Kitaen ti taudan para iti Suisa

{{coord|46|50|N|8|20|E|region:CH_type:country_scale:2000000|display=title}}
{{Infobox pagilian
|common_name = Suisa
|native_name = {{unbulleted list|item_style=font-size:88%; |{{patubo a nagan|de|{{nowrap|Schweizerische Eidgenossenschaft}}}}|{{patubo a nagan|fr|Confédération suisse}}|{{patubo a nagan|it|Confederazione Svizzera}}|{{patubo a nagan|rm|Confederaziun svizra}}|{{patubo a nagan|la|Confoederatio Helvetica}}}}
|image_flag = Flag of Switzerland (Pantone).svg
|image_coat = Coat of Arms of Switzerland (Pantone).svg
|image_map = Europe-Switzerland.svg
|map_caption = {{map caption|location_color=berde|region=[[Europa]]|region_color=nangisit a kolordapo|legend=Europe-Switzerland.svg}}
|national_motto = {{lang|la|[[Unus pro omnibus, omnes pro uno]]}}{{spaces|2}}<small>(tinawtawid)<br />({{lang-ilo|Maysa para iti amin, Amin para iti maysa}})</small>
|national_anthem = [[Swiss Psalm|Suiso a Salmo]]
|official_languages = [[Pagsasao nga Aleman|Aleman]] (63.7 %),<br />[[Pagsasao a Pransés|Pransés]] (20.4 %),<br />[[Pagsasao nga Italiano|Italiano]] (6.5 %),<br />[[Pagsasao a Romansh|Romansh]]<ref>[http://www.admin.ch/ch/e/rs/101/a4.html Pederal a Batay-linteg, artikulo 4] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141023100747/http://www.admin.ch/ch/e/rs/101/a4.html |date=2014-10-23 }}, "Dagiti Nailian a Pagsasao" : ''Dagiti Nailian a Pagsasao'' ket Aleman, Pransés, Italiano ken Romansh; [http://www.admin.ch/ch/e/rs/101/a70.html Pederal a Batay-linteg, artikulo 70] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141023100704/http://www.admin.ch/ch/e/rs/101/a70.html |date=2014-10-23 }}, "Dagiti Pagsasao", parapo 1: Ti ''dagiti opisial a pagsasao'' iti Konpederasion ket Aleman, Pransés ken Italiano. Ti Romansh ket opisial to a pagsasao para iti panakisasao kadagiti tattao iti Romansh a pagsasao.</ref> (0.5 %)
|demonym = Suiso
|capital = [[Bern]]<ref group=paammo>''De jure'' "pederal a siudad"; ''[[de facto]]'' a kapitolio. Gapu ti pakasaritaan dagiti pederalismo a sensibilidad, ti linteg a Suiso ket saan nga agnagnagan ti pormal a kapitolio, ken addaan dagiti pagalagadan a kas dagiti korte ket addaan da ti sabsabali a lokasion.</ref> (de facto)
|coordinates  = {{Coord|46|57|N|7|27|E|type:city}}
|largest_city = [[Zürich]]
|legislature = [[Pederal a Gimong iti Suisa|Pederal a Gimong]]
|upper_house = [[Suiso a Konsilo dagiti Estado|Konsilo dagiti Estado]]
|lower_house = [[Nailian a Konsilo iti Suisa|Nailian a Konsilo]]
|government_type = [[Pederasion|Pederal a republika]], nga addaan iti [[agdagdagus a sitema]] ken [[Panagbutos idiay Suisa|dagus a demokrasia]]
|leader_title1 = [[Suiso a Pederal a Konsilo|Pederal a Konsilo]]
|leader_name1 = <!--Ordered by seniority:-->[[Doris Leuthard]]<br />[[Eveline Widmer-Schlumpf]] <small>([[Presidente iti Konpederasion a Suiso|Pres. 12]])</small><br />[[Ueli Maurer]] <small>([[Presidente iti Konpederasion a Suiso|VP 12]])</small><br />[[Didier Burkhalter]]<br />[[Simonetta Sommaruga]]<br />[[Johann Schneider-Ammann]]<br />[[Alain Berset]]
|leader_title2 = [[Pederal a Kanselor iti Suisa|Pederal a kanselor]]
|leader_name2 = [[Corina Casanova]]
|area_sq_mi = 15,940 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|area_rank = Maika-133
|area_km2 = 41,285
|percent_water = 4.2
|population_estimate = 7,866,500<ref name="Population">{{cite web|url=http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/en/index/themen/01/02/blank/key/bevoelkerungsstand.html|title=Kadakkel ti populasion ken ti nakaramidan ti populasion|year=2010|work=Opisina ti Pederal nga Estadistika ti Suiso |publisher=Pederal nga Opisina ti Suiso, Neuchâtel|accessdate=2011-04-29}}</ref>
