Kitaen ti taudan para iti Londres

{{Infobox settlement
| name  = Londres
|image_skyline = {{center|<imagemap>
File:London Montage L.jpg|275px|alt=Nadumaduma a ladawan ti Londres. Ti panagpindut iti maysa a ladawan iti retrato ket gapuanna nga ikarga ti pagbasabsa iti maitunos nga artikulo.
rect 217 123 282 330 [[Torre Heron]]
rect 322 123 380 330 [[Torre 42]]
rect 441 154 498 330 [[30 St Mary Axe]]
rect 505 87 572 330 [[Pasdek Leadenhall]]
rect 638 208 699 251 [[Pasdek Willis (Londres)|Pasdek Willis]]
rect 596 251 715 332 [[Pasdek Lloyds]]
rect 740 217 851 275 [[Canary Wharf]]
rect 888 168 940 330 [[20 Fenchurch Street]]
rect 0 330 1200 450 [[Siudad ti Londres]]
rect 0 460 330 1420 [[London Underground]]
rect 330 460 622 1420 [[Torre Isabel]]
rect 632 460 1200 951 [[Kuadrado Trafalgar]]
rect 632 961 1200 1420 [[London Eye|Mata ti Londres]]
rect 0 1429 1200 1765 [[Tower Bridge]]
rect 0 1765 1200 1809 [[Karayanr Tamesis]]
</imagemap>}}
| image_caption = Agpakanawan manipud iti ngato: Ti pakaimatangan ti [[Siudad ti Londres]] a maipakita ti pakaimatangan ti [[Canary Wharf]] iti adayo a likudan, [[Kuadrado Trafalgar]], [[London Eye|Mata ti LOnres]], [[Tower Bridge]] ken ti [[London Underground|Sirok ti daga ti Londres]] iti sanguanan ti [[Big Ben|Torre Isabel]]
| map_caption          = Lokasion ti Londres idiay Nagkaykaysa a Pagarian
| pushpin_map          = Nagkaykaysa a Pagarian#Europa
| coordinates          = {{coord|51|30|26|N|0|7|39|W|region:GB|display=inline,title}}
| subdivision_type     = [[Listaan dagiti naturay nga estado|Naturay nga Estado]]
| subdivision_name     = {{wagayway|Nagkaykaysa a Pagarian}}
| subdivision_type1    = [[Pagpagilian ti Nagkaykaysa a Pagarian|Pagilian]]
| subdivision_type2    = [[Dagiti rehion ti Inglatera|Rehion]]
| subdivision_name1    = {{wagayway|Inglatera}}
| subdivision_name2    = [[Kalatakan&nbsp;a&nbsp;Londres]]
| established_title    = Tinaengan babaen dagiti [[Imperio a Romano|Romano]]
| established_date     = {{circa}}43 AD (kas [[Londinium]])
| seat_type            = [[Dagiti kondado ti Inglatera|Dagiti kondado]]
| seat                 = [[Siudad ti Londres]] ken [[Kalatakan&nbsp;a&nbsp;Londres]]
| parts_type           = [[Dagiti distrito ti Inglatera|Dagiti distrito]]
| parts                = [[Siudad ti Lodres]] ken [[Burgos ti Londres#Listaan dagiti burgos|32&nbsp;a&nbsp;burgos]]
| government_type      = Turay ti [[Debolusion iti Nagkaykaysa a Pagarian|debolusion]] 
| governing_body       = [[Turay ti Kalatakan a Londres]]
| leader_title         = Nabutosan a bagi
| leader_name          = [[Asemblia ti Londres]]
| leader_title1        = [[Mayor ti Londres|Mayor]]
| leader_name1         = [[Sadiq Khan]] ([[Labour Party (UK)|L]]
| total_type           = [[Kalatakan a Londres]]
| area_footnotes       =  
| area_total_km2       = 1572
| area_metro_km2       = 
| area_blank1_title    = Urbano
| area_blank1_km2      = 1737.9
| area_blank2_title    = Metro
| area_blank2_km2      = 8382
| elevation_footnotes  =<ref name = Elevation>
{{Cite journal |url=http://www.wunderground.com/cgi-bin/findweather/getForecast?query=pws:IGREATER13 |title=London, United Kingdom Forecast : Weather Underground (weather and elevation at Bloomsbury) |publisher=The Weather Underground, Inc. |accessdate=22 Agosto 2014 |format=online }}</ref>
| elevation_m          = 35
| population_total     = 8,787,892
| population_as_of     = 2016
| population_footnotes = <!--<ref name="ons-pop-estimates"/>-->
| population_density_km2  = 5,590
| population_blank1_title = Urbano
| population_blank1       = 9,787,426
| population_blank2_title = Metro
