Kitaen ti taudan para iti Pebrero

{{Paulo ti bulan}}
{{Kalendario}}

Ti '''Pebrero''' ket isu ti maika-2 a [[Bulan (panawen)|bulan]] ti [[tawen]] dagiti [[kalendario a Huliano]] ken [[kalendario a Gregoriano|Gregoriano]] . Daytoy ti kaababaan a bulan ket isu laeng ti bulan nga addaan iti basbassit ngem 30 nga [[aldaw|al-aldaw]] iti [[kadawyan a tawen]]. Ti Pebrero ket addaan iti 28 nga al-ldaw kadagiti [[kadawyan a tawen]] wenno 29 nga al-aldaw kadagiti [[bisiesto a tawen]].

Ti Pebrero ket isu ti maikatlo a bulan ti [[panaglalam-ek]] idiay [[Akin-amianan a Hemisperio]]. Idiay [[Akin-abagatan a Hemisperio]], ti Pebrero ket isu ti maikatlo a bulan ti kalgaw (ti panawen a kapada ti [[Agosto]] idiay Akin-amianan a Hemisperio).

Ti Pebrero ket mangrugi iti isu met laeng nga aldaw ti lawas a kas ti Marso ken Nobiembre kadagiti kadawyan a tawen, ken iti isu met laeng nga aldaw ti lawas a kas ti Agosto kadagiti bisiesto a tawen. Ti Pebrero ket agpatingga iti isu met laeng nga aldaw ti lawas a kas ti Oktubre iti tunggal maysa a tawen ken ti isu met laeng nga aldaw ti lawas a kas ti Enero kadagiti kadawyan a tawen. Kadagiti bisiesto a tawen, daytoy laeng ti bulan nga agpatingga iti isu met laeng a nga aldaw ti lawas a pagrugianna.

== Pakasaritaan ==
[[Papeles:Les Très Riches Heures du duc de Berry février.jpg|thumb|Ti Pebrero, manipud iti ''[[Très riches heures du Duc de Berry]]'']]
[[Papeles:Februar Leandro Bassano.jpg|thumb|''Pebrero'', babaen ni [[Leandro Bassano]]]]
[[Papeles:Valentines Day Chocolates from 2005.jpg|thumb|Tsokolate para iti [[Aldaw ni San Balentino]]]]
Ti Romano a bulan ti ''[[Februarius]]'' ket nainaganan idi manipud iti Latin a termino ti ''februum'', a ti kaibuksilanna ket ''puripikasion'', babaen ti rito a puripikasion ti ''[[Februa]]'' a matenggel iti Pebrero 15 (kabus a bulan) iti daan a lunar a [[kalendario a Romano]].  Ti Enero ken Pebrero ket isu idi dagiti naudi a bulan a nainayon iti kalendario a Romano, gapu ta dagiti Romano idi ket inkedkeddengda a ti panaglalam-ek a kas awan ti bulanna a paset ti panawen. Dagitoy ket innayon babaen ni [[Numa Pompilius]] idi agarup a 713 SK.  Ti Pebrero ket nagtultuloy a ti naudi a bulan ti tawen a kalendario aginggana idi panawen ti [[decemvirs]] (c. 450&nbsp;SK), idi nagbalin daytoy  a ti maikadua a bulan. Kadagiti naisangayan a nagbaetan, ti Pebrero ket napasardeng idi kadagiti 23 wenno 24 nga aldaw, ken ti 27 nga aldaw a nasengngatan ti bisiesto a bulan, ti [[Mercedonius|Intercalaris]], ket dagus isi a naisengngat kalpasan ti Pebrero tapno maipasayaat ti tawen kadagiti [[panawen]].

Babaen kadagiti reporma a nakaitakderan ti [[kalendario a Huliano]], nawaswas idi ti Intercalaris, dagiti bisiesto a tawen ket kankanayonda nga adda iti tunggal uppat a tawen, ken kadagiti Pebrero ti bisiesto a tawen ket nanayonanda iti maika-29 nga aldaw.  Kalpasan dayta, nagtalinaay daytoy nga isu ti maikadua a bulan iti tawen ti kalendario, a ti kaibuksilanna ket ti urnos dagiti bulan ket naiparangda (Enero, Pebrero, Marso,&nbsp;..., Disiembre) iti kaunegan iti kalendario a maitaldiap iti tawen.  Uray idi las-ud ti Tengnga a Panpanawen, idi ti nabilangan a tawen ti [[Anno Domini]] ket nangrugi iti Marso 25 wenno Disiembre 25, ti maikadua a bulan ket ti Pebrero no dagiti amin a duapulo ket dua a bulan ket maiparangda nga agsasaruno. Dagiti [[reporma ti kalendario|reporma]] ti [[kalendario a Gregoriano]] ket nangbaliw bassit kadagiti sistema para iti panangikeddeng no ania dagiti tawen ket dagiti bisiesto a tawen ken isu nga aglaon kadagiti 29 nga aldaw a Pebrero.

