentario a monarkia'' ket nausaren tapno mangipalawag kadagiti sistema a dagiti bileg ti monarkia ket nagawidan (kas iti nabalangatana republika) {{harv|Schmitt|2008|pp=313&ndash;314}} ken dagiti pay bileg ti monarkia ket saan unay a ginawidan babaen ti ugali ngem iti kapudnuan kadagiti kaaduan a moderno a batay-linteg ti Europa {{harv|Orr|2002|p=3}}. Laglagipen pay a dagiti [[absoluto a monarkia]] ket mabalinda nga agusar kadagiti parlamento, kas iti kaso ti [[Oman]].
</ref>
<ref name="Belgium">Ti Belhika ket isu laeng ti adda a popular a monarkia — ti sistema a ti titulo ti monarkia ket naisilpo iti tattao imbes nga iti estado. Ti titulo dagiti ari ti Belga ket saan a ti ''Ari ti Belhika'', ngem imbes a ti ''Ari dagiti Belga''. Ti sabali a naisangayan a langa ti sistema ti Belhika ket ti baro a manarkia ket saan nga automatiko nga agtengngel iti trono iti ipupusay wenno abdikasion iti sarunuenna; isu ket agbalin laeng a monarko intono agsapata.
</ref>
}}

== Dagiti nota ti baba ==
{{Reflist}}

== Dagiti nagibasaran ==
* {{cite book |last=Boyce |first=Peter |year=2008 |title=The Queen's Other Realms |publisher=Federation Press |location=Annandale |page=1 |url=https://books.google.com/books?id=kY-Tk0-quyoC&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=true |isbn=978-1-86287-700-9}}
* Hegel, G. W. F., ''Elements of the Philosophy of Right'' (Allen W. Wood, ed., H.B. Nisbet, trans.) Cambridge University Press, 1991. {{ISBN|0-521-34438-7}} (kasisigud a naipablaak a kas Georg Friedrich Wilhelm Hegel, ''Philosophie des Rechts'', 1820).
* [[John Locke|Locke, John]], ''Two Treatises of Government and A Letter Concerning Toleration''. (Ian Shapiro, ed., with essays by John Dunn, Ruth W. Grant and Ian Shapiro.) New Haven: Yale University Press, 2003 (Two Treatises first pub. 1690). {{ISBN|0-300-10017-5}}.
* {{citation |editor-last=Orr |editor-first=Campbell |year=2002 |title=Queenship in Britain, 1660-1837: Royal Patronage, Court Culture, and Dynastic Politics 
|edition=illustrated |publisher=Manchester University Press |isbn=9780719057694 |page=[https://books.google.com/books?id=Z92wf0IMv6EC&pg=PA3#v=onepage&q&f=false 3]}}
* {{citation |last=Patmeere |first=Glenn |title=Choosing the Republic |year=2009 |publisher=University of New South Wales (UNSW) Press |isbn=1-74223-015-6  |page=[https://books.google.com/books?id=hc4p65yM_hYC&pg=PB105&dq=%22Crowned+republic%22&ei=iespTKzWFJTelQSwn7WPDg&cd=3#v=onepage&q=%22Crowned%20republic%22&f=false 105]}}
* {{citation |last=Schmitt |first=Carl |origyear=1928 |year=2008 |title=Constitutional Theory
|editor-first=Jeffrey (translator) |editor-last=Seitzer |edition=ilustrado|publisher=Duke University Press |isbn=9780822340119 |pages=313–[https://books.google.com/books?id=Oc7kELb-bJwC&pg=PA314#v=onepage&q&f=false 314]}}

{{Kontrol ti autoridad}}

{{DEFAULTSORT:Baytay-linteg a monarkia}}
[[Kategoria:Dagiti porma ti gobierno]]
[[Kategoria:Monarkismo]]