Kitaen ti taudan para iti Romania

{{Coord|46|N|25|E|display=title}}
{{Infobox pagilian
|conventional_long_name = Romania
|common_name            = Romania
|native_name            = {{patubo a nagan|ro|România}}
|image_flag             = Flag of Romania.svg
|image_coat             = Coat of arms of Romania.svg
|national_anthem        = "[[Deșteaptă-te, române!]]"<br />({{Lang-ilo|"Agriingnka, Rumano!"}})
<br /><div style="padding-top:0.5em;">[[Papeles:Desteapta-te, romane!.ogg|center]]</div>
|image_map              = {{Switcher|[[Papeles:EU-Romania (orthographic projection).svg|frameless]]|Ipakita ti globo|[[Papeles:EU-Romania.svg|upright=1.15|frameless]]|Ipakita ti mapa ti Europa|default=1}}
|map_caption            = {{map caption |location_color=nangisit a berde |region=Europa |region_color=nangisit a maris-dapo |subregion=[[Kappon ti Europa]] |subregion_color=berde |legend=EU-Romania.svg}}
|capital                = [[Bucharest]]
|coordinates            = {{Coord|44|25|N|26|06|E|type:city}}
|largest_city           = kapitolio
|official_languages     = [[Pagsasao a Rumano|Rumano]]<ref>{{cite web |url=http://www.cdep.ro/pls/dic/site.page?den=act2_2&par1=1#t1c0s0a13 |title=Constitution of Romania |publisher=Cdep.ro |access-date=2 Oktubre 2013 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170907214119/http://www.cdep.ro/pls/dic/site.page?den=act2_2&par1=1#t1c0s0a13 |archivedate=7 Septiembre 2017}}</ref>
| languages2_type       = Mabigbig a menoridad <br />a sasao<!--Protected and/or co-official (regional) languages--><ref>{{cite web|title=Reservations and Declarations for Treaty No.148 – European Charter for Regional or Minority Languages|url=http://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/148/declarations?p_auth=63PpH3zN|website=Council of Europe|publisher=Council of Europe|access-date=3 Disiembre 2015|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151208122308/http://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/148/declarations?p_auth=63PpH3zN|archivedate=8 Disiembre 2015}}</ref>
| languages2            = 
{{Marebba a listaan
 |titlestyle=background:transparent;text-align:left;font-weight:normal;
 |title= ''Kitaen ditoy''
 |[[Pagsasao nga Albanes|Albanes]]
 |[[Pagsasao nga Armenio|Armenio]]
 |[[Pagsasao a Bieloruso|Bieloruso]]
 |[[Pagsasao a Bulgaro|Bulgaro]]
 |[[Pagsasao a Tseko|Tseko]]
 |[[Pagsasao a Pranses|Pranses]]
 |[[Pagsasao a Gagauz|Gagauz]]
 |[[Pagsasao nga Aleman|Aleman]]
 |[[Pagsasao a Griego|Griego]]
 |[[Pagsasao nga Italiano|Italiano]]
 |[[Pagsasao a Masedonio|Masedonio]]
 |[[Pagsasao a Hungaro|Hungaro]]
 |[[Pagsasao a Polako|Polako]]
 |[[Pagsasao a Romani|Romani]]
 |[[Pagsasao a Ruso|Ruso]]
 |[[Pagsasao a Rusino|Rusino]]
 |[[Pagsasao a Serbio|Serbio]]
 |[[Pagsasao nga Eslobako|Eslobako]]
 |[[Pagsasao nga Espaniol|Espaniol]]
 |[[Pagsasao a Sueko|Sueko]]
 |[[Pagsasao a Tatar ti Krimea|Tatar]]
 |[[Pagsasao a Turko|Turko]]
 |[[Pagsasao nga Ukraniano|Ukraniano]]
 |[[Pagsasao a Yidis|Yidis]]
}}
|ethnic_groups =
 {{unbulleted list
  | 88.9% [[Tattao a Rumano|Rumano]]
  |  6.1% [[Dagiti Hungaro iti Romania|Hungaro]]
  |  3.0% [[Tattao a Romani iti Romania|Roma]]
  |  0.2% [[Dagiti Ukraniano ti Romania|Ukraniano]]
  |  0.2% [[Dagiti Aleman ti Romania|Aleman]]

