Jump to content

Nalamiis a Gubat

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Ni Ronald Reagan a Presidente ti Estado sUnidos (kanigid) ken ni Mikhail Gorbachev Sekretario Heneral ti Sobiet ket nagsabatda idi 1985 idiay Geneva, Suisa

Paset dagiti serie iti
Pakasaritaan iti Nalamiis a Gubat

Dagiti Taudan iti Nalamiis a Gubat
Maikadua a Sangalubongan a Gubat
Konperensia ti gubat
Dumaya a Kumaduaan
Landok a Kurtina
Nalamiis a Gubat (1947–1953)
Nalamiis a Gubat (1953–1962)
Nalamiis a Gubat (1962–1979)
Nalamiis a Gubat (1979–1985)
Nalamiis a Gubat (1985–1991)
Linia ti oras  ·   Historiograpia

Ti Nalamiis a Gubat (kadawyan a napetsaan iti 1947–1991) ket isu idi ti agtaltalinaed a kasasaad iti politiko ken milisia a panagirteng a nagbaetan dagiti kabilegan iti Lumaod a lubong, nga indauloan babaen ti Estados Unidos ken dagiti kumaduanna ti NATO, ken ti komunista a lubong, nga indauloan babaen ti Kappon ti Sobiet, dagiti satelite nga estado ken kumaduaan. Daytoy ket nangrugi kalpasan iti panagballigi ti temporario a panagikadua ti gubat a simmupiat iti Nazi nga Alemania, a nagibati daytoy ti USSR ken ti Estados Unidos a kas dagiti dua a nalatak a bileg nga adda dagiti naisangsangayan a nagbaetan ti ekonomia ken politiko. Ti Kappon ti Sobiet ket pinartuatna ti Dumaya a Kumaduaan kadagiti dumaya a pagpagilian ti Europa a sinakupanna, a nagtartaripato kadagitoy a kas dagiti satelite nga estado. Ti kalpasan ti gubat a panagungar ti Lumaud nga Europa ket naparang-ay babaen ti Marshall a Plano ti Estados Unidos , bayat a ti Kappon ti Sobiet, a nagan-annad kadagitoy a kondision a naikapet, ket saanna a kinayat ken nangipatakder ti COMECON kadagiti Dumaya a kumaduaanna. Ti Estados Unidos ket pinandayna ti NATO, ti maysa a kumaduaan ti milisia nga agususar ti panaglas-ud iti komunismo a kas ti kangrunaan nga estratehia babaen ti Truman a Doktrina, idi 1949, bayat ti kumaduaan a Sobiet ket nagporma ti Warsaw a Tulagan idi 1955. Adda dagiti pagilian a nakilinia kadagitoy dua a bileg, bayat nga adu pay dagiti nagpilia nga agbati nga agmangngamangnga iti Di-Nailinia a Tignay.

Ti Nalamiis a Gubat ket kastoy a nainaganan gaputa saan a nakaiwagar ti dagus nga aramid ti milisia, gaputa dagitoy dua ket nagtagikuada kadagiti nuklera nga armas, ken ti panagusar kadagitoy ket mabalin a panakaikari ti bukodda nga agsinnaranay a naipatalgedan a panakadadael. Dagiti siklo iti minaig a talna ket sarunuento babaen ti irteng a mabalin a mangiturongto iti gubat. Ti kairtengan ket ti panakairaman ti Berlin a Panaglapped (1948–1949), ti Koreano a Gubat (1950–1953), ti Suez a Kibatang (1956), ti Berlin a Kibaltang iti 1961, ti Misil ti Kuba a Kibaltang (1962), ti Bietnam a Gubat (1959–1975), ti Yom Kippur a Gubat (1973), ti Gubat ti Sobiet iti Apganistan (1979–1989), ken ti "Makabael a Pumapana" NATO milisia nga ay-ayam (1983). Ti suppiat ket embes a naiyebkas babaen ti milisia a kumaduaan, estratehiko a panagibaniaga dagiti puersa, ti nawatiwat a panagtulong kadagiti kliente nga estado, panagsisiim, daddakkel a kampania ti propaganda, kadawyan ken nuklear a lumba ti armas, panagkidkiddaw kadagiti agmangngamangnga a pagilian, panagsasalisal kadagiti ay-ayam paspasamak, lken ti teknolohiko a panagbingbinglay a kas ti Lumba ti Limbang. Ti EU ken USSR ket nakilaban kadagiti parbo a gubgubat kadagiti nadumaduma a kitkita: idiay Latin nga Amerika ken Abagatan a daya nga Asia, ti USSR nagasasinado ken timmulong ti panagaywan kadagiti Komunista a rebolusion, a sinuppiat dagiti Lumaud a pagilian ken dagiti rehional a kumaduanda; adda dagiti nangpadas ti mangisubli babaen ti through subersion ken pannakigubat, nga adda dagiti aglaklaok a nagbanagan. Tapno mapedpedan ti peggad iti pannakapataud ti nuklear a gubat, dagitoy dua ket gimmun-odda ti détente idi panawen ti 1970 tapno a makissayan dagiti politiko a panagirteng.