|population_estimate_year = 2010
|population_estimate_rank = Maika-95
|population_density_km2 = 188
|population_density_sq_mi = 477.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|population_density_rank = Maika-65
|population_census = 7,452,075
|population_census_year = 2000
|GDP_PPP = $321.898 bilion<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=146&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=84&pr.y=8 |title=Suisa|publisher=Internasional a Pundo ti Paguartaan|accessdate=2010-04-21}}</ref>
|GDP_PPP_year = 2011
|GDP_PPP_rank = Maika-36
|GDP_PPP_per_capita = $45,265<ref name=imf2 />
|GDP_PPP_per_capita_rank = Maika-8
|GDP_nominal = $512.065 bilion<ref name=imf2 />
|GDP_nominal_rank = Maika-19
|GDP_nominal_year = 2011
|GDP_nominal_per_capita = $75,835<ref name=imf2 />
|GDP_nominal_per_capita_rank = Maika-4
|Gini_year = 2011
|Gini_change = <!--increase/decrease/steady-->
|Gini = 29.7 <!--number only-->
|Gini_ref = <ref name=eurogini>{{cite web|title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|publisher=Eurostat Data Explorer|accessdate=13 Agosto 2013|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304045123/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|url-status=dead}}</ref>
|Gini_rank =
|HDI_year = 2013<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
|HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady-->
|HDI = 0.917 <!--number only-->
|HDI_ref = <ref name=HDI>{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report |date=14 Marso 2013 |accessdate=27 Hulio 2014 | pages=21–25}}</ref>
|HDI_rank = Maika-3
|sovereignty_type = [[Wayawaya]]
|established_event1 = [[Pakasaritaan ti Suisa|Petsa ti panakaibangon]]
|established_event2 = [[Tulag ti Basel (1499)|''de facto'']]
|established_event3 = [[Kappia ti Westphalia|Maibigbigan]]
|established_event4 = [[Pannakaisubli (Suisa)|Naipasubli]]
|established_event5 = [[Suisa a kas maysa a pederal nga estado|Pederal nga estado]]
|established_date1 = 1 Agosto<ref group=paammo>Tinawtawid. Ti [[Pederal a Dokumento ti Linteg]] ket agibagbaga laeng a  "nasapa nga Agosto" ken ti tulag ket ti pannakaipabaro iti maysa a nadaananan, nga tattan ket napukaw.</ref> 1291
|established_date2 = 22 Septiembre 1499
|established_date3 = 24 Oktubre 1648
|established_date4 = 7 Agosto 1815
|established_date5 = 12 Septiembre 1848<ref>Maysa a [http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48.htm panakayebkas iti Tagsatzung] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160714130910/http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48.htm |date=2016-07-14 }} naiyebkas ti Pederal a Batay-linteg a naampon idi 12 Septiembre 1848. Ti maysa a [http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48-2.htm resolusion iti Tagsatzung] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160714130818/http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48-2.htm |date=2016-07-14 }} iti 14 Septiembre 1848 a nainaganan a dagiti kabilegan kadagiti pagadalan a naited para iti ken babaen ti 1815 a Pederal a Tulag ket agpaso iti oras ti batay-linteg  iti [[Suiso a Pederal a Konsilo|Pederal a Konsilo]], a naaramid idi 16 Nobiembre 1848.</ref>
|currency = [[Pranko ti Suisa]]
|currency_code = CHF
|time_zone = [[Oras ti Tengnga nga Europa|CET]]
|utc_offset = +1
|time_zone_DST = [[Kalgaw nga Oras ti tengnga nga Europa|CEST]]
|utc_offset_DST = +2
|drives_on = kanawan (tren: kanigid)
|cctld = [[.ch]]
|calling_code = [[+41]]
|footnotes =
|footnote1 =
}}