| population_blank2       = 14,040,163<ref name="appsso.eurostat.ec.europa.eu show">{{cite web |url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=met_pjanaggr3&lang=en |title=Metropolitan Area Populations |publisher=Eurostat |date=16 Nobiembre 2017 |accessdate=17 Nobiembre 2017}}</ref>
| population_demonym      = Londoner<br>Cockney <small>(sapasap a maus-usar)</small>
| demographics_type1 = GVA {{nobold|(2015)}}
| demographics1_footnotes = <ref>[http://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/SN05795/SN05795.pdf Regional and local economic growth statistics], UK Parliament. Naala idi 24 Disiembre 2016.</ref><ref>{{cite web |url=https://www.london.gov.uk/what-we-do/research-and-analysis/economy-and-employment/monitoring-londons-economy |title=Monitoring London's economy |website=London City Hall |accessdate=5 Agosto 2017}}</ref>
| demographics1_title1  = Dagup
| demographics1_info1  = £378-bilion (US$500-bilion)<ref>http://www.xe.com/currencyconverter/convert/?Amount=378&From=GBP&To=USD</ref>
| demographics1_title2  = Per capita
| demographics1_info2  = £43,629 (US$57,630)<ref>http://www.xe.com/currencyconverter/convert/?Amount=43629&From=GBP&To=USD</ref>
| postal_code_type     = Dagiti kodigo ti koreo
| postal_code          =
 {{collapsible list
  | titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;
  | title =  22 a luglugar
  | {{postcode|E}}, {{postcode|EC}}, {{postcode|N}}, {{postcode|NW}}, {{postcode|SE}}, {{postcode|SW}}, {{postcode|W}}, {{postcode|WC}}, {{postcode|BR}},  {{postcode|CR}}, {{postcode|DA}}, {{postcode|EN}}, {{postcode|HA}}, {{postcode|IG}}, {{postcode|KT}}, {{postcode|RM}}, {{postcode|SM}},  {{postcode|TW}}, {{postcode|UB}}, {{postcode|WD}}
  | ({{postcode|CM}}, {{postcode|TN}}; ''sangkapaset'')
 }}
| area_code            = 
 {{marebba a listaan
  | titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;
  | title = 9 a kodigo ti lugar
  | 020, 01322, 01689, 01708, 01737, 01895, 01923, 01959, 01992
 }}
| leader_title2       = Asemblia&nbsp;ti&nbsp;Londres
| leader_name2        = [[Dagiti konstituensia ti Asemblia ti Londres|14 a konstituensia]]
| leader_title3       = [[Parlamento ti Nagkaykaysa a Pagarian]]
| leader_name3        = [[Listaan dagiti konstituensia ti Parlamento iti Londres|73 a konstituensia]]
| leader_title4       = [[Parlamento&nbsp;ti&nbsp;Europa]]
| leader_name4        = [[Londres (Konstituensia ti Parlamento ti Europa)|Konstituensia ti Londres]]
| timezone            = [[Greenwich Mean Time]]
| utc_offset          = ±00:00{{!}}UTC
| timezone_DST        = [[Oras ti Kalgaw ti Britania]]
| utc_offset_DST      = +1
| blank_name_sec1     = Polis
| blank_info_sec1     = [[Polis ti Siudad ti Londres]] ken [[Serbisio ti Polis ti Metropolitano|Polis ti Metropolitano]]
| blank1_name_sec1    = Dagiti sangalubongan nga Eropuerto
| blank1_info_sec1     = [[London Heathrow Airport|Heathrow]] ([[International Air Transport Association airport code|LHR]])<br> [[London City Airport|City]] ([[International Air Transport Association airport code|LCY]])<br>Iti ruar ti Kalatakan a Londres:<br>[[Gatwick Airport|Gatwick]] ([[International Air Transport Association airport code|LGW]])<br>[[London Stansted Airport|Stansted]] ([[International Air Transport Association airport code|STN]])<br>[[Luton Airport|Luton]] ([[International Air Transport Association airport code|LTN]])<br>[[London Southend Airport|Southend]] ([[International Air Transport Association airport code|SEN]])
| blank_name_sec2     = [[GeoTLD]]
| blank_info_sec2     = [[.london]]
| website             = [https://london.gov.uk/ london.gov.uk]
}}