Iti panawen ti 1980, ti Estados Unidos ketnagpadakkel kadagiti diplomatiko, milisia, ken ekonomiko a presion iti Kappon ti Sobiet, a ti daytoy a panawen ket agparparigaten daytoy a pagilian manipud ti ekonomiko a panagtaltalinaed. Iti panawen ti naladaw a 1980, ti Presidente ti Sobiet a ni Mikhail Gorbachev ket nagipaammo kadagiti agipawaya a reporma iti perestroika ("panagpabaro", "reorganisasion", 1987) ken glasnost ("panaglukat", ca. 1985). Daytoy ket nanglukat ti pagilian ken dagiti satelite nga estado iti kakapppiaan a nga allon dagiti rebolusion a nangipatingnga iti panakarebba ti Kappon ti Sobiet idi 1991, a nagibatbati ti Estado sUnidos a kas ti naturay a bileg ti milisia. Ti Nalamiis a Gubat ken dagiti napaspasamak ket nakabati kadagiti naisangsangayan a legado, ken kankanayon a maitudtudo kadagiti nadayeg a kultura, a naipangpangruna iti midia a mangipakpakita kadagiti tema itipanagsisiim ken ti panagpangta iti nuklear a panakigubat.

Dagiti nagtaudan ti termino

[urnosen | urnosen ti taudan]

Kalpasan ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat, ti Inggles a mannurat ken agiwarwarnak a ni George Orwell ket nagusar ti nalamiis a gubat, a kas maysa a sapasap a ternimo, iti salaysayna a “Sika ken ti Atomiko a Bomba”, a naipablaak idi Oktubre 19, 1945, idiay Britaniko a warnakan a Tribune. Nga agimatmatangan ti maysa a lubong nga agnanaed iti anniniwan iti pangta iti nuklera a panakigubat, nga insurat ni Orwell ti:

"Para kadagiti napalabas nga uppat a pulo wenno limapulo a tawtawen, Mr. H. G. Wells ken dagiti dadduma pay ket nagbalballag kaniatayo a ti tao ket madangran iti bukodna a panakadadael kadagiti bukodna nga armas, a mangibati laeng kadagiti agturay akuton wenno dagiti sabsabali pay a managpapangen a sebbangan. Ti sinoman a nakakita kadagiti nadadael a siudad iti Alemania ket makakita iti daytoy a panunot ket mabalin a maaramid. Nupay kasta, ti panagkitkita ti lubong a sibubukel, ti panaganod para kadagiti adu a dekada ket saan nga ti ipapan iti anarkia ngem ti reimposision ti panagtagabu. Datayo ket tumurturong kadagiti saan a sapasap a panarebba ngem para iti panawen ti natalinaed a dakes a kas ti tagabu nga imperio iti taga-ugma. Ti teoria ni James Burnham ket adu daytoy a natungtungan, ngem bassit laeng dagiti tattao a naikapanunutan pay laeng ti ideolohikona ken pagbanaganna daytoy, ti kita a panakakita ti lubong, ti kita dagiti pammati, ken ti sosial a patakder a mabalinto nga agballigi iti maysa nga estado a saan a maparukma idi keniti maysa nga agnanayon a kasasaad iti "nalamiis a gubat" kadagti kaarrubana."[1]

Iti Ti Agpalpaliiw iti Marso 10, 1946, ni Orwell ket nagsurat a “kalpasan ti Moscow a konperensia idi Disiembre, ti Rusia ket nangrugi a nagaramid ti ‘nalamiis a gubat’ iti Britania ken ti Britaniko nga Imperio.”[2]

