Departamento ti Guainía

Deparatmento ti Guainía Departamento de Guainía
Departamento
Turturod ti Mavecure
Wagayway Eskudo
Ti Guainía ket naipakita iti nalabbasit
Nagsasabtan: 3°51′55″N 67°55′26″W
Pagilian	Colombia
Rehion	Rehion Amasona
Kapitolio	Inirida
Gobierno
• Gobernador	Wilson Ladino Vigoya
Kalawa
• Dagup	72,238 km2 (27,891 sq mi)
• Ranggo	Maika-5
Populasion  (2013)
• Dagup	40,203
• Ranggo	Maika-33
• Densidad	0.56/km2 (1.4/sq mi)
Sona ti oras	UTC-05
Kodigo ti ISO 3166	CO-GUA

Ti Guainía (Panangibalikas nga Espaniol: [ɡwaiˈni.a]; Pagsasao a Yira : Daga ti adu a dandanum) ket maysa a departamento ti Colombia. Daytoy ket mabirukan idiay daya ti pagilian, a pagbeddenganna ti Venezuela ken Brasil. Ti kapitolion ket ti Inirida. Idi 1963 ti Guainía ket naisina manipud iti Vaupés. Ti akin-amianan a paset ken ti Karayan Inírida ket mairamnda idiay labneng ti karayan Orinoco; ti natidda ket paset ti Amasonia. Ti Karayan Guaviare ket isu ti kangrunaan ti kolonisasion, adu kadagiti kolono ket nanipudda idiay sona ti Colombiano nga Andina, a kaaduan kaniada ket nanipud idiay Boyacá. Dagitoy ket sinarsaruno babaen dagiti llaneros, a tattao manipud kadagiti Akindaya a tanap. Ti kangrunaan a populasion ket buklen babaen dagiti Patneng nga Indiano, ti dakkel nga etniko a grupo ket dagiti Puinave (manipud iti makú-puinave a pamilia) ken dagiti curripaco (manipud iti Arawak a pamilia). Addaan iti dagup a 24 nga etniko a grupo iti daytoy a departamento, adu kadagitoy ti agsasao kadagiti uppat nga Indiano a pagsasao malaksid ti Espaniol ken Portuges.

Ti departamento ket ammo kadagiti maap-apit a koka ken ti kaadda dagiti gerila, ngem adu ti adda idiay Colombia ket saanda nga ikaskaso ti kapintas ti ladawan ti daga, dagiti nadumaduma a kita ti makmakan ken ti kinamanagsangaili dagiti Indiano. Ti kolonisasion, narko-trapiko ken gubat ket mangiyal-alis kadagiti kasisigud a populasion ken mangidurduron kadagitoy ti napilpilit a pannakaiyal-alis. Sakbay ti nadawel a panangpapatay ti Mapiripán, idiay asideg ti departamento ti Meta, daytoy a lugar idi ket isla ti kappia iti uneg ti naranggas a Colombia. Kalpasan ti 1996, ti pannakapadakkel kadagiti paramilitar a puersa ("bukod-a panagsalsalaknib") ket nangiturong kaniada idiay Karayan Guaviare ket ti nagliklikmutan ti Inírida. Ti kaadda tattan ti militar ti estado ket nangpapigsa ti panakatiliw ni Fernandinho Beira-Mar, ti maysa a Brasiliano a narkotrapiko, ket naikadayegan ti departamento kadagiti padpadamag.

Dagiti munisipalidad

Adda laeng ti maymaysa a munisipalidad ti Guainía: ti Inírida nga isu pay daytoy ti kapitoliona. Ti tidda ti teritorio ket nabingbingay kadagiti corregimientos departamentales, ti saan pay a napasingkedan a bilang gapu kadagiti suppiatan. Daytoy a kaso ket mapaspasamak laeng idiay Amazonas, Vaupés ken Vichada. Ti Barrancominas ket addaan iti maikadua a kaaduan ti populasion ket ti kangrunaan a korregimiento; daytoy ket mabirukan idiay Karayan Guaviare.

Dagiti korregimientos ti Guainía ket:

1. Cacahual
2. Guaviare
3. La Guadalupe
4. Morichal Nuevo
5. Pana Pana
6. Puerto Colombia
7. San Felipe

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Departamento ti Guainía iti Wikimedia Commons

• (iti Espaniol) Sekretario ti Edukasion ti Guainía Naiyarkibo 2008-12-02 iti Wayback Machine