Ti '''Londres''' {{IPAc-en|audio=En-uk-London.ogg|ˈ|l|ʌ|n|d|ən}} ket isu ti kapitolio iti [[Inglatera]] ken ti [[Nagkaykaysa a Pagarian]], ti kadakkelan a [[metropolitano a lugar]] iti daytoy a pagilian ken ti kaaduan ti populasion idiay [[Europa]].{{#tag:ref|kaaduan kadagiti internasional a pagadalan ket iranggoda ti Londres kadagiti kalatakan a 5 [[Listaan dagiti metropolitano a lugar iti Europa|kaaduan a populasion a metropolitano a lugar idiay Europa]] : ESPON, Urban Audit, UN WUP, OECD.|group=nota}} Mabirukan daytoy idiay [[Karayan Thames]], ti Londres ket maysa a kangrunaan a pagtaengan para kadagiti kalpasan a dua a milenio, [[Pakasaritaan iti Londres|ti pakasaritaana daytoy]] ket masarakan pay ti panakabangonna babaen dagiti [[Romano nga Imperio|Romano]], a tumawtawag iti daytoy a kas ti ''Londinium''.<ref name=london_001>{{cite web|url=http://www.museumoflondon.org.uk/English/EventsExhibitions/Permanent/RomanLondon.htm|title=Romano|publisher=Ti Museo iti Londres|accessdate=7 Hunio 2008|archive-date=2008-06-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20080622181424/http://www.museumoflondon.org.uk/English/EventsExhibitions/Permanent/RomanLondon.htm|url-status=bot: unknown}}</ref>  Ti taga-ugna a bugas ti Londres, ti [[Siudad iti Londres]], kaaduana naalana ti kuadrado milia a [[medibal]] a pagbeddengan. Manipud idi maika-19 a siglo, ti nagan a Londres ket mangipatudo pay ti metropolis a naparang-ay iti palikmut a bugasna.<ref name="mills_140">{{Harvnb|Mills|2001|p=140}}</ref> Kaaduan iti daytoy a [[konurbasion]] ket agbukel ti Londres [[Dagiti rehion iti Inglatera|rehion]]<ref name="region">{{cite web|url=http://www.gos.gov.uk/gol/factgol/London/?a=42496|title=Dagiti Opisina ti Gobierno para iti Inggles a Rehion, Dagti Pudno a Papeles: Londres|publisher=Opisina dagiti Nailian nga Estadistika|accessdate=4 Mayo 2008|archive-date=2008-01-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20080124102915/http://www.gos.gov.uk/gol/factgol/London/?a=42496|url-status=dead}}</ref> ken ti [[Kalatakan a Londres]] nga administratibo a lugar,<ref name="elcock">{{Cite book|last=Elcock|first=Howard|title=Lokal a Gobierno: Annuroten ken Panagtaripatu ti Lokal a Panagturay |publisher=Routledge |year=1994 |isbn=978-0-415-10167-7|page=368}}</ref><ref group="nota">Kitaen pay ti: [[Nawaya a siudad#Dagiti nailian a kapitolio|Dagiti nailian a kapitolio]].</ref> a tinurayan ti nabutosan a [[Mayor iti Londres]] ken ti [[Londres a Gimong]].<ref name="politics_uk">{{Cite book|last=Jones|first=Bill|last2=Kavanagh |first2= Dennis |last3= Moran |first3=Michael |last4=Norton |first4= Philip |title=Dagiti Politika ti UK|publisher=Pearson nga Edukasion|year=2007|isbn=978-1-4058-2411-8|page=868}}</ref>