Ti immuna a pangusar ti termino a mangipalpalawag ti leppas ti gubat a Maikadua a Sangalubongan a Gubat a heopolitikal a panagirnget a nagbaetan ti USSR ken dagiti bukodna a satelite ken ti Estados Unidos ken dagiti kumaduaanna ti lumaud a Europa ket nanipud kenni Bernard Baruch, ti maysa nga Amerikano a mangibusbus ken agabalbalakad ti presidente.[3] Idiay South Carolina, idi Abril 16, 1947, isu ket nangited ti maysa a bitla (babaen ti agiwarwarnak a ni Herbert Bayard Swope)[4] a nagkunkuna a, “Saantayo a maulbodan: datayo tatta nga aldaw ket addatayo iti tengnga ti nalamiis a gubat.”[5] Ti agsursurat ti warnakan a ni Walter Lippmann ket nagited iti daytoy a termino ti nawatiwat a pangusar, iti libro a Ti Nalamiis a Gubat; idi sinaludsod idi 1947 a maipanggep ti nagtaudan ti termino, isu ket nangitudo iti Pranses a termino manipud idi panawen ti 1930,a la guerre froide.[6]

Pakabuklan

[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti tropa ti Aliado idiay Vladivostok, Agosto 1918, idi las-ud ti Aliado a panangibaet iti Sibil a Gubat ti Rusia.

Adda dagiti saan a pakaitunosan dagiti historiador a maipanggep ti rugi a puntos ti Nalamiis a Gubat. Bayat a kaaduan kadagiti historiador ket tugodanda dagiti taudan iti paset ti panawen a dagus a pannakaisaruno ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat, dagiti dadduma ket sumuppiatda a daytoy ket nangrugi iti paset ti gibus ti Umuna a Sangalubongan a Gubat, urayno ti irten a nagbaetan ti Ruso nga Imperio, ken dagiti dadduma a pagilian ti Europa ken ti Estados Unidos ket nangrugin manipud idi maika-19 a siglo.[7]

Kas ti nagbanagan ti 1917 ga Rebolusion ti Bolshevik idiay Rusia (a sinarunuan babaen ti ipapanawna manipud ti Umuna aSangalubongan a Gubat), ti Sobiet a Rusia ket nakabiruk kaniana nga isu ket saan a nairamraman kadagiti sangalubongan a diplomasia.[8] Ti daulo a ni Vladimir Lenin ket inbagana a ti Kappon ti Sobiet ket napalikmutan babaen dagiti "bumusbusor a sirkulo dagiti kapitalista", ken nakitkitana a ti diplomasia a kas maysa nga armas a mangbingbingay kadagiti kabusor ti Sobiet, a nairugi babaen ti pannakabangon ti Sobiet a Comintern, a nagtawtawag ti rebolusionario a yaalsa iti ballasiw taaw.[9] Ti simmaruno a daulo a ni Joseph Stalin, a nakakitkita ti Kappon ti Sobiet a kas maysa nga "isla ti sosialista", ket nangibagbaga a ti Kappon ti Sobiet ket nasken a kitaenna "ti agdama a pannakalikmut ti kapitalista ket masukatan ti sosialitan a pannakalikmut."[10] Iti nasapsapa ngem 1925, ni Stalin ket nangibagbaga a nakitkitana dagiti sangalubongan a politika a kas maysa a bipolar a lubong a lugar a pangawisan ti Kappon ti Sobiet kadagiti pagilian kumaykayat ti sosialismo ken dagiti kapitalista a pagilian ket mangawisda kadagiti estado a kumaykayat ti kapitalismo, bayat a ti lubong ket adda iti paset ti panawen iti "temporario a panangitalinaay ti kapitalismo " a pakaisarunuan ti dumtengan a pannakarebbana.[11]

Dagiti nadumaduma a pasamak sakbay ti Maikadua a Sanaglubongan a Gubat ket nangipakpakita kadagiti agsinnaranay a saan apakaitalekan ken pannakailem a nagbaetan dagiti Lumaud a bileg ken ti Kappon ti Sobiet, malaksid kadagiti sapasap a pilsopiko a karit nga inaramid dagiti Bolshevik a maipapan ti kapitalismo.[12] Adda idi ti Lumaud a suporta iti kontra-Bolshevik a Puraw a tignay iti Sibil a Gubat ti Rusia,[7] ti 1926 a panangipundo ti Sobiet ti yaalsa dagiti sapasap nga agtrabtrabaho ti Britaniko a gapuanan ti nangisardengan ti Britania ti relasionna iti Kappon ti Sobiet,[13] Ti 927 a panangirangarang ni Stalin ti nakappia a pakikaduaan kadagiti kapitalista a pagilian ket "agsubli kadagiti napalabas,"[14] a pannakikumplot a panangipabasol idi las-ud ti 1928 a pabuya a tribunal ni Shakhty iti naplano a Britaniko- ken Pranses a kudeta,[15] tipanagmadi ti Amerikanoa mangbigbig ti Kappon ti Sobiet aginggana idi 1933[16] ken dagiti Stalinista a Tribunal ti Moscow iti Nalatak a Panagpurga, nga adda dagiti pannakailem a panagsisiim iti Britaniko, Pranses, Hapon ken Nazi nga Aleman.[17] Nupay kasta, ti US ken USSR ket sapasapda idi a nakisinsina iti baetan dagiti dua a sangalubongan a gubat.[18]