 }}
|ethnic_groups_year = 2011<ref name="CensusRef">{{cite web |url=http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/REZULTATE-DEFINITIVE-RPL_2011.pdf |title=Romanian 2011 census (final results) |publisher=INSSE |access-date=28 Agosto 2012 |language=Rumano |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130717125951/http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/REZULTATE-DEFINITIVE-RPL_2011.pdf |archivedate=17 Hulio 2013}}</ref>
|demonym = [[Tattao a Rumano|Rumano]]
|government_type = [[Unitario nga estado|Unitario]] a [[Semi-presidensial a sistema|semi-presidensial]]<br />a [[republika]]
|leader_title1 = [[Presidente ti Romania|Presidente]]
|leader_name1 = [[Klaus Iohannis]]
|leader_title2 = [[Kangrunaan a Ministro ti Romania|Kangrunaan a Ministro]]
|leader_name2  = [[Nicolae Ciucă]]
|legislature = [[Parlamento ti Romania|Parlamento]]
|upper_house = [[Senado ti Romania|Senado]]
|lower_house = [[Kamara dagiti Deputado (Romania)|Kamara dagiti Deputado]]
|sovereignty_type = [[Pakasaritaan ti Romania|Pakasaritaan ti pannakapundar]]
|established_event1 = Umuna a gobierno ti Rumano
|established_date1 = Maika-10 a siglo – 1330
|established_event2 = [[Wallachia|Prinsipalidad ti Wallachia]]
|established_date2 = 1330
|established_event3 = [[Prinsipalidad ti Moldavia]]
|established_date3 = 1346
|established_event4 = [[Prinsipalidad ti Transylvania (1570–1711)|Prinsipalidad ti Transylvania]]
|established_date4 = 1570
|established_event5 = Umuna akappon babaen ni [[Miguel ti Natured]]
|established_date5 = 1600
|established_event6 = [[Dagiti Nagkaykaysa a Prinsipalidad]]<sup>a</sup>
|established_date6 = 24 Enero 1859
|established_event7 = [[Gubat ti Rumano ti Wayawaya|Wayawaya]] manipud<br />iti [[Imperio nga Otomano]]
|established_date7 = 9 Mayo 1877{{\}}1878<sup>b</sup>
|established_event8 = [[Pagarian ti Romania]]
|established_date8 = 14 Marso 1881
|established_event9 = [[Kappon ti Transylvania iti Romania|Nalatak a Kappon]]<sup>c</sup>
|established_date9 = 1 Disiembre 1918<sup>d</sup>
|area_km2 = 238,397
|area_rank = Maika-81 <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]]-->
|area_sq_mi = 92,043 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|percent_water = 3
|population_estimate = 19,638,000 {{decrease}}<ref>[http://www.insse.ro/cms/sites/default/files/com_presa/com_pdf/poprez_ian2017e.pdf "Annual official estimate"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170830003533/http://www.insse.ro/cms/sites/default/files/com_presa/com_pdf/poprez_ian2017e.pdf }} (PDF) Rebision idi 2017</ref>
|population_census = 20,121,641<ref name="CensusRef" />
|population_estimate_year = 2017
|population_estimate_rank= Maika-59
|population_census_year = 2011
|population_census_rank = Maika-58
|population_density_km2 = 84.4
|population_density_sq_mi = 218.6 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|population_density_rank = Maika-117
|GDP_PPP = $517.505-bilion<ref name=imfgdp>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=52&pr1.y=7&c=968&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPRPPPPC%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a==|title=Romania|publisher=International Monetary Fund|access-date=30 Hulio 2018 |url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180103111452/http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=86&pr.y=5&sy=2017&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=918%2C968&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|archivedate=3 Enero 2018}}</ref>
|GDP_PPP_year = 2018
|GDP_PPP_rank = Maika-42
|GDP_PPP_per_capita = $26,499<ref name="imf.org1">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2018&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=52&pr1.y=15&c=968&s=NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org}}</ref>
|GDP_PPP_per_capita_rank = Maika-61
|GDP_nominal = $245.590-bilion<ref name=imfgdp />
|GDP_nominal_year = 2018
|GDP_nominal_rank = Maika-49
|GDP_nominal_per_capita = $12,575<ref name="imf.org1" />
|GDP_nominal_per_capita_rank = Maika-67
|Gini = 34 <!--number only-->
|Gini_year = 2013
|Gini_change =  steady<!--increase/decrease/steady-->
|Gini_ref =<ref name=eurogini>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|access-date=8 Pebrero 2015|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304045123/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|archivedate=4 Marso 2016}}</ref>
|Gini_rank =
|HDI = 0.811 <!--number only-->
|HDI_year = 2017<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
|HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady-->
|HDI_ref =<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/en/composite/trends |title=2016 Human Development Report |date=2018 |access-date=20 Septiembre 2018 |publisher=United Nations Development Programme |pages= |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322121226/http://hdr.undp.org/sites/all/themes/hdr_theme/country-notes/ROU.pdf |archivedate=22 Marso 2017}}</ref>
|HDI_rank = Maika-52
|currency = [[Leu ti Romania]]
|currency_code = RON
|time_zone = [[Oras ti Akindaya nga Europa|EET]]
|utc_offset = +2
|utc_offset_DST = +3
|time_zone_DST = [[Oras ti Kalgaw ti Akindaya nga Europa|EEST]]
|date_format = aa.bb.tttt&nbsp;([[Anno Domini|AD]])
|drives_on = kanawan
|calling_code = +40
|patron_saint = San Andres
| iso3166code  = RO
|cctld = [[.ro]]<sup>e</sup>
|footnote_a = Ti namindua pannakabutos ni [[Alexandru Ioan Cuza]] iti [[Moldavia]] ken [[Wallachia]] (respektibo idi 5 ken 24 Enero 1859).
|footnote_b = Nairangarang ti wayawaya idi 9 Mayo 1877, sangalubongan a nabigbigan idi 1878.
|footnote_c = Ti kappon ti Romania iti [[Bessarabia]], [[Bukovina]] ken [[Transylvania]] idi 1918.
|footnote_d = Nawaswas ti monarkia idi 30 Disiembre 1947 kalpasan ti pannakairangarang ti [[Sosialista a Republika ti Romania|Republika ti Tattao]] ken nagbalin idi babaen ti [[Batay-linteg ti 1965 ti Romania|baro a batay-linteg]] iti pannakaampon idi 21 Agosto1965 a kas ti Sosialista a Republika. Ti turay ti Komunista ket [[Rebolusion ti Rumano|natnag]] idi 22 Disiembre 1989, ti baro a demokratiko a gobierno ket naikabil idi 20 Mayo 1990 ken ti baro a [[Batay-linteg ti Romania|batay-linteg]] kalpasan ti komunista key naampon idi 21 Nobiembre 1991. Timmipon ti Romania iti [[Kappon ti Europa]] idi 1 Enero 2007.
|footnote_e = Ti pay [[.eu]], pagbibingayan dagiti sabali a kameng nga estado ti [[Kappon ti Europa]].
}}

