Kitaen ti taudan para iti Napoleon Bonaparte

{{Infobox kaarian
|realm=pransia
|name=Napoleon I
|image=Napoleon in His Study.jpg
|imgw=250
|alt=Napno a kaatiddog a retrato ni Napoleon idi agedad iti uppat a pulo,
|caption=''[[Ti Emperador a ni Napoleon iti Pagadalan na idiay Tuileries]]'', babaen ni [[Jacques-Louis David]], 1812
|succession= [[Emperador iti Pranses]]
|reign=18 Mayo 1804&nbsp;– 11 Abril 1814<br />({{age in years and days|1804|5|18|1814|4|11}})<br />20 Marso 1815&nbsp;– 22 Hunio 1815 ({{age in days|1815|3|20|1815|6|22}})
|coronation=2 Disiembre 1804
|cor-type=pranses
|full name=Napoleon Bonaparte
|predecessor=Awan <small>(isuna a kas ti [[Umuna a Konsul]] iti [[Umuna a Republika ti Pranses]]; ti nagturay a monarkia idi ket ni [[Louis XVI iti pranses|Louis XVI]])</small>
|successor=[[Louis XVIII iti Pranses|Louis XVIII]] (''[[de jure]]'' idi 1814)
|succession1= [[Ari iti Italia]]
|reign1=17 Marso 1805&nbsp;– 11 Abril 1814
|coronation1=26 Mayo 1805
|predecessor1=Awan <small>(isuna a kas ti [[Presidente iti Italia|Presidente]] iti [[Italiano a Republika (Napoleoniko)|Italiano a Republika]]; ti nagturay a monarkia idi ket ni [[Charles V, Emperador ti Nasantoan a Romano|Emperor Charles V]]</small>)
|successor1=Awan <small>(naikkat ti pagarian, ti simmaruno nga ari ti Italia ket ni [[Victor Emmanuel II iti Italia|Victor Emmanuel II]]</small>)
|spouse=[[Joséphine de Beauharnais]]<br />[[Marie Louise, Dukesa iti Parma|Marie Louise iti Austria]]
|issue=[[Napoleon II]]
|house=[[Balay ni Bonaparte]]
|father=[[Carlo Buonaparte]]
|mother=[[Letizia Ramolino]]
|birth_date={{Petsa ti pannakaipasngay|1769|8|15|fd=yes}}
|birth_place=[[Ajaccio]], Corsica, Pranses
|death_date={{Petsa ti ipupusay ken tawen|1821|5|5|1769|8|15|fd=yes}}
|death_place=[[Longwood, Saint Helena]]
|place of burial=[[Les Invalides]], Paris, Pranses
|religion = Romano Katolisismo  (kitaen ti [[Napoleon#Napoleon ken dagiti relihion|Napoleon ken dagiti relihion]])
|signature=Firma Napoleón Bonaparte.svg
|}}

Ni '''Napoleon Bonaparte''' ({{lang-fr|Napoléon Bonaparte puis Napoléon I<sup>er</sup>}} {{IPA-fr|napoleɔ̃ bɔnɑpaʁt|}}) (15 Agosto 1769&nbsp;– 5 Mayo 1821) ket maysa idi a milisia ti Pranses ken daulo ti politika kadagiti kinaudi nga agpang ti [[Reblusion ti Pranses]].

A kas ni '''Napoleon I''', isuna idi ti [[Emperador iti Pranses]] manipud idi 1804 aginggana idi 1815. Ti kalintegan na a reporma ket, ti [[Napoleoniko a Kodigo]], daytoy ket addaan ti nalatak nga impluensia kadagiti adu a [[Sibil a linteg (kalintegan a sistema)|sibil a linteg]] ti sangalubongan a naisakupan, ngem isuna ket kalatakan a malaglagip kadagiti inararamid na kadagiti gubat a naidauloan na a panagsuppiat ti Pranses babaen dagiti serie a kumakaduaan, ti makunkuna a [[Napoleoniko a Gubgubat]]. Isuna ti nagipatakder kadagiti panagsakup ti kaaduan iti kontinente a Europa ken kinapanunutan na ti panagiwaras dagiti kaumnoan iti Rebolusion ti Pranses, bayat nga nagitiptipon ti maysa nga [[Umuna nga Imperio ti Pranses|imperio a monarkia]] a nagipasubli dagiti parang iti naikkat nga [[Ancien Régime idiay Pranses|ancien régime]]. Gapu dagiti balligi na ti gubgubat, kadagiti masansan a nalatlatak ken adadu a kasupiatanna, kadawyan isuna a naipammategan a maysa kadagiti kalatakan nga agbilbilin ti milisia iti ania man a panawen.

Ni Napoleon ket naipasngay idi idiay [[Corsica]] kadagiti nagannak kaniana a [[Natatakneng iti Italia|natakneng a Henobes]] a kapututan, ken nagsanay a kas maysa nga opisial ti artileria idiay kangrunaan a daga ti Pranses. Naglatak isuna babaen ti [[Umuna a Repbublika ti Pranses]] ken nagidaulo kadagiti nagballigia a kampania a kinasuppiat ti [[Umuna a Kumakadduaan|Umuna]] ken [[Gubat iti Maikadua a Kumakadduaan|Maikadua]] a Kumakadduaan a nagsuppiat iti Pranses. Idi 1799, nagpartuat isuna ti ''[[18 Brumaire|kudeta]]'' ken inkabil na isuna nga ti [[Umuna a Konsul]]; kalpasan ti lima a tawen ti Senado ti Pranses ket nagirangarang kaniana a kas ti emperador. Iti umuna a dekada iti maika-19 a siglo, ti [[Umuna nga Imperio ti Pranses|Imperio ti Pranses]] a babaen ni Napoleon ket nakipartisipar kadagiti serie a suppiatan a makunkuna a Napoleoniko a Gubat a nagiraman iti amin a kangrunaan a nabileg a Europa.<ref name="Schom 1998">{{cite book|last=Schom|first=Alan|title=Napoleon Bonaparte|year=1998|publisher=HarperPerennial|location=New York|isbn=0-06-092-958-8|edition=1. HarperPerennial}}</ref>

{{pungol-nangruna}}

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

{{Kontrol ti autoridad}}

[[Kategoria:Emperador ti Pranses|Napoleon]]