Karayan Agus
| Karayan Agus | |
|---|---|
 Ti Dissuor Maria Cristina, maysa kadagiti prominente a dulon ti Karayan Agus. | |
 Dagiti taudan ti danum ti Karayan Lanao-Agus | |
| Lokasion | |
| Pagilian | Filipinas |
| Rehion | Amianan a Mindanao, ARBMM |
| Pisikal a pakaidumdumaan | |
| Taudan | Danaw Lanao |
| - lokasion | Lanao del Sur, ARBMM |
| - nagsasabtan | 7°53′31″N 124°15′09″E / 7.89194°N 124.25250°E |
| - kangato | 700 m (2,300 ft) |
| Sabangan | Luek Iligan |
- lokasion | Siudad ti Iligan, Amianan a Mindanao |
- nagsasabtan | 8°11′50″N 124°11′21″E / 8.19722°N 124.18917°ENagsasabtan: 8°11′50″N 124°11′21″E / 8.19722°N 124.18917°E |
- kangato | 0 m (0 ft) |
| Kaatiddog | 36.5 km (22.7 mi) |
| Kadakkel ti labneng | 1,645 km2 (635 sq mi) |
| Panagayus | |
| - lokasion | Luek Iligan |
| - natimbeng | 10 m3/s (350 cu ft/s) |
Ti Karayan Agus ket karayan nga agayus kadagiti 36.5 km [1][2] manipud iti Danaw Lanao aginggana idiay Luek Iligan, Filipinas. Daytoy ket labsanna dagiti probinsia ti Lanao del Sur ken Lanao del Norte. Dagiti pagtaengan ti igid a bangkag ti karayan ket mairaman ti Siudad ti Marawi, ti Ili ti Linamon ken ti Siudad ti Iligan. Daytoy ket maisina kadagiti dua a pagayusan ti danum no agay-ayus idiay Luek Iligan; ti maysa ket mapan idiay Dissuor Maria Cristina bayat a ti sabali ket mapan idiay Dissuor Linamon.[3] Ti karayan ket agpababa para iti agarup a 2,200 kadapan (670 m) manipud iti taudanna nga agay-ayus para kadagiti 21 milia (34 km) sakbay nga agayus idiay baybay. Ti karayan ket ababaw ken daytoy ket agadalem laeng ti 4 kadapan (1.2 m) kadagiti dadduma a lugar.[4] Dagiti taudan ti danum ti Karayan Agus ket sumakop ti agarup a 11,320.00 hektaria.[5] Idi 1992, ti Korporasion ti Nailian a Bileg ket pinunduanna ti panagmulmula ti kabakiran ti taudan ti danum ti Danaw Lanao-Agus, ken minulmulaan dagiti 1500 nga hektaria iti Acacia mangium, Durio zibethinus ken dagiti dadduma pay a patneng a kay-kayo. Daytoy ket addaan iti panagayus iti agarup a 10 segundo-metro manipud iti akikid a depresion iti amianan a laud a ngarab ti danaw[6] ken agayus kadagiti basalto a pormasion ti bato.[7] Ti baw-ang a kinitikitan babaen ti karayan ket mangisingasing ti nabiit a paset ti panawen a panagrnurunor.[8]
Kinapangruna iti tattao
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti danaw ken ti karayan ket inus-usar para iti komersial ken pagliwliwaan a panagkalap, ken dagiti pay pagliwliwaan nga aktibidad a kas ti panagbangka ken panaglangoy. Iti kadagupan ti karayan, nupay kasta, ket saan a mabalin a madaliasat gapu ti ayus kadagiti dadduma a a lugar ket makaabot ti kapardas iti tallo pulo a milia tunggal maysa nga oras.[9] No kakuyogna ti Danaw Lanao , ti Karayan Agus ket agpataud ti 70% ti elektrisidad nga inus-usar idiay Mindanao gapu kadagiti hidroelektriko nga estasion iti karayan ken Dissuor Maria Cristina.[3] Nupay kasta, dagiti hidroelektriko nga estasion ken mangimatmaton iti penned ket nagbalbaliw ti lessaad ti danum ti Danao Lanao, ken mang-apektar kadagiti patneng a tattao, ken pagbanagan kadagiti suppiat kadagiti lokal a populasion.[10]
Iti Maranao a mitolohia, ti Danaw Lanao ket nangipangpangta idi a mangmalmes ti tattao ti Sebbangan kadagiti umad-adalem a danumna. Ni Arkanghel Gabriel ket naipampanunotan nga isu ti nagaramid ti Karayan Agus tapno atiananna ti danaw.[11]
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Prof. Geoffrey G. Salgado. "Opisial a Website ti Gobierno ti Siudad ti Iligan – Irarang-ay ti Industrial a Siudad". Gobierno ti Siudad ti Iligan. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-04-12. Naala idi 2008-03-29.
- ^ "Dagiti Nangruna a Labneng ti Karayan ti Filipinas", Impablaak babaen ti Opisina ti Nailian a Rekurso ti Danum, Oktubre 1976 (p. 12)
- ^ a b Pundasion Haribon. "Filipinas" (PDF). Instituto ti Internasional a Panangimaton ti Danum. pp. 69–70. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2010-07-17. Naala idi 2008-03-29.
- ^ U.S. Coast and Geodetic Survey (1921). United States Coast Pilot, Philippine Islands... Govt. print. off. p. 134.
- ^ "Dagiti Lugar a Taudan ti Danum". Departamento ti Enbironmento ken dagiti Masna a Rekurso (Filipinas). 2006. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-04-11. Naala idi 2008-03-29.
- ^ Pendleton, Robert L. (Abril 1942). "Panagusar ti Daga ken Agrikultura iti Mindanao, Is-isla ti Filipinas". Heograpiko a Panagrepaso. 32 (2): 180–210. doi:10.2307/210270. JSTOR 210270.
- ^ Opisina ti Siensia ti Filipinas. Monograph. p. 207.
- ^ Ehrlich, Paul R.; Richard W. Holm; Peter H. Raven (1969). Papers on Evolution. Little, Brown.
- ^ Nieva, Gregorio (1921). Ti panagrepaso ti Filipinas (Revista filipina): (Revista Filipino); ti Binulan a …. Gregorio Nieva. p. 102.
- ^ Concepciòn, Sylvia; Digal, Larry; Guiam, Rufa; de la Rosa, Romulo; Stankovitch, Mara (Disiembre 2003). "Breaking the links between economics and conflict in Mindanao" (PDF). International Alert. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2008-05-13. Naala idi 2008-03-29.
- ^ "Kasano nga Inaramid dagiti Anghel ti Danaw Lanao". SEAsite: Sentro para kadagiti Panagadal ti Abagatan a daya nga Asia ti Unibersidad ti Akin-amianan nga Illinois. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-02-20. Naala idi 2008-03-29.