Karayan Bicol
| Karayan Bicol | |
|---|---|
Salog Bikol Ilog Bicol | |
 Buya ti Karayan Bicol idiay Canaman | |
 Pagayusan a lugar ti Karayan Bicol | |
.svg)  .svg) | |
| Lokasion | |
| Pagilian | Filipinas |
| Rehion | Rehion ti Bicol |
| Dagiti siudad | Siudad ti Naga, Siudad ti Iriga |
| Pisikal a pakaidumdumaan | |
| Taudan | Danaw Bato |
| - lokasion | Bato, Camarines Sur ken Libon, Albay, Rehion ti Bicol |
| - nagsasabtan | 13°19′55″N 123°21′32″E / 13.33194°N 123.35889°E |
| - kangato | 6 m (20 ft) |
| Sabangan | Sabangan ti Karayan Bicol |
- lokasion | Iti pagbaetan ti Cabusao ken Calabanga, Camarines Sur, Rehion ti Bicol |
- nagsasabtan | 13°43′00″N 123°06′25″E / 13.71667°N 123.10694°ENagsasabtan: 13°43′00″N 123°06′25″E / 13.71667°N 123.10694°E |
- kangato | 0 m (0 ft) |
| Kaatiddog | 94 km (58 mi) |
| Kadakkel ti labneng | 3,770 km2 (1,460 sq mi) |
| Panagayus | |
| - lokasion | Luek San Miguel (no ababaw ti pantar ti baybay) |
| - kaadu | 123 m3/s (4,300 cu ft/s) |
| - natimbeng | 165 m3/s (5,800 cu ft/s) |
| - kabassit | 205 m3/s (7,200 cu ft/s) |
| Langlanga ti labneng | |
| Dagiti tributario | |
| - kanigid | Karayan Libmanan, Karayan Sipocot |
| - kanawan | Karayan ti Siudad ti Naga, Karayan Yabu |
Ti Karayan Bicol ket isu ti maikawalo a kadakkelan a karayan iti Filipinas iti termino ti kadakkel ti labneng a pagayusan nga adda ti nakarkulo a lugar ti pagayusan iti 3,770 km². Ti karayan ket atiananna ti akin-abagatan a laud a paset ti isla ti Luzon ken lumabas babaen kadagiti probinsia ti Camarines Sur, Albay, ken ti Camarines Norte iti Rehion ti Bicol.[1]
Ti karayan ket mangrugi manipud idiay Danaw Bato,[1][2] ken 6 a metro iti lessaad ti baybay, ken agpababa nga agayus kadagiti 94 a kilometro idiay estuario a sabangannna idiay Luek San Miguel. Daytoy ket lumabas babaen kadagiti aplaya a tanap dagiti nainurunor a sedimento ti nawatiwat a Ginget ti Bicol, ti maysa nga immatiddog, agpa-abagatan a laud a depresion ti Rehion ti Bicol , nga aglaon ti tanap dagiti nainuunor a sedimento aginggana ti tanap ti aplaya. Ti natimbeng a bakras iti kaunegan ti labneng a pagayusan ti karayan ket 0.006%.
Ti labneng ket addaan iti kalawa iti 10,058 kuadrado kilometro a miraman ti labneng a pagayusanna. Daytoy ket naisanglad iti baetan ti 13°0 aginggana it 14°N ken 123°0 ken 124°0 E. Daytoy ket kaaduan nga aplaya ti nalayusan a tanapn.[2]
Heograpia
[urnosen | urnosen ti taudan]Heolohia ken Heomorpolohia
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Karayan Bicol ket nabeddengan babaen amianan a daya babaen ti Kordiliera Bicol, a buklen ti kawar ti bulkaniko a banbantay a mairaman ti Bantay Iriga, Bantay Malinao, Bantay Masaraga ken Bantay Mayon. Iti abagatn a laud a bangirna ket ti Turturod Ragay, a buklen dagiti pormasion ti nakupin ken tukki a sedimentario. Iti baetan dagitoy a nangato a lugar ket ti tanap ti Bicol.[2]
Dagiti kangrunaan a heo-morpolohiko a langa a mabirukan iti lugar ket mairaman ti esturino a tanap, paglayusan a tanap ti karayan, ti piemonte a tanap ken dagiti ginget a pinispisi dagiti waig. Ti estuarino a tanap ket nadalumpinas wenno gangani a nadalumpinas ken buklen napino nga inyanod ti baybay a deposito kadagiti kadaratan a tuon nga adda dagiti kontsa manipud iti baybay. Ti inyanod ti baybay a deposito ket kadawyan anaapgad iti kaadalem ti agarup a 1 metro ken mairaman dagiti depresion a luglugar ti Karayan Bicol. Ti tanap a paglayusan ti karayan ket naaramid kadagiti naglalaok a nayananod a deposito. Ti piemonte a tanap iti kaarrubayan ti Turturod Ragay.[2]
Klima
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti klima ket inimpluensiaan babaen dagiti angin ti Amianan a daya a Nepnep ken dagiti pagtagilakuan nga angin ti Pasipiko. Dagitoy nga angin ti nepnep ket agpartuat ti lugar ti ababa a presion idiay Taaw Pasipiko, ken pagresultaan dagiti tropikal nga alipugpog a mangbanag tilugar kadagiti bulan ti Nobiembre ken Disisembre.[2]
Ti panagtutudo ken mapasamak iti amin a paset ti tawen ken adda ti bassit a panagtudtudo iti baetan ti Enero aginggana ti Mayo ken adu a panagtudtudo iti baetan ti Hunio aginggana ti Disiembre. Idiay akin-baba a labneng, ti natimbeng a tinawen a panagtudtudo ket sumakop ti baetan ti 1,850-2,300 mm. Dagiti nangruna abanag a mangimpluensia ti panagtudtudo ket dagiti pulluoy ti angin, ti sona ti inter-tropikal a pagsasabtan ken topograpia.
Dagiti natimbeng a temperatura ket nangato kadagiti amin a paset ti tawen nga addaan dagiti inaldaw a natimbeng a temperatura iti sakop ti 24.1°C to 28.1°C ken ti tinawen a natimbeng a temperatura iti 27°C.
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ a b "Bicol River Basin and Water Management Project" [Gandat ti Panagtaripato ti Danum ti Labneng ti Karayan Bicol] (iti Ingles). Regional Development Council - Bicol Region. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 16 Septiembre 2008.
- ^ a b c d e Otieno, Jennifer A. (2004). "Scenario Study for Flood Hazard Assessment in the Lower Bicol Floodplain: The Philippines Using a 2D Flood Model" (PDF). International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation. pp. 3–10. Naala idi 2008-09-12.