Ti '''Suisa''' ket maysa a pederal a repúblika nga ti opisial nga agnagan iti '''Kompederasion a Suiso''' ken buklen ti 26 a kanton. Ti Berna ti kapitolio na daytoy. Masarakan ti pagilian iti Laud nga Europa ket kabangibang daytoy ti [[Alemania]] iti amianan, ti [[Pransia]] iti laud, ti [[Italia]] iti abagatan, ken ti [[Austria]] ken ti [[Listenstain|Liechtenstein]] iti daya.

Palawlawan ti daga ti pagilian a Suisa. Maibingay ti heograpia daytoy iti Alpes, iti Banak ti Suisa ken iti Jura ket 41,285 km2 ti kalawa daytoy. Kaaduan iti 7.9 a riwriw a populasion ti Suisa ket agnaed iti Banak ket ditoy a masarakan dagiti kadaklan a siudad, idinto a buklen ti [[Alpes]] ti kalawaan a paset ti teritorio daytoy. Kadagiti kadaklan a siudad ket ti dua siudad sangalubongan ken sentro ti ekonomia a Zúrich ken Ginebra.

Napaut ti pakasaritaan ti neutralidad ti Suisa ket saan pay a nakigubat daytoy iti tukad internasional sipud idi 1815 ken nagkameng laeng daytoy iti Sikakaysa a Papagilian idi [[2002]]. Iti laksid dayta, adda activo a panggannaet a polisía daytoy ket masansan a makipaset kadagiti panagpakappia iti agduduma a paset ti lubong. Ti Suisa ti nagtaudan ti Nalabaga a Krus ket naibatay daytoyy ti adu nga organisasión internacional pakaramanan ti maikadua a kadaklan nga opisina ti Sikakaysa a Papagilian. Maysa daytoy kadagiti nagipasdek a kameng ti Asosiasión ti Nawaya a Komersio ti Europa ken paset pay ti Purok Schengen. Iti laksid dayta, saan daytoy a kameng ti [[Kappon ti Europa]] wenno ti Purok nga Ekonómiko ti Europa.

Ti nominal a pakabuklan a produkto doméstiko ti Suisa ket $75,835, ket basar iti daytoy maysa kadagiti kabaknangan a pagilian iti lubong. Adda iti Suiso ti kadaklan a kabaknang tunggal nataengan iti lubong idi [[2010]] ($372,692 tunggal maysa a tao). Kasta met nga adda iti Suisa ti maysa kadagiti kadaklan a balance ti kuento kas porsiento ti pakabuklan a produkto doméstiko iti lubong, ket sarunuen laeng daytoy ti sumagmamano a pagilian a productor iti lana. Agtultuloy met ti pannakaibilang ti Zúrich ken Ginebra kas maikadua ken maikatlo kadagiti siudad nga addaan iti kasayaatan a kalidad ti panagbiag iti lubong. Inkeddeng ti Sangalubongan a Forum nga Ekonomiko ti Suisa a kas maysa nga umartakan a pagilian iti lubong idi 2010, ket inkeddeng met ti Kappon ti Europa a daytoy ti kainnovativuan a pagilian.

Ti Suisa ket buklen ti tallo a kangrunaan a rehion linguistiko ken kultural. Dagitoy ti Aleman, Pranses, ken Italiano, ket mainayon pay dagiti tanap nga agsasao iti Romanse. Iti kasta a saad, ti Suia ket saan a pagilian a sibabasar iti kadawian nga etnisidad wenno pagsasao. Ti pakakaysaan ti Suisa ket sibabasar iti kadawian a pakasaritaan, iti paglalaeman a panaggatad (pederalismo, dagus a demokrasia, neutralidad) ken iti simbolismo ti Alpes. Según iti kannawidan naipasdek ti Suiso a Konpederasion idi [[Agosto 1]]  1291 ket tinawen a marambakan ti Nailian nga Aldaw ti Suisa iti dayta nga aldaw.

== Dagiti paammo ==
<references group="paammo" />
== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

{{Union ti Europa}}
{{Europa}}

[[Kategoria:Suisa| ]]
[[Kategoria:Dagiti Alpino a pagilian]]
[[Kategoria:Tengnga nga Europa]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian idiay Europa]]
[[Kategoria:Dagiti pederal a pagilian]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Pranses]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Aleman]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Italiano]]
[[Kategoria:Dagiti naserraan ti daga a pagilian]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti La Francophonie]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian]]
[[Kategoria:Akinlaud nga Europa]]
[[Kategoria:Nangruna nga artikulo]]