Jump to content

Baybay Celebes

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Baybay Celebes
Ti Baybay Celebes ket mabirukan idiay Abagatan a daya nga Asia
Baybay Celebes
Baybay Celebes
Lokasion iti kaunegan ti Abagatan a daya nga Asia
Nagsasabtan3°N 122°E / 3°N 122°E / 3; 122
Parte tiTaaw Pasipiko
Pagpagilian ti labneng
Is-isla

Ti Baybay Celebes (Indones: Laut Sulawesi, Tagalog: Dagat Selebes) iti akinlaud a Taaw Pasipiko ket bineddengan iti amianan babaen ti Purpuro Sulu ken Baybay Sulu ken Isla Mindanao iti Filipinas, iti daya babaen ti kawar ti Is-isla Sangihe, iti abagatan babaen ti Peninsula Minahassa ti Sulawesi ken iti laud babaen ti Kalimantan iti Indonesia. Daytoy ket gumay-at iti 420 milmilia (675 km) iti amianan-abagatan babaen ti 520 a milmilia (837 km) iti daya-laud ken addaan iti dagup a kalawa iti rabaw iti 110,000 kuadrado milia (280,000 km2), iti kaadalem iti 20,300 kadapan (6,200 m). Ti baybay ket malukatan iti abagatan a laud babaen ti Lingsat Makassar ken mapan iti Baybay Java.

Ti Baybay Celebes ket pirgis ti maysa a taga-ugma a labneng ti taaw a naporma kadagidi 42 a riwriw a tawtawen iti napalabas iti lugar a maikkat manipud iti masa ti daga. Babaen idi napalabas a 20 a riwriw a tawtawen, ti panaggunay ti ukis ti daga ket nakaanayen a nangiyakar ti labneng kadagiti bulkan ti Indonesia ken Filipinas tapno makaawat kadagiti naipugso a tinumek.[1] Babaen kadagiti napalabas a 10 a riwriw a tawtawen, ti Baybay Celebes ket napunno kadagiti kontinental a tinumek, a mairaman dagiti uging, a naikkat manipud kadagiti dimmakdakkel nga ubbing a bantay idiay Borneo ken ti labneng ket naikapeten iti Eurasia.

Ti pagbeddengan a pagbaetan ti Baybay Celebes ken Sulu ket mabirukan iti Kabambantayan ti Sibutu-Basilan. Dagiti napigsa nga anud ti taaw, dagiti nauneg a trinsera ti baybay ken dagiti bantay ti baybay, a naitipon kadagiti aktibo a isla a bulkan ket nagresultaan kadagiti narikut a langa ti taaw.

Pagbeddengan ti delimitasion ti Ekslusibo a Sona ti Ekonomia

[urnosen | urnosen ti taudan]

Idi 23 Mayo 2013, i Gobierno ti Republika ti Filipinas ken ti Gobierno ti Republika ti Indonesia ket nagpirmada iti maysa a tulagan tapno mangipatakder iti linia a pagbeddengan a mangilimitado ti agtutuon a Sona ti Ekslusibo a Sona ti Ekonomia (EEZ) a pagbaetan dagiti dua a pagilian. Daytoy ket naipagtunosan a ti amianan a pagbeddengan ket babaento ti turay ti Filipinas (nanaganan a kas Baybay Mindanao) ken ti Indonesia ket isunto ti abagatan ti linia ti pagbeddengan (nanaganan ti Baybay Celebes).[2][3][4]

Punto Latitud Longitud
1 3° 06’ 41 N 119° 55’ 34 E
2 3° 26’ 36 N 121° 21′ 31 E
3 3° 48′ 58 N 122° 56′ 03 E
4 4° 57′ 42 N 124° 51′ 17 E
5 5° 02′ 48 N 125° 28’ 20 E
6 6° 25′ 21 N 127° 11′ 42 E
7 6° 24′ 25 N 128° 39′ 02″ E
8 6° 24′ 20 N 129° 31’ 31 E

Ipalawag ti Gunglo ti Internasional a Hidrograpiko (IHO) ti Baybay Celebes a kas maysa kadagiti danum ti Purpuro Daya nga India. Ipalawag ti IHO ddagiti patingga ti Baybay Celebes a kas dagiti sumaganad:[5]