Ti Londres ket maysa a mangiyun-una a [[sangalubongan a siudad]], nga adda kadagiti kapigsa iti arte, komersio, edukasion, pal-paliwa, moda, pinansia, panagay-wan ti salun-at, midia, dagiti propesional a serbisio, panagsukisok ken panagrang-ay, turismo ken pagluganan nga amin ket mangiraman ti kinadayegna.<ref>{{cite web |url=http://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf|title=Sangalubongan aPagsurotan ti Bileg ti Siudad idi 2009|accessdate=14 Disiembre 2010|publisher=Instituto para kadagiti Urbano nga Estratehia&nbsp;– Ti Pundasion ti Mori panglagipan}}</ref> Daytoy ket maysa kadagiti mangiyuna kadagiti  [[sentro ti pinasia]] iti lubong <ref name="Mastercard">{{cite web|url=http://www.mastercard.com/us/company/en/insights/pdfs/2008/MCWW_WCoC-Report_2008.pdf|title=Sangalubongan a Pagsurotan kadagiti Sentro ti Komersio idi 2008|publisher=Mastercard}}</ref><ref name="Global Financial Centres 10">{{cite web |url=http://zyen.com/PDF/GFCI%2010.pdf |title=Dagiti Sangalubongan a Sentro ti Pinansia 9 |publisher=Z/Yen |year=2011 |access-date=2013-03-29 |archive-date=2017-10-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171025022031/http://zyen.com/PDF/GFCI%2010.pdf |url-status=dead }}</ref><ref name="forbes.com">{{Cite news |url=http://www.forbes.com/2008/07/15/economic-growth-gdp-biz-cx_jz_0715powercities.html |title="Dagiti Kabilegan a Siudad iti Ekonomia a Siudad iti Lubong". |work=Forbes |date=15 Hulio 2008 |accessdate=3 Oktubre 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130413051230/http://www.forbes.com/2008/07/15/economic-growth-gdp-biz-cx_jz_0715powercities.html |archivedate=2013-04-13 |url-status=dead }}</ref> ken addaan ti [[Listaan dagiti siudad babaen ti GDP|maikalima- wenno maikanem a kadakkelan a metropolitano a lugar iti lubong]] depende iti panagrukod.<ref group="nota">Panangiranggo kadagiti siudad babaen ti metropolitano a kalawa ti GDP ket mabalin nga agdumaduma a kas maysa a resulta kadagiti paggiddiatan iti panangipalplawag kadagiti pagbeddengan ket ti kadakkel dagiti populasion kadagiti naipada a lugar, dagiti agbalbaliw a  gatad ti panagsukat ti kuarta ken ti pamay-an a nausar a panagkarkulo ti mairuar. Ti Londres ken Paris ket nawatiwatda nga agpadpada iti kadakkel kadagiti termino iti dagup a pataud iti ekonomiko a mabalin a pagresultaan iti panagdumaduma kadagiti maikatlo a partido a taudan nga agdumaduma no ania ti naipalawag nga adda iti maikalima wenno maikanem a kadakkelan a GDP ti siudad iti lubong. Ti reporta babaen ti the McKinsey Global Institute a naipablaak idi 2012 ket nagkarkulo a ti Londres ket adda iti GDP ti siudad iti US$751.8 bilion idi 2010, a maipada iti US$764.2 a bilion para iti Paris, a mangaramid kaniada nga agsaruno a ti maikanem ken maikalima a kadakkelan iti lubong. Ti reporta babaen ti PricewaterhouseCoopers a naipablaak idi Nobiembre 2009 ket nagkarkulo a ti Londres ket addaan ti GDP ti siudad a nakarkulo iti panaggiddiat ti bileg ti panaggatang iti US$565 bilion idi 2008, a maipada iti US$564 a bilion para iti Paris, a mangaramid kadagitoy nga agsaruno iti maikalima ken maikanen a kadakkelan iti lubong. Ti McKinsey Global Institute a panagsukisok ket nagusar ti metropolitano a kalawa nga adad ti populasion iti 14.9 a riwriw para iti Londres a maipada iti 11.8 a riwriw para iti Paris, baya a ti PricewaterhouseCoopers a panagsukisok ket nagusar ti metropolitano a kalawa nga addaan iti populasion iti 8.59 a riwriw para iti Londres a maipada iti 9.92 a riwriw para iti Paris.</ref><ref name=forpolgdp>{{cite news|url=http://www.foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025|title=Dagiti Dinako Unay a Siudad idi 2025|accessdate=28 Septiembre 2012|publisher=Ganganaet nga Annuroten|date=Septiembre 2012|archive-date=2012-11-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104144609/http://www.foreignpolicy.com/articles/2012/08/13/the_most_dynamic_cities_of_2025|url-status=dead}}</ref><ref name="Global city GDP rankings 2008-2025">{{cite web|url=http://www.ukmediacentre.pwc.com/Media-Library/Global-city-GDP-rankings-2008-2025-61a.aspx|title=Sangalubongan a panagiranggo ti GDP ti siudad idi 2008–2025|publisher=PricewaterhouseCoopers|accessdate=16 Nobiembre 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130530214801/https://www.ukmediacentre.pwc.com/Media-Library/Global-city-GDP-rankings-2008-2025-61a.aspx|archivedate=2013-05-30|url-status=dead}}</ref> Ti Londres ket naibagbaga a kas maysa a kapitolio ti kultura iti lubongl.