Baybay Alboran
Nagsasabtan: 36°0′N 3°0′W / 36.000°N 3.000°W
Ti Baybay Alboran ket ti akinlaud unay a paset ti Baybay Mediteraneo a mabirukan daytoy iti pagbaetan ti Peninsula Iberia ken iti amianan ti Aprika. Ti Lingsat ti Gibraltar a mabirukan iti laud a patingga ti Baybay Alboran, ket mangikapet ti Mediteraneo iti Taaw Atlantiko.
Ti pagtengngaan a kaadalemna ket 1,461 kadapan (445 m) ken ti kaadaleman a partena ket 4,920 kadapan (1,500 m).
Ipalawag ti Gunglo ti Internasional a Hidrograpiko dagiti patingga ti Baybay Alboran a kas dagiti sumaganad:[1]
Iti laud. Ti akindaya a patingga ti Lingsat ti Gibraltar: Ti linia a mangitipon manipud iti ungto ti (Punto Europa) ti Gorra ti Gibraltar idiay Europa aginggana iti ungto ti Península de Almina ti Ceuta idiay Aprika (35°54′N 5°18′W / 35.900°N 5.300°W).
Iti daya. Ti linia a mangitipon manipud iti Cabo de Gata iti Andalusia idiay Europa aginggana iti Gorra Fegalo iti Arhelia idiay Aprika(35°36′N 1°12′W / 35.600°N 1.200°W).
Dagiti akinrabaw nga anud ti Baybay Alboran ket maimpluensiaan babaen dagiti puyupoy ti angin, ganud nga agpadaya, ken mangiyeg ti danum manipud iti Atlantiko iti Mediteraneo; dagiti ad-adalem nga addaan iti sirok ti rabaw nga anud ket agayus nga agpalaud, ken mangawit ti naapapgad a danum ti Mediteraneo kadagiti tributario ti Gibraltar a mapan iti Atlantiko. Isu nga adda iti kadawyan a bertikal a panagpusipos iti panagbalikoskos, nga ammo a kas ti alipuno ti taaw, iti Baybay Alboran a kas resulta ti panagsisinnukat ti danum.[2]
Ti Baybay Alboran ket sona ti transision a pagbaetan ti taaw ken baybay, daytoy ket aglaon kadagiti aglalaok a sebbangan ti Mediteraneo ken ti Atlantiko. Ti Baybay Alboran ket habitat para kadagiti kadakkelan a populasion ti agong-botelia a dolpino iti akinlaud a Mediteraneo, ket pagtaengan ti mudi a populasion dagiti Phocoena phocoena (harbour porpoise iti Ingles) iti Mediteraneo, ken daytoy ti kangrunaan a lugar a panganan para kadagiti Caretta caretta (loggerhead sea turtle iti Ingles) idiay Europa. Thi Baybay Alboran ket ayan pay ti nangruna a komersial a pangkalapan, a mairaman dagiti sardinas ken layalay.
Adda met dagiti babassit nga isla a mabirukan iti baybay, a mairaman iti kapadana iti nagan nga Isla de Alborán. Kaaduan daytoy uray iti asideg ti aplaya ti Morocco ket turayan babaen ti Espania. Dagiti arko ti banbantay nga ammo akas ti Arko Gibraltar, ket mangbungon iti lawlaw kadagiti akin-amianan, akinlaud, ken akin-abagatan a bangir ti Baybay Alboran. Ti Arko ti Gibraltar ket buklen ti Kordiliera Baetiko ti akin-abagatan nga Espania ken ti Banbantay Rif ti Morocco. Dagitoy a banbanatay ket ammo kadagiti ekologo a kas ti kompleks ti Baetiko-Rif ken mangbukel ti maysa kasayaan a punto ti dibersidad ti Mediteraneo; ken kasla met ti Baybay Alboran, ti kompleks ti Baetiko-Rif ket mangirepresenta ti transision a pagbaetan ti Mediteraneo ken Atlantiko (dagiti sona ti ekolohia ti Macaronesia). Ti kalalainganna nga impluensia ti Atlantiko ket nangpalubos kadagiti adu a reliko a sebbangan kadagiti bantay ti Baetiko ken Rif a nagbiag kadagiti panagbalbaliw iti klima kadagiti naudi a riwriw a tawen a nagtaudan ti panagawanda kadagiti sabali a lugar iti lawlaw ti labneng ti Mediteraneo.
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ "Limits of Oceans and Seas, 3rd edition" (PDF). International Hydrographic Organization. 1953. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2011-10-08. Naala idi 7 Pebrero 2010.
- ^ C. Michael Hogan. 2011. "Alboran Sea" in. eds. P.Saundry & C.J.Cleveland. Encyclopedia of Earth. (National Council for Science and the Environment) Washington DC