Dagiti naipakasaritaan a nagan ti Pebrero ket mairaman dagiti termino ti [[pagsasao a Daan nga Ingles|Daan nga Ingles]] iti Solmonath (bulan ti pitak) ken Kale-monath (nainaganan para iti [[repolio]]) ken ti pay panangikeddeng babaen ni [[Karlomagno]] iti Hornung. Iti [[Pagsasao a Pinlandes|Pinlandes]], ti bulan ket tinawtawagan iti ''helmikuu'',a ti kayatna  a sawen ket "bulan ti perlas"; no matunaw ti niebe kadagiti sanga ti kayo, daytoy ket mangporma kadagiti tedted, ken no mayelo manen dagitoy, dagitoy ket kasla met perlas iti yelo. Iti [[Pagsasao a Polako|Polako]] ken [[Pagsasao nga Ukraniano|Ukraniano]], ti bulan ket tinawtawagan iti ''luty'' wenno ''лютий'', a ti kayatna a sawen ket yelo wenno natangken a linnaaw a nagbalay. Iti [[Pagsasao a Masedonio|Masedonio]] ti bulan ket ''sechko'' (сечко), a tikayatna a sawen ket bulan a panagtagbat iti tarikayo. Iti [[Pagsasao a Tseko|Tseko]], daytoy ket tinawtawagan iti ''únor'', a ti kayatna a sawen ket bulan iti panaglenned [iti yelo ti karayan]. Iti [[Pagsasao a Kroata|Kroata]], tinawtawagan daytoy iti ''veljača'', a saan met nga ammo iti kayatna a sawen ngem mabalin a nagtaud manipud iti balikas para iti "ad-adu," ti mabalin a panangireperensia kadagiti aldaw nga umad-adu iti kaatiddogna.

Iti [[Pagsasao nga Eslobeno|Eslobeno]], ti Pebrero ket tradisional a tinawtawagan iti ''svečan'', a mainaig kadagiti [[icicle|karambano]] wenno dagiti [[Presentasion ni Hesus iti Templo|Candlema]].<ref name="KoledarDPG2007">{{cite journal |url=http://www.dobrova-polhovgradec.si/doc/priponke/koledar%20prir%2007%20zadnji.pdf |title=Koledar prireditev v letu 2007 in druge informacije občine Dobrova–Polhov Gradec |language=Eslobeno |publisher=Municipality of Dobrova-Polhov Gradec |year=2006 |access-date=2015-11-25 |archive-date=2013-11-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102060918/http://www.dobrova-polhovgradec.si/doc/priponke/koledar%20prir%2007%20zadnji.pdf |url-status=dead }}</ref> Daytoy a nagan ket nagtaud manipud iti ''sičan'',<ref>{{cite journal |url=http://books.google.si/books?id=0V9gAAAAMAAJ |title=Zeitschrift für slavische Philologie |publisher=Markert&Petters |year=1972 |editor-first=Max |editor-last=Vasmer |page=115 |volume=36–37}}</ref> ken naisurat a kas ''svičan'' iti ''New Carniolan Almanac'' manipud idi 1775 ken nabaliwan iti kanungpalan a pormana babaen ni [[Franc Metelko]] iitilibrona iti ''New Almanac'' manipud idi 1824.<ref name="KoledarDPG2007" /> Ti nagan ket nailetra pay a kas ''sečan'', a ti kayatna a sawen ket "ti bulan a panagpukan kadagiti kayo".<ref name="KoledarDPG2007" /> Idi 1848, naisingasing idi iti ''[[Kmetijske iti rokodelske novice]]'' babaen ti Kagimongan ti Eslobeno iti  Ljubljana a tawagan daytoy a bulan iti ''talnik'' (mainaig iti panagtunaw iti yelo), ngem saan met a nausar unay. Ti kapanunotan ket insingasing idi babaen ti padi ken patriota a ni Blaž Potočnik.<ref>{{cite journal |url=http://www.dlib.si/details/URN:NBN:SI:doc-ACZAUJWT/?&language=eng |journal=Kmetijske in rokodelske novice |title=Slovenska imena mesecev |volume=6 |issue=37 |date=13 Septiembre 1848}}</ref> Ti sabali pay a nagan idi ti Perero iti Eslobeno ket ti ''vesnar'', manipud iti mitolohiko a karakter [[Vesna]].<ref>{{cite journal |url=http://www.posta.si/downloadfile.aspx?fileid=14263 |title=Slovenska mitologija – Vesna |language=Eslobeno, Ingles, Aleman  |journal=Bilten; poštne znamke [Bulletin: Postage Stamps] |issue=56 |year=2005 |issn=1318-6280 |first=Janez |last=Bogataj}}</ref>

== Kitaen pay ==
* [[Pebrero 29]]
* [[Pebrero 30]]
* [[Pebrero 31]]

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

== Adu pay a mabasbasa ==
* Anthony Aveni, "February's Holidays: Prediction, Purification, and Passionate Pursuit," ''The Book of the Year: A Brief History of Our Seasonal Holidays'' (Oxford: Pagmalditan ti Unibersidad ti Oxford, 2003), 29–46.

== Dagiti akinruar a silpo ==
{{wikiquote-inline|February|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.straightdope.com/classics/a2_160.html The Straight Dope: How come February has only 28 days?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080430085837/http://www.straightdope.com/classics/a2_160.html |date=2008-04-30 }}
* {{Cite EB1911|wstitle=February |short=x}}

{{bulbulan}}
{{Kontrol ti autoridad}}

[[Kategoria:Pebrero]]
[[Kategoria:Bulbulan (panawen)|Pebrero]]