Ti Kappon ti Sobiet ket rinugianna idi a nangpirma ti awan-ranggas a tulagan iti Alemania. Ngem kalpasan idi rinaut ti Kappon ti Sobiet ti Buyot ti Alemania Idi Hunio 1941 ken idi binomba Pearl Harbor ti Hapon idi Disiembre 1941, ti Kappon ti Sobiet ken dagiti bileg ti Aliado ket nangporma timaysa a kumaduaan iti pakainugotan. Ti Britania ket nagpirma ti pormal a pakikaduaan ken ti Estados Unidos ket nangaramid ti di pormal a tulagan. Iti panawen ti gubat, ti Estados Unidos ket nangit-ited ti tulong iti Britania ken dagiti Sobiet babaen ti buodna a Programa ti Pabulod ken Paabang[19] Nupay kasta, ni Stalin nagtultuloy a nakaro nga nagil-ilem ken namatmati a dagiti Britaniko ken Amerikano ket nakikumplotda tapno masegurado a dagiti Sobiet ket kaaduan a mangannong dagiti pannakilablaban iti Nazi nga Alemania. Segun ti daytoy a panirigan, dagiti Lumaud nga Aliado ket ingaggagarada a tinantan ti panaglukat ti maikadua a sanguanan ti kontra-Aleman tapno sumrekda iti kinaudi a kanito ken sukogendad ti tulagan ti kappia. Isunga, dagiti pannagipagpagarup ti Sobiet iti Laud ket nakaibati ti napigsa a pannakairteng kenpanagbusor a nagbaetan dagiti Aliado a bileg.[20]

Gibus ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat (1945–47)

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti panawen ti gubat a konperensia a maipanggep ti kalpasan ti gubat a Europa

[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti "Tallo a Dakkel" idiay Konperensia ti Yalta: Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt ken ni Joseph Stalin, 1945.

Dagiti Alliado ket nasisinnuppiatda no kasano ti nasken a kita ti mapa ti Europa, ken no kaso a mailadawanto dagiti pagbeddenganna, kalpasan ti gubat.[21] Ti tunggal maysa bangir ket nagtengtengel ti sabsabali a kapanunotan a maipanggep ti pannakabangon ken pannkataripato ti salaknib kalpasan ti gubat.[21] Dagiti Lumaud nga Aliado ket kinaykayatda ti sistema a panagsalaknib a nasken a nawatiwat a mabangon dagiti demokratiko a gobierno, a mangpalubos kadagiti pagilian a nakappia a mangsolbar kadagiti pagigiddiatanda babaen tih kadagiti sangalubongan a gunglo.[22]

Gapu kadagiti naipakasaritaan a pannakasanay ti Rusia kadagiti kankanayon a panagraraut[23] ken dagiti adu a bilang ti natay (nakarkulo iti 27 a riwriw) ken ti pannakadadael ti Kappon ti Sobiet idi las-ud ti Maikadu a Sangalubongan a Gubat,[24] ti Kappon ti Sobiet ket nagbirbiruk ti pannkasayaat ti panagsalaknib babaen ti panangituray kadagiti kaunegan a pannakibiang kadagiti pagilian a nakabeddeng iti daytoy.[21][25] Idi las-ud ti gubat, ni Stalin ket nagpartuat kadagiti espesial a sentro ti pagsanayan para kadagiti Komunista manipud kadagiti nadumaduma a pagilian tapno makapatakderda kadagiti sekreto a pulis a tumalek iti Moscow iti kabiitan a makaala ti panagtengngel ti Nalabbasit a Buyot. Dagiti ahente ti Sobiet nangalda ti panagtengngel kadagiti midia, a naipangpangruna ti radio; pinardasanda a riniribuk ken inparit amin a nawaya a sibik a patakder, a nangrugi manipud kadagiti grupo ti agtutubo aginggana kadagiti eskuela, dagiti simbaan ken dagiti kasinnupiat a partido.[26] Ni Stalin ket nagbirbiruk pay ti agtultuloy a pannakaikappia iti Britania ken ti Estados Unidos, a nagnamnama a makaipatengnga ti isip iti uneg a panangibangon manen ken ti panangipadakkel ti ekonomia.[27]