Ti '''Romania''' ({{lang-ro|România}}) ket ti pagilian a mabirukan iti pagtutompongan ti [[Tengnga nga Europa|Tengnga]], [[Akindaya nga Europa|Akindaya]], ken [[Abagatan a daya nga Europa|Akin-abagatan a daya nga Europa]]. Daytoy ket beddenganna ti [[Baybay Nangisit]] iti abagatan a daya, ti [[Bulgaria]] iti abagatan, ti [[Ukrania]] iti amianan, ti [[Hungaria]] iti laud, ti [[Serbia]] iti abagatan a laud, ken ti [[Moldova]] iti daya. Daytoy ket kaaduan a [[kalalainganna a klima|temperado]]-[[kontinental a klima]]. Iti dagup a kalawa iti 238,397 kuadrado kilometro (92,046&nbsp;sq&nbsp;mi), ti Romania ket ti [[Listaan dagiti pagilian ti Europa babaen ti kalawa|maika-12 a kadakkelan a pagilian]] ken ti pay [[Listaan dagiti estado a kameng ti Kappon ti Europa|maika-7 a kaaduan iti populasion]] nga estado a kameng ti [[Kappon ti Europa]] nga addaan kadagiti gangani a 20 a riwriw nga agtataeng. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudadna ket ti [[Bucharest]] ken dagiti sabali pay a nangruna nga [[Dagiti lugar ti metropolitano iti Romania|urbano alugar]] ket mairaman ti [[Iași]], [[Timișoara]], [[Cluj-Napoca]], ken [[Constanța]].

Ti [[Danubio|Karayan Danubio]], ti maikadua a kaatidogan a karayan iti Europa, ket rummuar iti [[ Nangisit a Bakir]] ti [[Alemania]] ken agayus iti sapasap a turong iti abagatan a daya iti {{pagbaliwen|2857|km|mi|abbr=on}}, ken agayus kadagiti sangapulo a pagilian sabay nga agatian iti [[Delta ti Danubio]] iti Romania. Ti [[Banbantay Karpatos]], a bumallasiw iti Romania manipud iti amianan aginggana iti abagatan a laud, ket mairaman ti [[Pantok Moldoveanu ]], iti maysa nga altitud iti {{pagbaliwen|2544|m|ft|abbr=on}}.<ref>{{cite web|url=http://www.aboutromania.com/geography.html|title=Romania Geography|publisher=aboutromania.com|access-date=4 Abril 2015|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150328120717/http://www.aboutromania.com/geography.html|archivedate=28 Marso 2015}}</ref>

