Jump to content

Wikipedia:Napili nga artikulo ita nga aldaw/Disiembre 21

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Andes

Ti Andes ket isu ti kaatiddogan a kontinental a kabambantayan iti lubong. Daytoy ket maysa nga agtultuloy a kabambantayan iti igid ti aplaya ti Abagatan nga Amerika. Daytoy a kabambantayan ket agarup a 7,000 km (4,300 milia) ti kaatiddogna, agarup a 200 km (120 milia) aginggana ti 700 km (430 milia) ti kaakaba (kaakabaan iti nagbaetan ti latitud ti 18° ti abagatan ken 20° ti abagatan), ken ti katimbengan a kangato ti agarup a 4,000 m (13,000 kadapan). Ti Andes ket gumay-at manipud ti amianan nga agpaabagatan babaen kadagiti pito a pagpagilian ti Abagatan nga Amerika: ti Venezuela, Colombia, Ecuador, Peru, Bolivia, Chile ken Arhentina.

Iti igid ti kaatiddogna, ti Andes ket napisi kadagiti nadumaduma a kabambantayan, a dagitoy ket nailaslasin babaen kadagiti naipakatengngaan a depresion. Ti Andes ket isu ti pakabirukan kadagiti adu a nangato a banak – nga adda kadagitoy ti mangsangsangaili kadagiti nangruna a siudad a kas ti Quito, Bogotá, Arequipa, Medellín, Sucre, ken La Paz. Ti makunkuna a banak Altiplano ket isu ti maikadua a kangatuan a banak kalpasan ti Tibetano a banak.