Dagiti lUmaud nga Aliado ket nabingbingayda kadagiti paniriganda iti baro a lubong kalapasan ti gubat. Dagiti gandat ni Roosevelt – balligi ti militar idiay Europa ken Asia, ti pannakagun-od ti Amerikano a supremasia iti sangalubongan nga ekonomia iti Imperio a Britaniko, ken ti pannakapartuat ti maysa a gunglo ti kappia ti lubong – dagitoy idi ket ad-adu a global ngem ti kukua ni Churchill, a naipangpangruna idi a naisentro iti panangala ti panagtengngel iti Mediteraneo, a mangisigurado ti panagbiag ti Imperio a Britaniko, ken ti pannakawaya dagiti pagilian ti Day a Europa a kas maysa a panglapped a pagbaetan dagiti Sobiet ken ti Nagkaykaysa a Pagarian.[28]

Iti Amerikano a panirigan, ni Stalin ket mabalin a maysa a gayyem iti panaggun-od kadagitoy a gandat, a ti pakaigiddiatan ti arngian ti Britaniko a ni Stalin ket nagparparang nga isu ti kakaruan apangta iti pannakagunod ti gandatna. Gaputa dagiti Sobiet ket kaaduanen a sinakupna ti Daya nga Europa, ni Stalin ket adda idi ti panangatiwna ken dagiti dua a lumaud a daulo ket nagsinnaitda para kadagiti paraborna. Dagiti paggiddiatan a nagbaetan kenni Roosevelt ken ni Churchill ket nakaiturongan kadagiti sabali a tulagan kadagiti Sobiet. Idi Oktubre 1944, ni Churchill ket napan idiay Moscow ken timmulag a mabingay dagiti Balkan kadagiti bukodda a timbukel ti impluensia, ken idiay Yalta ni Roosevelt ket nagpirma ti sabali a tulagan kenni Stalin a maipanggep ti Asia ken sanna a kinayat a sinuportaran ni Churchill kadagiti banag iti Polonia ken dagiti Reparasion.[28]

Dagiti panagsakop a sona ti Aliado idiay Alemania kalpasan ti gubat.

Dagiti dadduma pay a nagtitinnulagan a maipanggep ti kalpasan ti gubat a balanse ket napasamak idiay Konperensia ti Yalta idi Pebrero 1945, urayno daytoy pay a konperensia ket saana nakaabot kadagiti nakedngan a konsenso iti batayan para iti maysa a kalpasan ti gubat a pannakaibanagan iti Eropa.[29] Idi Abril 1945, pimmusay ni Presidente Roosevelt ken sinaruno babaen ni Harry S. Truman, nga isu ket saan a nangitaltalek kenni Stalin ken dimmawat iti balakad manipud ti maysa a nailasin a grupo dagiti intelektual ti ganganaet nga annuroten. Ni Churchill ken ni Truman ket saanda a kinayat, ken dagiti dadduma pay, ti keddeng ti Sobiet a mangpasayaat ti Lublin a gobierno, ti tinengtengngel ti Sobiet a kasuppiat iti eksilo a gobierno ti Polonia idiay Londres, a dagiti relasionna kadagiti Sobiet ket nadadaelen.[30]

Kalpasan ti panagballigi dagiti Aliado idi Mayo 1945, dagiti Sobiet ket sinakupdan ti Day a Europa,[29] bayat a dagiti napigsa apuersa ti Estados Unidos ken dagiti puersa ti Lumaud nga Aliado ket nagtalinaayda idiay Lumaud a Europa. Idiay Sinakop ti Aliado nga Alemania, ti Kappon ti Sobiet, Estados Unidos, Britani aken Pransia ket nangbangonda kadagiti sona ti panagsakop ti nalukay a batayan para iti nabingbingay a panagtengngel ti uppat a bileg.[31]

Ti Aliado a konperensia idiay San Francisco idi 1945 ket nangipatakder ti adu ti pagilianna a Nagkaykaysa aPagpagilian (UN) para iti panagtaripato ti kappia, ngem ti panangipatungpal a kapasidad ti bukodna a Konsilo ti Salaknib ket naparalisado idi ti babaen ti abilidad dagiti agmaymaysa a kameng nga agusar ti bileg ti beto.[32] Gapu ti daytoy, ti UN ket nabaliwan iti maysa a saan nga aktibo a timpuyogan para kadagiti pannakisinnukatan kadagiti kontrobersial a retoriko, ken dagiti Sobiet ket inkeddengda daytoy a kas maysa a tribuna a propaganda.[33]