Nabukel ti moderno a Romania idi 1859 babaen ti maysa a [[Dagiti Nagkaykaysa a Prinsipalidad|personal a kappon]] dagiti Prinsipalidad ti Danubio iti [[Moldavia]] ken [[Wallachia]]. Ti baro nga estado, opisial a nanaganan iti Romania manipud idi 1866, ket nakagun-od iti wayawaya manipud iti [[Imperio nga Otomano]] idi 1877. Iti patingga ti [[Sangalubongan a Gubat I]], nagkaykaysa ti [[Transylvania]], [[Banat]], [[Bukovina]], ken [[Bessarabia]] iti naturay a [[Pagarian ti Romania]]. Idi las-ud ti [[Sangalubongan a Gubat II]], ti Romania ket maysa idi a [[Dagiti bileg ti Aksis|bileg ti Aksis]] ken, iti nagbanagan, maysa kadua ti [[Nazi nga Alemania]] a simmuppiat iti [[Kappon ti Sobiet]], ken kimmuyog a nakilablaban iti [[Wehrmacht]] aginggana idi 1944, idi timmipon kadagiti [[Dagiti Aliado ti Sangalubongan a Gubat II|Aliado]] ken nakasango iti panagsakop babaen dagiti puersa ti [[Nalabbasit a Buyot]]. Iti amin a paset iti gubat, ti Romania ket nakapukaw kadagiti nadumaduma a teritorio, a ti laeng [[Akin-amianan a Transylvania]] ti naalana manen kalpasan iti gubat. Kalpasan iti gubat, ti Romania ket nagbalin a [[Sosialista a Republika ti Romania|sosialista a republika]] ken kameng ti [[Warsaw Pact]]. Kalpasan ti [[Rebolusion ti Ruman|Rebolusion idi 1989]], [[Pakasaritaan ti Romania manipud idi 1989|nangrugrugi iti transision]] ti Romania iti [[demokrasia]] ken maysa a kapitalista iti [[ekonomia iti panagtagilako]].

Ti [[naturay nga estado]] ti Romania ket maysa nga [[agrangrang-ay a pagilian]]<ref>{{cite web |url=https://www.isi-web.org/index.php/resources/developing-countries |title=Developing Countries |access-date=24 Abril 2017 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170425031145/https://www.isi-web.org/index.php/resources/developing-countries |archivedate=25 Abril 2017}}</ref><ref>{{cite web |url=https://qz.com/763630/one-of-the-poorest-countries-in-the-eu-could-be-its-next-tech-startup-hub/ |title=One of the poorest countries in the EU could be its next tech-startup hub |access-date=24 Septiembre 2017 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010094539/https://qz.com/763630/one-of-the-poorest-countries-in-the-eu-could-be-its-next-tech-startup-hub/ |archivedate=10 Oktubre 2017 }}</ref> ken mairanggo akas maika-52 iti [[Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan]].<ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/composite/trends|title=- Human Development Reports|website=hdr.undp.org}}</ref> Daytoy ket addaan iti [[Listaan dagiti pagilian babaen ti GDP (nominal)|maika-47 a kadakkelan nga ekonomia babaen ti nominal a GDP]] ken ti maysa a tinawen a gatad ti panagrang-ay iti ekonomia iti 7% (2017), ti kangatuan iti Kappon ti Europa iti dayta a panawen.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2003rank.html |title="Country Comparison : GDP – Real Growth Rate", CIA World Factbook, naala idi 26 Hulio 2017 |publisher=Cia.gov |date= |access-date=26 Hulio 2017 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170701201952/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2003rank.html |archivedate=1 Hulio 2017 }}</ref> Kalpasan ti napardas nga irarang-ay iti ekonomia kadagiti nasapa a tawen ti 2000, ti Romania ket addaan iti maysa nga ekonomia a kaaduan a naibatay kadagiti serbisio, ken maysa nga agpatpataud ket eksporter kadagiti makina ken enerhia iti elektrisidad, a mangilanga kadagiti kompania kas ti [[Automobile Dacia]] ken [[Petrom|OMV Petrom]]. Daytoy ket kamengen ti [[Nagkaykaysa a Pagpagilian]] manipud idi 1955, parte ti [[NATO]] manipud idi 2004, ken parte ti [[Kappon ti Europa]] manipud idi 2007. Kaaduan kadagiti populasion ket [[Simbaan ti Akindaya nga Ortodokso|Kristiano ti Akindaya nga Ortodokso]] ken patnengda nga agsasao iti [[Pagsasao a Rumano|Rumano]], ti maysa a [[Sasao a Romanse|pagsasao a Romanse]].

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

{{Union ti Europa}}
{{Europa}}
{{Kontrol ti autoridad}}

[[Kategoria:Romania| ]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian ti Baybay Nangisit]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian idiay Europa]]
[[Kategoria:Dagiti dati a monarkia ti Europa]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti NATO]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Kappon ti Europa]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian]]
[[Kategoria:Dagiti republika]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Rumano]]
[[Kategoria:Dagiti estado ken teritorio a nabangon idi 1878]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Kappon para iti Mediteraneo]]