Rehion ti Isla ti Negros
| Rehion ti Isla ti Negros (NIR) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dati a Rehion ti Filipinas | |||||||||||||
| 2015–2017 | |||||||||||||
 Lokasion iti kaunegan ti Filipinas | |||||||||||||
| Kapitolio | Bacolod ken Dumaguete (dagiti agkadua a temporario a rehional a sentro para iti tallo a tawen a paset tipanawen ti transision; ti Kabankalan ken ti kaarruba a Mabinay ket isu koma kano dagidi pagkadduaan a rehional a sentro) | ||||||||||||
| Populasion | |||||||||||||
• 2015[1] | 4,414,131 | ||||||||||||
| Pakasaritaan | |||||||||||||
| Pakasaritaan | |||||||||||||
• Nabangon | Mayo 29 2015 | ||||||||||||
• Nawaswas ti pannakabangon | Agosto 9 2017 | ||||||||||||
| Dagiti politikal a subdibision | Dagiti 2 a probinsia | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Paset itan ti | |||||||||||||
Ti Rehion ti Isla ti Negros ket ti dati nga administratibo a rehion iti Filipinas a binukel dagiti probinsia ti Negros Occidental ken Negros Oriental ken isuda a dua ket parte ti isla ti Negros. Daytoy ket adda manipud idi Mayo 29, 2015 aginggana idi Agosto 9, 2017.
Pakasaritaan
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti nasapa nga inisiatibo
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti tignay para iti bugbugtong nga isla a rehion ket nangrugi kadagiti tawen ti 1980 idi dagiti opisial dagiti dua a probinsia ket insingasingda iti maysa nga isla, maysa a rehion a yunit. Iti dayta a panawen, ti Negros Occidental ken Negros Oriental ket isu laeng dagiti probinsia ti Filipinas a mabirukan iti isu met laeng nga isla ngem maitagikua iti dua a sabali nga administrtibo a rehion nga addaan kadagiti rehional nga opisina a mabirukan iti kaarruba a Panay ken Cebu. Daytoy ti nakaiturongan ti pannakapunno ti Dokumento Blng. 1477 ti Kamara a natituluan iti "Maysa Tignay a Panangikadua ti Probinsia ti Negros Occidental ken Oriental iti Maysa nga Isla a Rehion." Isupsuppiatda ken dagiti dadduma pay a banag a dagiti dua a pronbinsia a "naikabil iti maysa a sapasap nga isla; ket adda kadagiti sapasap a billit ken dagiti ayup iti kabakiran; makibinningay iti isumet laeng a daga kadagititanapmi ken dagiti banbantay; pagimbagan ken pagsagsagbaanmi amin manipud kadagiti karayan nga agtiktikor kadagiti dagami; ken dagiti nagputot kaniami ket tinaenganda iti isumet laeng a kapaut ken gay-at nga awanna kadagiti komplikasion dagiti bangen ti politika, sosial, ekonomia, relihion ken pagsasao."
Naitultuloy idi ti singasing babaen dagiti pagtungtungan a nagabetan ti dati a Gobernador Bitay Lacson ti Negros Occidental ken deydi dati a Gobernador Emilio Macias ti Negros Oriental idi 1990. Dagiti simmaruno kaniada, ti dati a Gobernador Rafael Coscolluella ken dati a Gobernador (itan ket Representatibo) George Arnaiz ket pinasayaatda pay ti inisiatibo, immunada nga inlasin ti Kabankalan iti Negros Occidental ken ti kaarruba nga ili ti Mabinay idiay Negros Oriental, a dagiti dua ket mabirukan iti wenno iti asideg ti heograpiko a sentro ti isla, a kas dagiti pagkadduaan a rehional a sentro. Nupay kasta, ti singasing ket pinaay ti Turay ti Nailian nga Ekonomia ken Panagdur-as (NEDA) gapu ti kaawan iti kuarta tapno mabanagan ti panagtipon.[2]
Pannakaipaungar iti singasing
