Karayan Bicol

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Karayan Bicol
Salog Bikol

Ilog Bicol
Buya ti Karayan Bicol idiay Canaman
Pagayusan a lugar ti Karayan Bicol
Ti Karayan Bicol ket mabirukan idiay Luzon
Karayan Bicol
Ti Karayan Bicol ket mabirukan idiay Filipinas
Karayan Bicol
Lokasion
PagilianFilipinas
RehionRehion ti Bicol
Dagiti siudadSiudad ti Naga, Siudad ti Iriga
Pisikal a pakaidumdumaan
TaudanDanaw Bato
 - lokasionBato, Camarines Sur ken Libon, Albay, Rehion ti Bicol
 - nagsasabtan13°19′55″N 123°21′32″E / 13.33194°N 123.35889°E / 13.33194; 123.35889
 - kangato6 m (20 ft)
SabanganSabangan ti Karayan Bicol
 - lokasion
Iti pagbaetan ti Cabusao ken Calabanga, Camarines Sur, Rehion ti Bicol
 - nagsasabtan
13°43′00″N 123°06′25″E / 13.71667°N 123.10694°E / 13.71667; 123.10694Nagsasabtan: 13°43′00″N 123°06′25″E / 13.71667°N 123.10694°E / 13.71667; 123.10694
 - kangato
0 m (0 ft)
Kaatiddog94 km (58 mi)
Kadakkel ti labneng3,770 km2 (1,460 sq mi)
Panagayus 
 - lokasionLuek San Miguel (no ababaw ti pantar ti baybay)
 - kaadu123 m3/s (4,300 cu ft/s)
 - natimbeng165 m3/s (5,800 cu ft/s)
 - kabassit205 m3/s (7,200 cu ft/s)
Langlanga ti labneng
Dagiti tributario 
 - kanigidKarayan Libmanan, Karayan Sipocot
 - kanawanKarayan ti Siudad ti Naga, Karayan Yabu

Ti Karayan Bicol ket isu ti maikawalo a kadakkelan a karayan iti Filipinas iti termino ti kadakkel ti labneng a pagayusan nga adda ti nakarkulo a lugar ti pagayusan iti 3,770 km². Ti karayan ket atiananna ti akin-abagatan a laud a paset ti isla ti Luzon ken lumabas babaen kadagiti probinsia ti Camarines Sur, Albay, ken ti Camarines Norte iti Rehion ti Bicol.[1]

Ti karayan ket mangrugi manipud idiay Danaw Bato,[1][2] ken 6 a metro iti lessaad ti baybay, ken agpababa nga agayus kadagiti 94 a kilometro idiay estuario a sabangannna idiay Luek San Miguel. Daytoy ket lumabas babaen kadagiti aplaya a tanap dagiti nainurunor a sedimento ti nawatiwat a Ginget ti Bicol, ti maysa nga immatiddog, agpa-abagatan a laud a depresion ti Rehion ti Bicol , nga aglaon ti tanap dagiti nainuunor a sedimento aginggana ti tanap ti aplaya. Ti natimbeng a bakras iti kaunegan ti labneng a pagayusan ti karayan ket 0.006%.

Ti labneng ket addaan iti kalawa iti 10,058 kuadrado kilometro a miraman ti labneng a pagayusanna. Daytoy ket naisanglad iti baetan ti 13°0 aginggana it 14°N ken 123°0 ken 124°0 E. Daytoy ket kaaduan nga aplaya ti nalayusan a tanapn.[2]

Heograpia[urnosen | urnosen ti taudan]

Heolohia ken Heomorpolohia[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti Karayan Bicol ket nabeddengan babaen amianan a daya babaen ti Kordiliera Bicol, a buklen ti kawar ti bulkaniko a banbantay a mairaman ti Bantay Iriga, Bantay Malinao, Bantay Masaraga ken Bantay Mayon. Iti abagatn a laud a bangirna ket ti Turturod Ragay, a buklen dagiti pormasion ti nakupin ken tukki a sedimentario. Iti baetan dagitoy a nangato a lugar ket ti tanap ti Bicol.[2]

Dagiti kangrunaan a heo-morpolohiko a langa a mabirukan iti lugar ket mairaman ti esturino a tanap, paglayusan a tanap ti karayan, ti piemonte a tanap ken dagiti ginget a pinispisi dagiti waig. Ti estuarino a tanap ket nadalumpinas wenno gangani a nadalumpinas ken buklen napino nga inyanod ti baybay a deposito kadagiti kadaratan a tuon nga adda dagiti kontsa manipud iti baybay. Ti inyanod ti baybay a deposito ket kadawyan anaapgad iti kaadalem ti agarup a 1 metro ken mairaman dagiti depresion a luglugar ti Karayan Bicol. Ti tanap a paglayusan ti karayan ket naaramid kadagiti naglalaok a nayananod a deposito. Ti piemonte a tanap iti kaarrubayan ti Turturod Ragay.[2]

Klima[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti klima ket inimpluensiaan babaen dagiti angin ti Amianan a daya a Nepnep ken dagiti pagtagilakuan nga angin ti Pasipiko. Dagitoy nga angin ti nepnep ket agpartuat ti lugar ti ababa a presion idiay Taaw Pasipiko, ken pagresultaan dagiti tropikal nga alipugpog a mangbanag tilugar kadagiti bulan ti Nobiembre ken Disisembre.[2]

Ti panagtutudo ken mapasamak iti amin a paset ti tawen ken adda ti bassit a panagtudtudo iti baetan ti Enero aginggana ti Mayo ken adu a panagtudtudo iti baetan ti Hunio aginggana ti Disiembre. Idiay akin-baba a labneng, ti natimbeng a tinawen a panagtudtudo ket sumakop ti baetan ti 1,850-2,300 mm. Dagiti nangruna abanag a mangimpluensia ti panagtudtudo ket dagiti pulluoy ti angin, ti sona ti inter-tropikal a pagsasabtan ken topograpia.

Dagiti natimbeng a temperatura ket nangato kadagiti amin a paset ti tawen nga addaan dagiti inaldaw a natimbeng a temperatura iti sakop ti 24.1°C to 28.1°C ken ti tinawen a natimbeng a temperatura iti 27°C.

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ a b "Bicol River Basin and Water Management Project" [Gandat ti Panagtaripato ti Danum ti Labneng ti Karayan Bicol] (iti Ingles). Regional Development Council - Bicol Region. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 16 Septiembre 2008.
  2. ^ a b c d e Otieno, Jennifer A. (2004). "Scenario Study for Flood Hazard Assessment in the Lower Bicol Floodplain: The Philippines Using a 2D Flood Model" (PDF). International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation. pp. 3–10. Naala idi 2008-09-12.