Australasia

Ti Australasia, ket rehion ti Oceania, ken ti mangbukel ti Australia, Baro a Selanda, ti isla ti Baro a Guinea, ken dagiti agkakaarruba nga isla ti Taaw Pasipiko. Ni Charles de Brosses ket isu ti nagaramid iti termino (kas iti Pranses iti Australasie) iti Histoire des navigations aux terres australes^[1] (1756). Isu ket nangala daytoy manipud iti Latin para iti "abagatan ti Asia" ken nangigiddiat ti lugar manipud iti Polinesia (iti daya) ken manipud iti Mikronesia (iti amianan a daya). Ti kaaduan ti Australasia ket adda iti Plata ti Indo-Australia, a kakuyogna met ti India.

Heograpia ti tao

Iti heopolitiko, ti Australasia ket sagpaminsan a pangikuyogan a pannakaibagbaga iti Australia ken Baro a Selanda – iti kaawan ti sabali a lubong a limitado laeng kadagita a dua a pagilian. Sagpaminsay pay a ti termino ket buklenna ti isla ti Baro Guinea (Papua Baro a Guinea ken ti isla a paset ti Indonesia. Adu met dagiti gunglo a dagiti naganda ket mangiraman ti pangsaruno iti "[Naarian] nga Australasiano a Kagimongan iti ..." ken manglimitado ti sakup ti operasionda iti laeng Australia ken Baro a Selanda.

Iti napalabas, ti Australasia ket naus-usar idin a kas ti nagan para kadagiti naitipon a timpuyog ti ay-ayam ti Australia ken Baro a Selanda. Dagiti kas pagarigan ket mairaman ti tenis idi nagbaetan ti 1905 ken 1915, idi ti Baro a Selanda ken Australia ket nagtiponda a nagsalisal iti internasional a torneo ti Kopa Davis, ken dagiti Ay-ayam ti Olimpiada idi 1908 ken 1912.

Heograpia ti ekolohia

Ti Aoraki / Bantay Cook idiay Akin-abagatan nga Alpes ti Baro a Selanda

Manipud ti maysa a perspektio iti ekolohia pti ekosona ti Australasia ket mangporma ti naisangayan a rehion nga addaan iti kadawyan a heolohiko ken ebolusionario a pakasaritaan ken ti adu a naisalsalumina a flora ken fauna. Iti daytoy a kontesto, ti Australasia ket limitado iti Australia, Baro a Guinea, Baro a Selanda, Baro a Caledonia, ken dagiti kaarruba nga isla, ken mairaman dagiti isla ti Indonesia maniud iti agpaday a pset ti Lombok ken Sulawesi. Ti Linia Wallace ket mangmarka ti biolohiko a panangisina manipud iti ekosona ti Indomalaya ti tropikal nga Asia – Borneo ken Bali a naisanglad iti lumaud n bangir ti Asia.

Ti Australia, Baro a Selanda ken Baro a Caledonia ket pirgis amin dagitoy ti taga-ugma a superkontinente ti Gondwana, a dagiti marka ket makitkita pay laeng idiay Probinsia ti Seamount Isla ti paskua ken dagiti dadduma pay a heopisikal nga entidad. Dagitoy tallo a masa ti daga ket naisinsinan manipud kadagiti sabali a kontinente, ken manipud kaniada, kadagit inapalabasen a riwriw a tawen. Almin ti Australasia ket makibinningay iti flora ti Antartiko, urayno ti akin-amianan a tropikal nga is-isla ket makibinningay met kadagiti adu a mula iti Abagatan a daya nga Asia.

Ti Australia, Baro a Guinea, ken Tasmania ket naisinsinada pay manipud babaen ti maysa nga ababaw a kontinental samang, ken naisilpoda idi nabab-baba ti lessaad ti baybay kadagiti las-ud ti Panawen ti Yelo. Makibinningay dagitoy ti agpada a fauna a mangiraman kadagiti mamalia ti marsupial ken monotreme ken dagiti billit a ratite. Ti Eucalypt ket isu dagiti adu kayo iti kaaduan a paset ti Australia ken Baro a Guinea. Ti Baro a Selanda ken awan kadagiti patneng a mamalia iti daga, ngem adda met idi kadagiti billit a ratite, a mairaman ti kiwi ken ti awanen a moa. Ti ekosona ti Australasia ket mangiraman kadagiti asideg a grupo ti isla, kasla ti Wallacea, ti Purpuro ti Bismarck, Is-isla ti Solomon, ken Vanuatu ken saan idi dagitoy a dati a paset ti Gondwana, ngem makibinningay met kadagiti adu a pakailasinan dagiti mula ken dagiti ayup iti Australasia.

Dagiti nota

^ de Brosses, Charles (1756). Histoire des navigations aux terres Australes. Contenant ce que l'on sçait des moeurs & des productions des contrées découvertes jusqu'à ce jour; & où il est traité de l'utilité d'y faire de plus amples découvertes, & des moyens d'y former un établissement [History of voyages to the Southern Lands. Containing what is known concerning the customes and products of the countries so far discovered; and treating of the usefulness of making broader discoveries there, and of the means of setting up an establishment there] (iti Pranses). Paris: Durand. Naala idi 2013-12-08.

Dagiti nagibasaran

Richards, Kel (2006). "Australasia". Wordwatch. ABC News Radio. Naala idi 2006-09-30.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Australasia iti Wikimedia Commons

[1] Brosses, Charles (1756). Histoire des navigations aux terres Australes. Contenant ce que l'on sçait des moeurs & des productions des contrées découvertes jusqu'à ce jour; & où il est traité de l'utilité d'y faire de plus amples découvertes, & des moyens d'y former un établissement [History of voyages to the Southern Lands. Containing what is known concerning the customes and products of the countries so far discovered; and treating of the usefulness of making broader discoveries there, and of the means of setting up an establishment there] (iti Pranses). Paris: Durand. Naala idi 2013-12-08.

[1]