[urnosen | urnosen ti taudan]Idi 2013, dagiti tungtungan iti maysa nga isla a rehion ket intultuloy idi dagiti Pannakabagi ti Negros Orienta, ni Pryde Henry Teves ken George Arnaiz ken ti Gobernador ti Negros Occidental, ni Alfredo Marañon Jr. kada Representatibo Alfredo Marañon III ken Coscolluela.[3] Inbagbagada a bayat iti pannakapartuat iti baro a rehion ket nanginanto a bayadan iti gobierno, daytoy ket adunto iti serbina kadagiti tattao kadagiti dua a probinsia gapu ta saandanton nga agbanniaga babaen ti baybay tapno agprosesoda kadagiti transaksion kadagiti rehional nga opisina.[4] Tinuntonda pay a ti maysa nga isla a rehion ket pagresultaanto iti nasaysayaat a koordinasion kadagiti dua a probinsia ti turismo, kappia ken urnos, enbironmento, panagplano iti panagdur-as, panangimaton iti didigra ken impraestruktura ti dalan. Ni Edward Du, ti presidente ti Kamara ti Komersio ken Industria, ket nagisingasing pay a pagbaliwen dagiti addan nga opsina dagiti nailian nga ahensia kadagiti kaitolio ti probinsia ti Bacolod ken Dumaguete kadagiti sub-rehional nga opisina iti las-ud iti maysa nga interim a paset ti panawen no maaprobaran ti singasing tapno makissayan ti ngina ti panagpundar ti baro a sentro ti rehion. Dagiti nadumaduma nga opisial ti publiko ken dagiti pannakabagi manipud kadagiti akademia, rerelihioso, midia ken dagiti dadduma a pribado a sektor ken angibagbagada kadagiti suportada iti singasing.[5][6]
Pannakapundar
[urnosen | urnosen ti taudan]Idi Mayo 29, 2015, pinirmaan ni Presidente Aquino ti Bilin Ehekutibo 183,[7] iti panangikadua dagiti agsingin a probinsia ti Negros iti maysa a rehion — ti Rehion ti Isla ti Negros. Daytoy ket nangisina ti Negros Occidental ken ti kapitolion a Siudad ti Bacolod manipud iti Laud a Visayas (Rehion VI) ken ti Negros Oriental manipud iti Tengnga a Visayas (Rehion VII), ken nagaramid iti dagup a bilang dagiti rehion ti Filipinas iti 18.[8][9][9]
Dagiti masakbayan koma a panagdur-as
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti mabalin a pannakairaman ti isla a probinsia ti Siquijor iti kabarbaro a napartuat nga isla a rehion ket pinanpanunot met idi babaen ni Mar Roxas ti dati a Sekretario ti Interior idi las-ud ti panagbisbistana dagiti dua a probinsia ti Negros. Idi napundar ti NIR, ti Siquijor ket parte pay laeng idi ti Tengnga a Visayas ken kaduana ti Cebu ken Bohol. Iti pagtengngaan, agpaut iti lima nga oras tapno maabot dagiti rehional nga opisina amabirukan idiay Cebu, bayat a maysa laeng nga oras iti ipapan idiay Dumaguete idiay Negros Oriental. Ti Siquijor ket parte idi ti ken intono kuan ket sub-probinsia ti Negros Oriental, ken nakagun-od iti kasasaad iti napno a nawaya a probinsia idi Septiembre 17, 1971.[10]
Gapu iti pannakaiyadu ti panagibaliw ti gobierno ti Filipinas iti pederalismo babaen ni Presidente Rodrigo Duterte, ti Rehion ti Isla ti Negros ket mabalin nga addaan iti kapabilidad nga agbalin a pederal nga estado.[11][12]
Pannakawaswas
[urnosen | urnosen ti taudan]Idi Agosto 9, 2017, pinirmaan ni Presidente Rodrigo Duterte ti Bilin Ehekutibo Blng. 38, a mangwaswas ti Bilin Ehekutibo Blng. 183 a pinirmaan ni (dati) Presidente Benigno Aquino III idi Mayo 29, 2015, gapu ti rason ti kaawan ti kuarta tapno mapno a mapundar ti NIR segun ken ni Benjamin Diokno, ti Sekretario ti Busbus ken Pannagimaton. Ti pannakawaswasna ket saan a kinayat dagiti rehional nga opisial ti NIR ken nakaiparuar kadagiti negatibo a reaksion manipud kadagiti Negrense.[13]
Administratibo a pannakabingbingay
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Rehion ti Isla ti Negros ket buklen dagiti 2 a probinsia, 1 nga urbano unay a siudad, 18 a komponente a siudad, 38 nga ili ken 1,219 a barbaranggay.