Iti amianan. Ti akin-abagatan a patingga ti Baybay Sulu [Manipud iti Punto Tagolo, agpabab iti laud nga aplaya ti Mindanao aginggana iti abagatan a laud a patingga, kalpasanna iti amianan nga aplaya ti Isla Basilan (6°45′N 122°04′E / 6.750°N 122.067°E / 6.750; 122.067), babaen ti daytoy nga isla aginggana iti akin-abagatan a patinggana, kalpasanna iti linia idiay Isla Bitinan (6°04′N 121°27′E / 6.067°N 121.450°E / 6.067; 121.450) idiay akindaya a patingga ti Isla ti Jolo, babaen ti Jolo iti punto iti longitud ti 121°04'E iti abagatan nga playana, kalpasanna babaen dagiti Isla ti Tapul ken Lugus ken iti igid ti amianan nga aplaya ti Isla Tawitawi aginggana iti Isla Bongao iti akinlaud a patinggana (5°01′N 119°45′E / 5.017°N 119.750°E / 5.017; 119.750), ken kalpasanna idiay Tanjong Labian, ti akin-amianan a daya a patingga ti Borneo] ken ti abagatan a laud a patingga ti Mindanao.

Iti daya. Ti linia manipud iti Punto Tinaca, ti akin-abagatan a punto ti Mindanao, aginggana iti amianan a punto ti pulau Sangihe Besar (3°45′N 125°26′E / 3.750°N 125.433°E / 3.750; 125.433) kalpasanna babaen ti pulau-pulau Sangihe aginggana iti Tanjung Puisan, ti amianan a daya a patingga ti Celebes [Sulawesi].

Iti abagatan. Ti amianan nga aplaya ti Celebes iti pagbaetan ti tanjung Puisan ken tanjung Binar (Rawis Karkarayan) (1°20′N 120°52′E / 1.333°N 120.867°E / 1.333; 120.867) ken kalpasanna ti linia iti Tanjung Mangkalihat idiay Borneo, ti akin-amianan a patingga ti Lingsat Makassar [ti linia a mangisilpo iti Tanjung Mangkalihat, Borneo (1°02′N 118°57′E / 1.033°N 118.950°E / 1.033; 118.950) ken tanjung Binar (Rawis Karkarayan), Celebes (1°20′N 120°52′E / 1.333°N 120.867°E / 1.333; 120.867)].

Iti laud. Ti daya nga aplaya ti Borneo iti pagbaetan ti Tanjung Mangkalihat ken Tanjong Labian, ti akin-abagatan a patingga ti Baybay Sulu.

Biag iti baybay

[urnosen | urnosen ti taudan]
Ti pusit iti henero ti Enoploteuthis manipud iti Baybay Celebes

Ti Baybay Celebes ket pagtaengan dagiti adu a kita ti ikan ken dagiti ayup iti danum. Ti tropikal a lugar ken dagiti nabara ken nalitnaw a danum ket mangipalubos a mangibalay iti agarup a 580 kadagiti 793 a sebbangan dagiti agar-aramid iti raw-ang a korales, nga agtubo kas dagiti kaaduan iti biodibersidad a rawraw-ang iti korales iti lubong, ken ti maysa nga adu a kita ti biag iti baybay, a mairaman dagiti balyena ken dagiti dolpino ken dagiti pawikan, dagiti manta ray, dagiti eagle ray, barracuda, marlin ken dagiti sabali pay a sebbangan iti raw-ang. Adu pay dagiti tuna ken yellowfin tuna . Iti pay maipatinayon iti kaadu dagiti ikan a makalkalap iti Baybay Celebes.

Ti akin-abagatan a pagbeddengan ti Baybay Celebes. Ti aplaya Kalasey idiay Isla Bunaken, Amianan a Sulawesi
Ti akin-amianan pagbeddengan ti Baybay Celebes. Ti aplaya a lugar ti Maitum, Sarangani

Kinapangruna iti komersio

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti Baybay Celebes ket maysa a nangruna a dalan iti baybay para iti rehional a panagtagilako. Ti baybay ket popular para iti panagbatok iti scuba ken dagiti palaglayag iti taaw.

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ C.Michael Hogan. 2011. Celebes Sea. Encyclopedia of Earth. Eds. P.Saundry & C.J.Cleveland. National Council for Science and the Environment. Washington DC
  2. ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-06-18. Naala idi 2015-11-04.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)
  3. ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-07-03. Naala idi 2015-11-04.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)
  4. ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2015-10-23. Naala idi 2015-11-04.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo)
  5. ^ "Limits of Oceans and Seas, 3rd edition" (PDF). International Hydrographic Organization. 1953. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2010-10-15. Naala idi 7 Pebrero 2010.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Baybay Celebes iti Wikimedia Commons

Nagsasabtan: 3°N 122°E / 3°N 122°E / 3; 122