<ref>{{cite news| url=http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/london-capital-of-the-world-766661.html | location=Londres |work=The Independent  | first=Simon | last=Calder | date=22 Disiembre 2007 | title=Londres, kapitolio iti lubong}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.thisislondon.co.uk/news/article-23389580-london-is-the-world-capital-of-the-21st-century-says-new-york.do |title=Ti Londres ket isu ti kapitolio iti lubong iti maika-21 a siglo... kinuna ti New York &#124; News |work=Evening Standard |location=London |accessdate=10 Pebrero 2012}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www2.lse.ac.uk/newsAndMedia/news/archives/2008/culturecapital.aspx |title=London is world capital of culture says LSE expert&nbsp;– 2008&nbsp;– News archive&nbsp;– News&nbsp;– News and media&nbsp;– Home |publisher=.lse.ac.uk |accessdate=10 Pebrero 2012 |archive-date=2011-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111118132607/http://www2.lse.ac.uk/newsAndMedia/news/archives/2008/culturecapital.aspx |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.london.gov.uk/get-involved/consultations/current-consultations/cultural-strategy |title=Kultural nga Estratehia &#124; Turay ti Kalatakan a Londres |publisher=London.gov.uk |date=6 Septiembre 2010 |accessdate=10 Pebrero 2012 |archive-date=2012-02-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120209210256/http://www.london.gov.uk/get-involved/consultations/current-consultations/cultural-strategy |url-status=dead }}</ref> Daytoy ti kaaduan a mabisbisita a siudad iti lubong a kas narukod babaen dagiti sangalubongan a simmangsangpet<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/london-tops-ranking-of-destination-cities-2291794.html|title=Ti Londres ti kanagtuan iti pannkairanggo kadagiti papanan a siudad|accessdate=12 Hunio 2012|publisher=The Independent|date=1 Hunio 2011}}</ref> ken isu pay daytoy ti [[Masingangar a sistema ti eropuerto ti siudad iti lubong babaen ti trapiko ti pasahero|kadakkelan a sistema ti eropuerto ti siudad iti lubong a  narukod babaen ti  trapiko ti pasahero]].<ref name=capa1>{{cite web|url=http://www.centreforaviation.com/analysis/beijing-to-overtake-london-as-worlds-largest-aviation-hub-massive-new-airport-planned-58776|title=Ti Beijing ket linabsanna ti Londres a kas ti kadakkelan a sentro ti pagtayaban iti lubong. Napalno ti dakkel nga eropuerto|accessdate=12 Hunio 2012|publisher=SEntro para iti Pagtayaban}}</ref> Dagiti 43 nga unibersidad ti Londres ket mangporma ti kadakkelan a konsetrasion ti nangatngato a pagadalan idiay Europa.<ref name="london2">{{cite web|url=http://www.london.gov.uk/media/press_releases_mayoral/number-international-students-london-continues-grow|title=Ti bilang dagiti estudiante idiay Londres ket agtultuloy a dumakdakkel|accessdate=27 Agosto 2010|publisher=Turay ti Kalatakan a Londres|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130314101454/http://www.london.gov.uk/media/press_releases_mayoral/number-international-students-london-continues-grow|archivedate=2013-03-14|url-status=dead}}</ref> Idi [[Kalgaw nga Olimpiada ti 2012|2012]], ti Londres ket nagbalin nga isu ti immuna a siudad a nangsangaili ti moderno nga [[Kalgaw nga Olimpiada]] iti tallo a beses.<ref name=IOC>{{cite web|url=http://www.olympic.org/media?calendartab=1&articleid=52922|title=Ti IOC ket nangpili ti Londres a kas ti Mangsangaili a Siudad kadagiti Ay-ayam iti XXX Olimpiada intono 2012|date=6 Hulio 2005|publisher=Komite ti Internasional nga Olimpiada|accessdate=3 Hunio 2006}}</ref>

== Dagiti nota ==
{{Reflist|group="nota"}}

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

=== Bibliograpia ===
* {{Cite book | last=Ackroyd | first=Peter | title=Londres: Ti Biograpia | publisher=Vintage | location=Londres | year=2001 | isbn=978-0-09-942258-7 | page=880   }}
* {{Cite book | last=Mills | first=David | title=Dictionario dagiti Nagan ti Lugar ti Londres London Place Names | publisher=Oxford Paperbacks | year=2001 | isbn=978-0-19-280106-7 | oclc=45406491  }}

== Dagiti akinruar a silpo ==
{{commons-nailinia|London|Londres}}
{{wikivoyage-inline|London|Londres}}

{{Listaan dagiti Europeano a kapitolio babaen ti rehion}}

[[Kategoria:Dagiti kapitolio iti Europa]]
[[Kategoria:Dagiti siudad a nangsangaili dagiti Ay-ayam ti Kalgaw nga Olimpiada]]
[[Kategoria:Nangruna nga artikulo]]