| Probinsia wenno HUC | Kapitolio | Populasion (2015) [14] | Kalawa[15] | Densidad | Dagiti siudad | Muni. | Bgy. | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| km2 | sq mi | /km2 | /sq mi | ||||||||||
| Negros Occidental | Bacolod | 56.6% | 2,497,261 | 7,802.54 | 3,012.58 | 320 | 830 | 12 | 19 | 601 | |||
| Negros Oriental | Dumaguete | 30.7% | 1,354,995 | 5,385.53 | 2,079.36 | 250 | 650 | 6 | 19 | 557 | |||
| Bacolod | † | — | 12.7% | 561,875 | 162.67 | 62.81 | 3,500 | 9,100 | — | — | 61 | ||
| Dagup | 4,414,131 | 13,350.74 | 5,154.75 | 330 | 850 | 19 | 38 | 1,219 | |||||
|
† Ti Bacolod ket urbano unay a siudad; dagiti pigra ket saan a mairaman manipud iti Negros Occidental. | |||||||||||||
Iti panawen ti kaaddana, Ti Rehion ti Isla ti Negros ket addaan idi ti kabassitan a bilang dagiti probinsia iti Filipinas (2 laeng), ngem addaan idi dagiti 19 a siudad (18 a komponente a siudad ken ti urbano unay a siudad ti Bacolod) iti dagup, a mangaramid daytoy a maysa a rehion nga addaan iti kaaduan a siudad kadagiti rehion ti Visayas, kapada daytoy ti CALABARZON iti Luzon, nga addaan met kadagiti 19 a siudad. Ti Bacolod ket isu idi ti kaaduan ti populasion a siudad iti rehion ken ti sentro ti Lugar ti Metropolitano a Bacolod (nga aglaon pay kadagiti siudad ti Talisay ken Silay), ken isu pay ti maika-19 a kaaduan ti populasion a siudad iti sibubukel a Filipinas, bayat a ti Dumaguete ket isu idi ti kapusekan ti populasion a siudad iti intero a rehion.
Ti Negros Occidental ket addaan idi ti kaadu kadagiti nadokumentuan iti linteg a siudad ladagiti amin a probinsia iti Filipinas. Ti probinsia ket binukel idi dagiti 13 a siudad ken dagiti 19 nga ili, a nabingbingay pay kadagiti 601 a baranggay. Uray no ti Bacolod ket nagserbi a kas ti kapitolio, daytoy ket nawaya a naturayan manipud kadagiti maitunos a probinsia a kas urbano unay a siudad. Ti Negros Oriental ket binukel idi dagiti 6 a siudad ken dagiti 19 nga ili, nga addaan kadagiti 557 a baranggay.
| Siudad | Populasion (2015) [14] | Kalawa[16] | Densidad | Klase ti siudad | Klase ti matgedan | Probinsia | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| km2 | sq mi | /km2 | /sq mi | |||||
| Bacolod | 561,875 | 162.67 | 62.81 | 3,500 | 9,100 | Urbano unay | Umuna | Negros Occidental |
| Bago | 170,981 | 401.20 | 154.90 | 430 | 1,100 | Komponente | Maika-2 | Negros Occidental |
| Bais | 76,291 | 319.64 | 123.41 | 240 | 620 | Komponente | Maika-3 | Negros Oriental |
| Bayawan | 117,900 | 699.08 | 269.92 | 170 | 440 | Komponente | Maika-2 | Negros Oriental |
| Cadiz | 154,723 | 524.57 | 202.54 | 290 | 750 | Komponente | Maika-2 | Negros Occidental |
| Canlaon | 54,509 | 170.93 | 66.00 | 320 | 830 | Komponente | Maika-4 | Negros Oriental |
| Dumaguete | 131,377 | 33.62 | 12.98 | 3,900 | 10,000 | Komponente | Maika-2 | Negros Oriental |
| Escalante | 94,070 | 192.76 | 74.43 | 490 | 1,300 | Komponente | Maika-4 | Negros Occidental |
| Guihulngan | 95,969 | 388.56 | 150.02 | 250 | 650 | Komponente | Maika-5 | Negros Oriental |
| Himamaylan | 106,880 | 367.04 | 141.71 | 290 | 750 | Komponente | Maika-3 | Negros Occidental |
| Kabankalan | 181,977 | 697.35 | 269.25 | 260 | 670 | Komponente | Umuna | Negros Occidental |
| La Carlota | 64,469 | 137.29 | 53.01 | 470 | 1,200 | Komponente | Maika-4 | Negros Occidental |
