Hindi-Urdu
| Hindi-Urdu | |
|---|---|
| Hindustānī | |
| हिन्दुस्तानी • ہندوستانی | |
| Patubo iti | India, Pakistan. Dagiti nadumaduma a pagilian babaen ti panagal-alis. |
Patubo a mangisasao | 325 a riwriw Maikadua a pagsasao: 165 a riwriw (1999)[1] Dagup: 490 a riwriw (2006)[2] |
Dagiti alagaden a porma | |
| Dagiti dialekto | |
| Devanagari a sinuratan, Perso-Arabiko a sinuratan | |
| Opisial a kasasaad | |
Opisial a mangisasao |  India (a kas ti Hindi ken Urdu) Pakistan (a kas ti Urdu) |
| Nagalagad | Direktorado ti Tengnga a Hindi (Hindi, India),[3] Turay ti Nailian aPagsasao, (Urdu, Pakistan); Nailian a Konsilo para iti Panagrang-ay ti Pagsasao nga Urdu (Urdu, India)[4] |
| Kodkodigo ti pagsasao | |
| ISO 639-1 | hi,ur |
| ISO 639-2 | hin,urd |
| ISO 639-3 | Uray ania:hin – Pagalagadan a Hindiurd – Urdu |
| Linguaesperio | 59-AAF-qa to -qf |
Ti Hindi-Urdu wenno Hindustaniko (हिंदी उर्दू, ہندی اردو) ket maysa nga Indo-Aryan a pagsasao ken ti lingua franca ti Amianan nga India ken Pakistan.[5][6] Daytoy ket naam-ammuan a kas ti pagsasao a Hindustaniko (हिन्दुस्तानी, ہندوستانی, Hindustānī, IPA: [ɦɪ̃n̪d̪ʊsˈt̪aːni], literal: "ti Hindustan"),[7] ken naipakasaritaan a, kas ti Hindavi wenno Rekhta. Daytoy ket nangruna a nagtaud manipud iti Khariboli a dialekto ti Delhi, ken mangitiptipon ti adu a bilang ti bokabulario manipud iti Persiano, Arabiko, Sanskrito ken Turkiko.[8][9] Daytoy ket maysa a plurisentriko a pagsasao, nga adda ti dua nga opisial a porma, ti Pagalagadan a Hindi ken Pagalagadan nga Urdu,[10] a dagitoy ket dagiti naalagad a rehistrona. Dagiti naisasao ket narigatda a malasin, ken urayno dagiti opisial a pagalagadan ket agpadpada kadagiti gramatiko, ngem dagitoy ket aggiddiatda kadagiti literario a taripnong ken iti akademiko ken teknikal a bokabulario, a ti Urdu ket napigsa nga agtagtaginayon ti Persiano, Tengnga nga Asiatiko ken Arabiko a pannakainpluensia, ken ti Hindi ket kaaduan nga agitaltalek iti Sanskrito.[11][12] Sakbay ti Pannakabingbingay ti Britaniko nga India, dagiti termino a Hindustanko, Urdu, ken Hindi ket nagpapada; amin ket nagsaksakup ti naam-ammuan tattan a kas ti Urdu ken Hindi .[13] Ti termino a Hindustaniko ket maus-usar pay laeng para iti lokal a pagsasao ken lingua franca ti India ken Pakistan, kas pagarigan para iti pagsasao dagiti Bollywood a pelikula, ken dagiti pay nadumaduma a naigiddiatan a kita ti Hindi a naisasao ti ruar ti Subkontinente, a kas ti Fiji a Hindustaniko ken ti Karibe a Hindustaniko ti Surinam ken Trinidad.
Pakasaritaan
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti kasapaan a porma ti agdama nga aldaw a Hindustaniko ket nagtaud manipud iti Tengnga nga Indo-Aryan apabhramsha ti lokal a pagsasao ti Amianan nga India kadagiti maika-17 ken maika-13 a siglo CE.[14] Ni Amir Khusro, a nagbibiag idi maika-13 a siglo CE idi las-ud ti paset ti panawen ti Delhi a Sultanato idiay Amianan nga India, ket nagus-usar kadagitoy a porma (nga isu idi ti lingua franca para iti paset ti panawen) kadagiti sinursuratna ket nanginagnagan ti pagsasao a kas ti Hindavi.[14] Ti Delhi a Sultanato, a bibukbukel dagiti nadumaduma a dinastia ti Turko ken Persiano a nagturturay manipud idiay Delhi, ket sinarsaruno idia babaen ti Mughal nga Imperio idi 1526.
Urayno dagiti Mughal ket nanipud ti Timurid (Gurkānī) Turko-Mongol a kaputotan,[15] dagitoy id ket Persiano a porma, ken ti Persiano ket nagin-inut a nagbalin nga isu ti pagsasao ti estado ti Mughal nga imperio kalpasan ti Babur.[16][17][18][19]
Iti patingga ti Mughal a paset ti panawen, ti pannakapispisi ti imperio ket ti nailaslasina sistema, ti maysa a sabali a kita ti Khariboli, maysa kadagiti simmarunuan ti lokal a pagsasao nga apabhramsha idiay Delhi, ken dagiti asu=ideg a siudad, ket nagin-inut a nagsuksukat ti Persiano a kas ti lingua franca kadagiti nailaslasin a naadalan a nangatngato a klase a naisangsangayan idiay akin-amianan nga India, urayno ti Persiano ket nakatalinaay ti kadayeganna. Ti termino a Hindustani (literal "ti Hindustan") ket isu idi ti nagan a naited ti sabali a kita ti Khariboli.
