Vanuatu
Nagsasabtan: 16°S 167°E / 16°S 167°E
Republika ti Vanuatu | |
|---|---|
 Wagayway
 Eskudo
| |
| Napili a pagsasao: "Long God yumi stanap" (Bislama) "Agtakderkami iti Dios"[1][2][3] | |
| Nailian a kanta: Yumi, Yumi, Yumi (Bislama) Dakami, Dakami, Dakami | |
.svg) | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Puerto Vila 17°45′S 168°18′E / 17.750°S 168.300°E |
| Opisial a sasao | |
| Grupgrupo ti etniko (1999) |
|
| Nagan dagiti umili | Ni-Vanuatu |
| Gobierno | Unitario a parlamentario a republika |
| Tallis Obed Moses | |
| Bob Loughman | |
| Lehislatura | Parlamento |
| Wayawaya | |
• manipud iti Pransia ken ti Nagkaykaysa a Pagarian | 30 Hulio 1980 |
| Kalawa | |
• Dagup | 12,190 km2 (4,710 sq mi) (Maika-161) |
| Populasion | |
• Karkulo idi Hulio 2014[5] | 266,937 |
• Senso idi 2009 | 243,304[4] |
• Densidad | 19.7/km2 (51.0/sq mi) (Maika-188) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $1.204 billion[6] |
• Tunggal maysa a tao | $4,916[6] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $743-riwriw[6] |
• Tunggal maysa a tao | $3,036[6] |
| HDI (2013) |  0.616[7]kalalainganna · Maika-131 |
| Kuarta | Vatu ti Vanuatu (VUV) |
| Sona ti oras | UTC+11 (VUT (Oras ti Vanuatu)) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +678 |
| Kodigo ti ISO 3166 | VU |
| TLD ti internet | .vu |
Ti Vanuatu opisial a ti Republika ti Vanuatu (Pranses: République de Vanuatu, Bislama: Ripablik blong Vanuatu), ket ti pagilian nga isla idiay Oceania a mabirukan idiay Abagatan a Taaw Pasipiko. Ti purpuro ket nagtaud iti bulkan ken mabirukan iti 1,750 kilometro (1,090 mi) iti daya ti akin-amianan nga Australia, iti 500 kilometro (310 mi) iti amianan a daya ti Baro a Caledonia, iti daya ti Baro a Guinea, iti abagatan a daya ti Is-isla ti Solomon, ken laud ti Fiji.
Ti Vanuatu ket immuna idi a tinagtagitao babaen dagiti tattao a Melanesia. Dagiti immuna a Europeano a nangbisita dagiti isla ket ti ekspedision ti Espania nga indauluan babaen ni Portuges a nabigador Fernandes de Queirós, nga isu ket simmangpet iti kadakkelan nga isla idi 1606. Tinuntonna ti purpuro para iti Espania, kas paset ti kolonial a Daya nga India ti Espania, ken ninagananna iti Austrialia del Espiritu Santo.
Kadagiti tawen ti 1880s, ti Pransia ken ti Gran Britania ket nagtunton kadagiti paset ti purpuro, ken idi 1906 nagtunosda iti alagaden para iti panagkadua a panagtaripato ti purpuro a kas ti Baro a Hebridas babaen ti Britaniko-Pranses a Kondominio. Ti maysa a tignay ti wayawaya ket rimsua kadagiti tawen ti 1970, ken ti Republika ti Vanuatu ket napundar idi 1980.
Etimolohia
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti nagan ti Vanuatu ket naala manipud iti balikas a vanua ("daga" wenno "pagtaengan"),[8] a mapasamak kadagiti nadumaduma a sasao nga Austronesio,[9] ken ti balikas a tu ("tumakder").[10] No agtipon dagitoy dua a balikas ket mangibaga ti nawaya a kasasaad ti baro a pagilian.[10]
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Selmen, Harrison (17 Hulio 2011). "Santo chiefs concerned over slow pace of development in Sanma". Vanuatu Daily Post. Naala idi 29 Agosto 2011.
- ^ John Lynch and Fa'afo Pat (eds), Proceedings of the first International Conference on Oceanic Linguistics, Australian National University, 1993, p. 319.
- ^ G. W. Trompf, The Gospel Is Not Western: Black Theologies from the Southwest Pacific, Orbis Books, 1987, p. 184.
- ^ "2009 Census Household Listing Counts" (PDF). Vanuatu National Statistics Office. 2009. Naiyarkibo (PDF) manipud iti kasisigud idi 2010-12-05. Naala idi 6 Enero 2010.
{{cite journal}}: Makasapul ti dakamat journal iti|journal=(tulong) - ^ Central Intelligence Agency. "Vanuatu". The World Factbook. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-05-15. Naala idi 6 Enero 2010.
- ^ a b c d "Vanuatu". International Monetary Fund. Naala idi 22 Abril 2012.
- ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
- ^ Hess, Sabine C. (Hulio 2009). Person and Place: Ideas, Ideals and the Practice of Sociality on Vanua Lava, Vanuatu. Berghahn Books. p. 115. ISBN 978-1-84545-599-6.
- ^ Ti vanua ket nagtaud met manipud iti Proto-Austronesio ti banua – kitaen ti Thomas Anton Reuter, Custodians of the Sacred Mountains: Culture and Society in the Highlands of Bali, University of Hawaii Press, 2002, p. 29; and Thomas Anton Reuter, Sharing the Earth, Dividing the Land: Land and Territory in the Austronesian World, ANU E Press, 2006, p. 326.
- ^ a b Crowley, Terry (2004). Bislama reference grammar. University of Hawaii Press. p. 3. ISBN 978-0-8248-2880-6.
Bibliograpia
[urnosen | urnosen ti taudan]- Census of Agriculture 2007 Vanuatu, Vanuatu National Statistics Office (2008)
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Vanuatu iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Vanuatu manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
- Vanuatu a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
- Vanuatu manipud iti UCB Libraries GovPubs
- Vanuatu iti Curlie (iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti Vanuatu- Gobierno ti Vanuatu Naiyarkibo 2010-09-23 iti Wayback Machine
- Portal ti Turismo ti Vanuatu, ti opisial a website ti Opisina ti Nailian a Turismo ti Vanuatu
- Vanuaflora ; Database ti flora para iti Vanuatu
| Sapasap | |
|---|---|
| Dagiti nailian a biblioteka | |
| Dadduma | |
 | Daytoy nga artikulo a mainaig iti heograpia ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy. |
- Vanuatu
- Dagiti purpuro ti Taaw Pasipiko
- Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Ingles
- Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Pranses
- Dagiti pagilian nga isla
- Dagiti kabassitan a naparang-ay a pagilian
- Melanesia
- Dagiti estado a kameng ti Mankomunidad ti Pagpagilian
- Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian
- Dagiti pagilian idiay Oceania
- Dagiti republika
- Dagiti estado ken teritorio a nabangon idi 1980
- Dagiti mankomunidad a republika