Dagiti nota

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Orwell, "Sika ken ti Atomiko a Bomba Naiyarkibo 2008-02-06 iti Wayback Machine", Tribune Oktubre 19, 1945
  2. ^ Orwell, George, Ti Agpalpaliiw, Marso 10, 1946
  3. ^ Gaddis 2005, p. 54
  4. ^ Safire, William (Oktubre 1, 2006). "Islamopascismo ti Sinoman?". The New York Times. The New York Times Company. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2006-10-22. Naala idi Disiembre 25, 2008.
  5. ^ 'Bernard Baruch ket nagaramid ti termino a "Nalamiis a Gubat"', history.com, Abril 16, 1947. Naala idi Hulio 2, 2008.
  6. ^ Strobe Talbott: Ti Nalatak nga Eksperimento: Ti Sarita dagiti Taga-ugma nga Imperio, Moderno nga Es-estado, ken ti panagbiruk para iti maysa a Sangalubongan a Pagilian (2009) p.441 n.3; ti bukod a libro ni Lippmann ket Lippmann, Walter (1947). Ti Nalamiis a Gubat. Harper. Naala idi Septiembre 2, 2008.
  7. ^ a b Gaddis 1990, p. 57
  8. ^ Lee 1999, p. 57
  9. ^ Palmieri 1989, p. 62
  10. ^ Tucker 1992, p. 46
  11. ^ Tucker 1992, pp. 47–8
  12. ^ Halliday 2001, p. 2e
  13. ^ Tucker 1992, p. 74
  14. ^ Tucker 1992, p. 75
  15. ^ Tucker 1992, p. 98
  16. ^ LaFeber 1991, pp. 194–197
  17. ^ Tim Tzouliadis. The Forsaken. The Penguin Press. ISBN 978-1-59420-168-4.
  18. ^ Heller, p. 19. "Ngem babaen idi 1924 ti Kappon ti Sobiet, ket indaulonen babaen ni Joseph Stalin, ket pinanawanna daytoy nga annuroten iti panangiyaddang ti rebolusion ti lubong. Gaputa napabannog babaen babaen kadagiti gubat dagiti uneg ket ruar a kabusor, ti gobierno ti Sobiet ket nangikeddeng a mangipatengnga ti isip para iti dagus a kasakbayan iti pannakaungar manen ti bukodna nga ekonomia ken panagrang-ay. ... Ti Estados Unidos pay idi ket politikal a mannakisina idi las-ud ti pannakigubatan a paset ti panawen."
  19. ^ George C. Herring Jr., Tulon iti Rusia, 1941–1946: Estratehia, Diplomasia, dagiti Taudan ti Nalamiis a Gubat (Unibersidad ti Columbia a Pagmalditan, 1973).
  20. ^ Gaddis 1990, pp. 151–153
  21. ^ a b c Gaddis 2005, pp. 13–23
  22. ^ Gaddis 1990, p. 156
  23. ^ Gaddis 2005, p. 7
  24. ^ "Dagiti daulo ket nagladladigitda kadagiti Sobiet a natnatay iti panawen ti gubat", BBC News, Mayo 9, 2005. Naal aidi Hulioy 2, 2008.
  25. ^ Gaddis 1990, p. 176
  26. ^ Max Frankel, "Aniniwan ni Stalin," New York Times Nob. 21, 2012 nagrepaso Anne Applebaum, Landok a Kutina: Ti Panglusit ti Daya a Europa , 1944–1956 (2012), Kitaen ti pangyunan, ti testo kalpasan ti nota 26, ken kapitulo 3, 7-9
  27. ^ Heller, p. 27. "Manipud ti Sobiet a perspektibo, ti kalpasan ti gubat a paset ti panawen iti kappia ken pannangibangon manen ket nangruna idi. Isunga, ti panagtultuloy iti panagtitinnulong ken nakappia a relasion kadagiti panawen ti gubat a gagayyemna, ti Estado sUnidos ken ti Gran Britania, ket nasken idi a nalatak a naes-esseman."
  28. ^ a b Plokhy 2010
  29. ^ a b Gaddis 2005, p. 21
  30. ^ Zubok 1996, p. 94
  31. ^ Gaddis 2005, p. 22
  32. ^ Bourantonis 1996, p. 130
  33. ^ Garthoff 1994, p. 401