Para kadagiti sosio-politiko a rason, turayno daytoy ket sabali a kita ti Khariboli nga adda dagiti Persiano a bokabulariona, ti rumrumsua a pannakaidaydayaw a dialekto ket nagbalbalin a naamammuan a kas ti Urdu (husto nga zabān-e Urdu-e mo'alla "pagsasao ti korte" wenno zabān-e Urdu زبان اردو, ज़बान-ए उर्दू, "pagsasao ti kampo" iti Persiano, a naala manipud iti Turko Ordū "kampo", ckapadpada ti Ingles horde; gapu kadagiti taudanna a kas kadawyan a bitla ti buyot ti Mughal). Ti ad-adu pay a Persiano a bersion ti naudi ket nabangon a kas maysa a pagsasao ti korte a tinawtawagan ti Rekhta, wenno "naglalaok".
Dagiti paammo
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ 120 a riwriw ti Pagalagadan a Hindi (1999), 45 a riwriw ti Urdu (1999). Ethnologue 16.
- ^ BBC: Ti pagsurotan ti Urdu
- ^ Ti Derektorado ti Tengnga a Hindi ket alagadenna ti panagusar ti Devanagari a sinuratan ken Hindi a panagiletra idiay India. Taudan: Direktorado ti Tengnga a Hindi: Pangyuna Naiyarkibo 2010-04-15 iti Wayback Machine
- ^ Nailian a Konsilo para iti Panagrang-ay ti Pagsasao nga Urdu
- ^ Mohammad Tahsin Siddiqi (1994), Hindustaniko-Ingles a pangilalaok ti kodigo iti moderno a teksto ti literario, Unibersidad ti Wisconsin,
… ti Hindustaniko ket isu ti lingua franca ti India ken Pakistan …
- ^ Lydia Mihelič Pulsipher; Alex Pulsipher; Holly M. Hapke (2005), Rehional a Heograpiko ti Lubong: Sangalubongan a Tabas, Lokal a Kabibiag, Macmillan, ISBN 0-7167-1904-5,
… Babaen ti panawen ti Britaniko a kolonisasion, ti Hindustaniko ket isu idin ti lingua franca iti amin nga akin-amianan nga India ken iti tatta nga aldwen Pakistan …
- ^ "Maipanggep ti Hindi-Urdu". North Carolina State University. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-08-15. Naala idi 2009-08-09.
- ^ Michael Huxley (1935), Ti Heograpiko a magasina, Tomo 2, Geographical Press,
… Para kadagiti baro a temino daytoy ket makaala nga awan keddeng kadagiti Persiano, Arabiko, Turko ken Sanskrito a diksionario …
- ^ Gran Britania, Naarian a Kagimongan dagiti Arte (1948), Warnakan ti Naarian a Kagimongan dagiti Arte, Tomo 97,
… daytoy ket saan a nasayaat a lappedan kadagitlaeng bokabulario nga agtaltalek ti Sanskrito, wenno agtaltalek laeng ti Persiano. No ti maysa a pagsasao ket pumigsa ken maparang-ay daytoy ket nasken a makaala kadagitoy dua a taudans, a kas ti Ingles a nangalala iti Latin ken Teutoniko a taudan...
- ^ Robert E. Nunley; Severin M. Roberts; George W. Wubrick; Daniel L. Roy (1999), Ti Kultural a Langa ti Daga ti Pangyuna ti Nagtagitaoan a Heograpia, Prentice Hall, ISBN 0-13-080180-1,
… ti Hindustaniko ket isu ti naikabatayan kadagitoy dua a pagsasao …
- ^ Hindi babaen ni Yamuna Kachru
- ^ Britannica ti Agadadal: India: Agpili kadagiti salaysay babaen ni Dale Hoiberg, Indu Ramchandani panid 175
- ^ "Hindustani B2". Oxford English Dictionary] (Maika-3 nga ed.). Oxford University Press. Septiembre 2005. (Nasken ti suskrision wenno ti pannakaikameng iti publiko a biblioteka ti UK.)
- ^ a b Keith Brown, Sarah Ogilvie (2008), Naipabassit nga Ensiklopedia dagiti Pagsasao iti Lubong, Elsevier, ISBN 0-08-087774-5,
… ti Apabhramsha ket mabalin nga adad iti pnanagdaldaliasat a kasasaad manipud iti Tengnga nga Indo-Aryan a mapmapan iti Baro nga Indo-Aryan a paset. Adda dagiti elemento ti Hindustani nga agparparang … ti naisangsangayan a porma ti lingua franca a Hindustani ket agparparang kadagiti sinursurat ni Amir Khusro (1253–1325), a tinawtawaganna iti Hindwi …
- ^ Zahir ud-Din Mohammad (2002-09-10), Thackston, Wheeler M. (ed.), Ti Baburnama: Dagiti Pakalaglagipan ni Babur, Prisipe ken Emperador, Dagiti Klasiko ti Moderno a Biblioteka, ISBN 0-375-76137-3,
Nota: Ti Gurkānī ket isu ti Persiano a porma ti Mongoliano a balikas ti "kürügän" ("manugang"), ti titulo a naited iti nangibangon ti dinastia kalapasan ti pannakiasawana iti pamilia ni Genghis Khan.