| Sagay | 146,264 | 330.34 | 127.54 | 440 | 1,100 | Komponente | Maika-3 | Negros Occidental |
| San Carlos | 132,536 | 451.50 | 174.33 | 290 | 750 | Komponente | Maika-2 | Negros Occidental |
| Silay | 126,930 | 214.80 | 82.93 | 590 | 1,500 | Komponente | Maika-3 | Negros Occidental |
| Sipalay | 70,070 | 379.78 | 146.63 | 180 | 470 | Komponente | Maika-4 | Negros Occidental |
| Talisay | 102,214 | 201.18 | 77.68 | 510 | 1,300 | Komponente | Maika-4 | Negros Occidental |
| Tanjay | 80,532 | 276.05 | 106.58 | 290 | 750 | Komponente | Maika-4 | Negros Oriental |
| Victorias | 87,933 | 133.92 | 51.71 | 660 | 1,700 | Komponente | Maika-4 | Negros Occidental |
Kitaen pay
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Pakaammo ti Senso ti Filipinas idi 2015 Naiyarkibo 2017-02-02 iti Wayback Machine (iti Ingles) naala idi Hunio 10, 2016
- ^ "What Went Before: A history of splits and mergers". Philippine Daily Inquirer. Mayo 19, 2015. Naala idi Hunio 21, 2015.
- ^ "One-island region for Negros provinces revived". Philippine Daily Inquirer. Hunio 27, 2013. Naala idi Hunio 21, 2015.
- ^ Espina, Marchel P. (Abril 1, 2014). "Talks on one-island Negros region proposal to resume". The Freeman. The Philippine Star. Naala idi Hunio 21, 2015.
- ^ Gomez, Carla (Hunio 25, 2014). "Island region possible before 2016, Mar says but support data needed". Visayan Daily Star. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-06-28. Naala idi Hunio 21, 2015.
- ^ Bayoran, Gilbert (Mayo 22, 2014). "More support one-island region". Visayan Daily Star. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-04. Naala idi Hunio 21, 2015.
- ^ "Executive Order No. 183, s. 2015". Official Gazette. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-06-08. Naala idi Oktubre 12, 2015.
- ^ "Aquino OKs creation of Negros Island Region". Philippine Daily Inquirer. Hunio 5, 2015. Naala idi Hunio 5, 2015.
- ^ a b "PNoy joins 2 Negros provinces into one region". ABS-CBNnews.com. Hunio 5, 2015. Naala idi Hunio 21, 2015.
- ^ Espina, Marchel P. (Hunio 13, 2015). "Top Negrense officials split on Siquijor joining Negros Island Region". Rappler. Naala idi Hunio 20, 2015.
- ^ Carla N. Canet (Hulio 1, 2016). "Negros Island Region can be a federal state — Pimentel". Manila Bulletin. Naala idi Hulio 20, 2016.
- ^ Edwin P. Nicavera (Marso 9, 2017). "Negros Island Region state 'inevitable'". Sun.Star. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2017-08-01. Naala idi Marso 13, 2017.
- ^ "Negrenses upset over Duterte's order dissolving Negros region". Sun.Star. Agosto 9, 2017. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2017-08-09. Naala idi Agosto 9, 2017.
- ^ a b Senso ti Populasion (2015). Dagiti Pakabuklan ti Senso ti Populasion ti Populasion ti Filipinas idi 2015. Philippine Statistics Authority. Naala idi Hunio 20, 2016.
- ^ "PSGC Interactive; List of Provinces". Philippine Statistics Authority. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-09-12. Naala idi 29 Marso 2016.
- ^ "PSGC Interactive; List of Cities". Philippine Statistics Authority. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-04-29. Naala idi 29 Marso 2016.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Rehion ti Isla ti Negros iti Wikimedia Commons
