Coffea liberica
| Coffea liberica | |
|---|---|
| |
Taksonomia 
| |
| Pagarian: | Plantae |
| Klado: | Tracheophytes |
| Klado: | Angiospermae |
| Klado: | Eudicotidae |
| Klado: | Asterids |
| Urnos: | Gentianales |
| Pamilia: | Rubiaceae |
| Henero: | Coffea |
| Sebbangan: | C. liberica
|
| Dua a nagan | |
| Coffea liberica | |
| Kapada a nagan[1] | |
| |
Ti Coffea liberica (or Liberian coffee) ket ti sebbangan ti agsabsabong a mula iti pamilia ti Rubiaceae a nagtaudan ti kape. Daytoy ket patneng iti akinlaud ken tengnga nga Aprika manipud iti Liberia aginggana iti Uganda ken Angola, ken nagbalinen a naturalisado iti Filipinas, Indonesia, Seychelles, ti Is-isla Andaman ken Nicobar, Polinesia a Pranses, Tengnga nga Amerika, ti West Indies, Venezuela, Colombia, Malaysia ken Brasil.[2][3]
Panangimuyong ken usar[urnosen | urnosen ti taudan]
Agtubo ti Coffea liberica aginggana iti 9 a metro iti katayag, agpataud kadagiti dakdakkel a bunga ngem dagiti mabirukan kadagiti kayo ti Coffea arabica. Naisangpet daytoy iti Indonesia tapno mangsukat kadagiti kayo nga arabica a pinatay babaen ti sakit ti lati ti kape iti patingga ti maika-19 a siglo. Mabirukan pay laeng daytoy ita nga aldaw kadagiti parte ti Tengnga ken Daya a Java ken Laud a Kalimantan.
Ti Liberica ket isu pay ti kangrunaa a naimuyongan a sebbangan ti kape iti Filipinas ken Malaysia . Ti siudad ti Lipa iti probinsia ti Batangas ket nagbalin a ti kadakkelan a nagpatpataud iti arabica iti pagilian kadagiti tawen ti 1880 aginggana idi nakarbek ti industria manipud iti lati ti kape kadagiti tawen ti 1890, a gangani a nagpatay amin dagiti mula nga arabica iti lugar ken nangipangta ti pannakaungaw ti karuay. Kas met iti Indonesia, ti bukel ti liberica ket naisangpet a mangsukat iti daytoy. Ita nga aldaw, ti Batangas ken ti kaaruba a probinsia ti Cavite ket isuda ti agpatpataud kadagiti karuay ti liberica nga ammo a kas barako (Espaniol: café verraco). Iti Malaysia daytoy ket kadawyan a naimulmula iti Barikes ti Kape ti Malaysia iti Laud nga Aplaya ti Johor a kaaduan a gapu ti iyaakar dagiti Habanes iti Malaysia iti maika-19 a siglo.
Taksonomia[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti Coffea dewevrei, Coffea dybowskii ken Coffea excelsa ket dati a naikeddeng a kas sabali a sebbangan ngem naidasigda manen idi 2006 a kas sinonimo para iti Coffea liberica var. dewevrei.[1]
Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]
- ^ a b Davis, AP; Govaert R; Bridson DM; Stoffelen P (Disiembre 2006). "An annotated taxonomic conspectus of the genus Coffea (Rubiaceae)". Botanical Journal of the Linnean Society. 152 (4): 465–512. doi:10.1111/j.1095-8339.2006.00584.x.
- ^ "World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew". apps.kew.org (iti Ingles). Naala idi 2017-07-18.
- ^ "Coffees of Malaysia". espressocoffeeguide.com (iti Ingles). Naala idi 2018-04-16.
Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Coffea liberica iti Wikimedia Commons
Dagiti datos a mainaig iti Coffea liberica iti Wikispecies