- ^ B.F. Manz, "Tīmūr Lang", iti Ensiklopedia ti Islam, Online nga Edision, 2006
- ^ Encyclopædia Britannica, "Timurid a Dinastia", Online nga Akademiko nga Edision, 2007. (Inadaw nga insasao:...Ti Turko a dinastia ket nagtaud manipud iti agrukrukma a ni Timur (Tamerlane), a naindayegan para kadagiti nasayaat a panagiyungarna ti artistiko ken intelektual a biag idiay Iran ken Tengnga nga Asia.…Dagiti agilaklako ken artistiko a komunidad ket naipan idiay kapitolio a siudad ti Herat, nga idiay ti nakabangonan ti biblioteka, ken ti kapitolio ket nagbaln a sentro ti maysa a napabaro ken nasayaat nga artistiko a kultura ti Persia...)
- ^ "Dagiti Timurid". Ti Columbia nga Ensiklopedia (Maika-6 nga ed.). Siudad ti New York: Unibersidad ti Columbia . Naala idi 2006-11-08.
- ^ Encyclopædia Britannica artikulo: Panagtitipon ken panagpadakkel dagiti Indo-Timurid, Online nga Edision, 2007.
Bibliograpia
[urnosen | urnosen ti taudan]- Asher, R. E. (1994). Hindi. In Asher (Ed.) (pp. 1547–1549).
- Asher, R. E. (Ed.). (1994). Ti Ensiklopedia ti Pagsasao ken Lingusitika. Oxford: Pergamon Press. ISBN 0-08-035943-4.
- Bailey, Thomas G. (1950). Suruam kenka ti Hindustaniko. Londres: English Universities Press.
- Chatterji, Suniti K. (1960). Indo-Aryan ken Hindi (reb. maika-2 ngaed.). Calcutta: Firma K.L. Mukhopadhyay.
- Dua, Hans R. (1992). Hindi-Urdu a kas ti maysa a plurisentriko a pagsasao. Iti M. G. Clyne (Ed.), Dagiti Plurisentriko apagsasao: Dagiti giddiatan akita kadagiti nadumaduma a pagilian. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-012855-1.
- Dua, Hans R. (1994a). Hindustani. Iti Asher (Ed.) (pp. 1554).
- Dua, Hans R. (1994b). Urdu. Iti Asher (Ed.) (pp. 4863–4864).
- Rai, Amrit. (1984). Ti kamara a nabingbingay: Ti taudan ken panagrang-ay ti Hindi-Hindustaniko. Delhi: Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan. ISBN 0-19-561643-X.
Dagiti adu pay a mabasbasa
[urnosen | urnosen ti taudan]- Henry Blochmann (1877). Ingles ken Urdu a diksionario, romanized (8 nga ed.). CALCUTTA: Naiprenta idiay pagmalditan ti Baptista a mision para iti Calcutta a libro ti pagadalan a kagimongan. p. 215. Naala idi 2011-07-06.ti Unibersidad ti Michigan
- John Dowson (1908). Ti gramatika ti pagsasao nga Urdū wenno Hindūstānī (3 nga ed.). LONDRES: K. Paul, Trench, Trübner & Co., ltd. p. 264. Naala idi 2011-07-06.ti Unibersidad ti Michigan
- John Dowson (1872). Ti gramatika ti pagsasao nga Urdū wenno Hindūstānī. LONDRES: Trübner & Co. p. 264. Naala idi 2011-07-06.Unibersidad ti Oxford
- John Thompson Platts (1874). Ti gramatika ti pagsasao nga Urdū wenno Hindūstānī. Vol. Tomo 6423 ti Biblioteka ti Kolehio ti Harvard a preserbasion ti microfilm a programa. LONDON: W.H. Allen. p. 399. Naala idi 2011-07-06.Unibersidad ti Oxford
- John Thompson Platts (1892). Ti gramatika ti pagsasao nga Urdū wenno Hindūstānī. LONDRES: W.H. Allen. p. 399. Naala idi 2011-07-06.ti Publiko a Biblioteka ti New York
- John Thompson Platts (1884). Ti diksionario ti Urdū, klasiko a Hindī, ken Ingles (naiprenta manen nga ed.). LONDON: H. Milford. p. 1259. Naala idi 2011-07-06.Unibersidad ti Oxford
- Shakespear, John. Ti Diksionario, Hindustani ken Ingles. maika-3 nga ed., much enl. Londres: Naiprenta para iti mannurat babaen ni J.L. Cox ken Annak a Lallaki: Inlako babaen ti Parbury, Allen, & Co., 1834.