Kaimito

Kaimito
	Bunga ti kaimito
Taksonomia
Pagarian:	Plantae
Klado:	Tracheophytes
Klado:	Angiospermae
Klado:	Eudicotidae
Klado:	Asterids
Urnos:	Ericales
Pamilia:	Sapotaceae
Henero:	Chrysophyllum
Sebbangan:	C. cainito
Dua a nagan
	Chrysophyllum cainito; L.

Ti kaimito (Chrysophyllum cainito) ket tropikal a kayo iti pamilia ti Sapotaceae. Daytoy ket patneng ti Kalatakan nga Antila ken ti Laud nga India. Daytoy ket naiwarwarasen kadagiti tanap ti Tengnga nga Amerika ken naimuyonganen kadagiti amin a tropiko, mairaman ti Abagatan a daya nga Asia.^[1] Daytoy ket napardas a dumakkel ken makaabot iti 20 metro iti katayag.

Adda met daytoy kadagiti sabsabali a nagan a mairaman ti cainito, caimito, star apple, golden leaf tree, abiaba, pomme du lait, estrella, milk fruit ken aguay. Ammo pay daytoy babaen ti sinonimo nga Achras cainito. Idiay Bietnam, daytoy ket tinawtawagan iti vú sữa (literal a: gatas ti suso).

Dagiti bulong ket kankanayon a berde, agsisinnublat, simple nga immitlog, intero nga 5–15 cm ti kaatiddogna; ti likudanna ket nasileng nga addaan iti nabalitokan a maris no makita iti adayo. Dagiti bassit-usit a sabong morado-puraw ken addaan iti nabanglo nga angot. Ti kayo ket hermaproditiko (bukod a mabungaan).

Daytoy ket addaan iti nagtimbukel, morado ti kudilna a bunga ken kadawyan a berde ti sepalono, nga addaan iti bituen a langa iti lasagna. Sagpaminsan pay nga adda dagiti berde-puraw wenno duyaw a kita daytoy a bunga. Ti kudilna ket nabaknang iti latex, ken daytoy ket ti ukisna ket saan a makan. Dagiti nadalumpinas a bukel ket natangken ken nakusnaw a kayumanggi ti marisna. Daytoy ket natiempuan ti panagbungana a kayo.

Naimbag dagiti bungana daytoy ket naimas a kanen a kas dulse; daytoy ket nasam-it ken nasaysayaat a kanen no nalamiis. Ti tubbog ti kimiko a kompuesto ti bulbulongna ket naus-usaren a pangngagas ti diabetes ken artikulay a rayuma. Ti bunga ket addaan kadagiti tagikua iti anti-oksido.,^[2]^[3] Ti ukis ti kayona ket naikedkeddeng a toniko ken panagparugso. Ti bunga ket ket magun-od pay kadagiti tallo a maris, nangisit a morado, berde-kayumanggi ken duyaw. Ti morado a bunga ket addaan iti napuspuskol a kudil ken labanag bayat a ti berde-kayumanggi ket addaan iti naing-ingpis a kudil ken nadigdigo a lasag; to duyaw met ket saan unay nga adu ken narigat a mabirukan.

Adda dagiti asideg a kabagianna a sebbangan, tinawtawagan pay met dagitoy iti kaimito, maimuyongan dagitoy idiay Aprika, a mairaman ti C. albidum ken C. africanum.^[4]

Idiay Bietnam, ti kadayegan a kita ket ti gatas a prutas ti Lò Rèn manipud idiay komuna ti Vĩnh Kim , distrito ti Châu Thành , probinsia ti Tiền Giang.

Idiay Sierra Leone daytoy a bunga ket tinawtawagan iti "Bobi wata" wenno gatas ti suso a bunga.

Nadumaduma a ladawan ti kaimito

Ti nagudua a bunga ti kaimito.
Dagiti magun-od a kita ti kaimito iti berde wenno nalabbasit.
Dagiti kaburburas a kaimito.

Iti literatura

Ti nagungunaan ti Premio Nobel a mannaniw a ni Derek Walcott ket sinurnuratna ti prutas a kas simbolo ti Karibe iti unongna ti 1979 iti, Ti Pagarian ti Kaimito.

Dagiti nagibasaran

^ ”Chrysophyllum cainito” at AgroForestryTree Database at http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524 Naiyarkibo 2017-11-07 iti Wayback Machine.
^ Luo X.D., Basile M.J., Kennelly E.J.,"Dagiti polpenoliko antioksido manipud iti bungbunga ti Chrysophyllum cainito L. (Kaimito)." Warnakan ti agrikultura ken kimiko ti makan 2002 50:6 (1379–1382)
^ Einbond L.S., Reynertson K.A., Luo X.-D., Basile M.J., Kennelly E.J.,"Dagiti antosianino nga antioksido manipud kadagiti makan a bunga" KImiko ti Makan 2004 84:1 (23-28)
^ National Research Council (2008-01-25). "Star Apples". Dagiti Napukaw nga Apit ti Aprika: Tomo III: Bungbunga. Dagiti Napukaw nga Apit ti Aprika. Vol. 3. National Academies Press. ISBN 978-0-309-10596-5. Naala idi 2008-07-17.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Kaimito iti Wikimedia Commons
Dept. ti Hortikultura ti Unibersidad ti Purdue
Bungbunga manipud idiay Amerika: Chrysophyllum cainito Naiyarkibo 2003-01-06 iti Wayback Machine
Ti inkabil ti Quisqualis para iti C. cainito

[1] ”Chrysophyllum cainito” at AgroForestryTree Database at http://www.worldagroforestry.org/sea/products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=524 Naiyarkibo 2017-11-07 iti Wayback Machine.

[2] Luo X.D., Basile M.J., Kennelly E.J.,"Dagiti polpenoliko antioksido manipud iti bungbunga ti Chrysophyllum cainito L. (Kaimito)." Warnakan ti agrikultura ken kimiko ti makan 2002 50:6 (1379–1382)

[3] Einbond L.S., Reynertson K.A., Luo X.-D., Basile M.J., Kennelly E.J.,"Dagiti antosianino nga antioksido manipud kadagiti makan a bunga" KImiko ti Makan 2004 84:1 (23-28)

[4] National Research Council (2008-01-25). "Star Apples". Dagiti Napukaw nga Apit ti Aprika: Tomo III: Bungbunga. Dagiti Napukaw nga Apit ti Aprika. Vol. 3. National Academies Press. ISBN 978-0-309-10596-5. Naala idi 2008-07-17.

[1]

[2]

[3]

[4]