Dagiti nagibasaran ken adu pay a mabasa

[urnosen | urnosen ti taudan]
Nangruna nga artikulo: Listaan dagiti kangrunaan ken maikadua a nagtaudan iti Nalamiis a Gubat
  • Davis, Simon, ken Joseph Smith. Ti A aginggana ti Z iti Nalamiis a Gubat (Scarecrow, 2005), ti ensiklopedia a agpatengnga ti isip iti aspeto ti milisia
  • Friedman, Norman (2007). Ti Limapulo a Tawen a Gubat : Ti Suppiat ken Estratehia iti Nalamiis a Gubat. Naval Institute Press. ISBN 1-59114-287-3.
  • Gaddis, John Lewis (1990). Russia, ti Kappon ti Sobiet ken ti Estados Unidos. Ti Naipatarusan a Pakasaritaan. McGraw-Hill. ISBN 0-07-557258-3.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Gaddis, John Lewis (1997). Ammotayo Tatan: Pangpanunot manen ti Pakasaritaan ti Nalamiis a Gubat. Unibersidad ti Oxford University a Pagmaldiatn. ISBN 0-19-878070-2.
  • Gaddis, John Lewis (2005). Ti Nalamiis a Gubat: Ti baro a Pakasaritaan. Penguin Press. ISBN 1-59420-062-9.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Garthoff, Raymond (1994). Détente ken Panagisango: DagitiPanakibianga nga Amerikano-Sobiet manipud kenni Nixon aginggan kenniReagan. Brookings Institution Press. ISBN 0-8157-3041-1.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Haslam, Jonathan. Ti Nalamiis a Gubat ti Rusia: Manipud ti Oktubre a Rebolusion aginggan ti Panagrebba ti Diding (Unibersidad ti Yale a Pagmalditan; 2011) 512 pampanid
  • Hoffman, David E. Ti Natay nga Ima: Ti Saan a Naibaga asarita iti Nalamiss a Gubat a Lumba ti Armas ken ti Napeggad a Legadona (2010)
  • Hopkins, Michael F. "Ti Agtultuloy a Debado ken Baro a Arngian iti Pakasaritaan ti Nalamiis a Gubat," Naipakasaritaan aWarnakan, Dis 2007, Tomo. 50 pablaak 4, pp 913–934, historiograpia
  • Johnston, Gordon. "Panagbisita manen ti kultural a Nalamiis a Gubat," Sosial a Pakasaritaan, Agosto 2010, Tomo. 35 Pablaak 3, pp 290–307
  • Lüthi, Lorenz M (2008). Ti Sino-Sobiet a panagsina: Ti Nalamiis a Gubat iti komunista lubong. Princeton University Press. ISBN 0-691-13590-8.
  • LaFeber, Walter (2002). Amerika, Rusia, ken ti Nalamiis a Gubat, 1945–2002. McGraw-Hill. ISBN 0-07-284903-7.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Leffler, Melvyn (1992). Ti Panagturay iti Bileg: Nailian a Salaknib, ti Truman Administrasion, ken ti Nalamiis a Gubat. Unibersidad ti Stanford a Pagmalditan. ISBN 0-8047-2218-8.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Leffler, Melvyn P. and Odd Arne Westad, eds. Ti Cambridge a Pakasaritaan ti Nalamiis a Gubat (3 tomo, 2010) 2000pp; dagiti baro a salaysay babaen dagitimangidaulo nga eskolar
  • Lewkowicz, Nicolas (2010). Ti Aleman asaludsod ken Internasional nga Urnos, 1943–48. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-24812-0.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Lundestad, Geir (2005). Daya, Laud, Amianan, Abagatan: Kangrunaan a Panagrangrang-ay iti Internasional a Politiko manipud idi 1945. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan. ISBN 1-4129-0748-9.
  • McMahon, Robert (2003). Ti Nalamiis a Gubat: Ti Nababa Unay a Pangyuna. Unibersidad ti Oxford a PagmalditanPress. ISBN 0-19-280178-3.
  • Lüthi, Lorenz M (2008). Ti Sino-Sobiet a panagsina: Ti Nalamiis a Gubat iti komunista lubong. Unibersidad ti Princeton a Pagmalditan. ISBN 0-691-13590-8.
  • Malkasian, Carter (2001). Ti Koreano a Gubat: Kammasapulan a Pakasaritaan. Osprey Publishing. ISBN 1-84176-282-2.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Mastny, Vojtech. Ti Nalamiis a Gubat ken di natalged a Sobiet: ti Stalin aTawtawen (1996) online edidion
  • Fedorov, Alexander (2011). Ti Ruso a ladawan kadagiti Lumaud a Pabuya: Dagiti agdama, estereotipo, Mitolohia, Illusions. Lambert Academic Publishing. ISBN 978-3-8433-9330-0.
  • Miller, Roger Gene (2000). Ti Panagisalakan ti Siudad: The Berlin Airlift, 1948–1949. Unibersidad ti Texas A&MPress. ISBN 0-89096-967-1.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Njolstad, Olav (2004). Ti Naudi a Dekada ti Nalamiis a Gubat. Routledge. ISBN 0-7146-8371-X.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Nolan, Peter (1995). Ti Panagungar ti Tsina, ti Panagrebba ti Rusia. St. Martin's Press. ISBN 0-312-12714-6.
  • Pearson, Raymond (1998). Ti Panagungar ken Panagrebba ti Ruso nga Imperio. Macmillan. ISBN 0-312-17407-1.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Plokhy, S.M. (2010). Yalta: Ti Pateg iti Kappia. Penguin?. ISBN 0-670-02141-5.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Porter, Bruce; Karsh, Efraim (1984). Ti USSR iti Suppiat ti Maikatlo a Lubong: Dagiti Armas ti Sobiet ken Diplomasia dagiti Lokal a Gubat. Unibersidad ti Cambridge a Pagmalditan. ISBN 0-521-31064-4.
  • Puddington, Arch (2003). Panagiwarwaragawag ti Kawayaan: Ti Panagballigi ti Nalamiis a Gubat iti Radio ti Nawaya a Europa ken Radio Liberty. Unibersidad a Pagmalditan iti Kentucky. ISBN 0-8131-9045-2.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Roberts, Geoffrey (2006). Dagiti Gubat ni Stalin: Manipud ti Sangalubongan aGubat agianggana ti Nalamiis a Gubatr, 1939–1953. Unibersidad ti Yale a Pagmalditan. ISBN 0-300-11204-1.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Stone, Norman (2010). Ti Atlatiko ken dagiti Kabusorna: Ti Pakasaritaan ti Nalamiis a Gubat. Basic Books Press. ISBN 0-465-02043-7.
  • Taubman, William (2004). Khrushchev: Ti Tao ken ti Panwenna. W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-32484-2.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo); Premio Pulitzer
  • Tompson‏, William J (1997). Khrushchev: Ti Politiko a Biag. Palgrave Macmillan. ISBN 0-312-16360-6.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Tucker, Spencer, ed. Ensiklopedia iti Nalamiis a Gubat: Ti Politiko, Sosial, ken Milisia a Pakasaritaan (5 tom. 2008), sangalubongan a pannakaisakop
  • Walker, Martin. Ti Nalamiis a Gubat: Maysa aPakasaritaan (1995), Britaniko a panakita
  • Wettig, Gerhard (2008). Ni Stalin ken ti Nalamiis a Gubat idiay Europa. Rowman & Littlefield. ISBN 0-7425-5542-9.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Zubok, Vladislav; Pleshakov, Constantine (1996). Iti Uneg ti Nalamiis a Gubat tie Kremlin: Manipud kenni Stalin aginggana kenni Khrushchev. Unibersidad ti Harvard a Pagmalditan. ISBN 0-674-45531-2.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Zubok, Vladislav M. Ti Napaay anga Imperio: Ti Kappon ti Sobiet iti Nalamiis a Gubat manipud kenni Stalin aginggana kenni Gorbachev (2008)

Kangrunaan a nagtaudan

[urnosen | urnosen ti taudan]
  • Andrew, Christopher; Mitrokhin, Vasili (2000). TI Espada ken ti Kalasag: Ti Mitrokhin nga Arkibo ken ti Nalimed aPakasaritaan iti KGB. Basic Books. ISBN 0-585-41828-4.
  • Dobrynin, Anatoly (2001). Iti Konpedensia: Embahador ti Moscow kadagiti dagiti Innem a Presidente ti Nalamiis a Gubat. Unibersidad iti Washington a Pagmalditan. ISBN 0-295-98081-8.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Hanhimaki, Jussi and Odd Arne Westad, eds. Ti Nalamiis a Gubat: Ti Pakasaritaan dagiti Dokumento ken dagiti Nakasaksi (Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 2003). ISBN 0-19-927280-8.
  • Sakwa, Richard (1999). Ti Panagungar ken Panagrebba ti Kappon ti Sobiet, 1917–1991. Routledge. ISBN 0-415-12290-2.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)
  • Cardona, Luis (2007). Nalamiis a Gubat KFA. Barcelona, ESpana: Routledge.{{cite book}}: Panagtaripato ti CS1: postscript (silpo)

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Nalamiis a Gubat iti Wikimedia Commons
Dagiti inadaw a sasao a mainaig iti Nalamiis a Gubat iti Wikiquote (iti Ingles)

Dagiti arkibo
Dagiti bibliograpia
Damdamag
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Nalamiis_a_Gubat&oldid=401789"