Baybay Arafura

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Baybay Arafura
Lokasion
Mapa
Nagsasabtan9°30′S 135°0′E / 9.500°S 135.000°E / -9.500; 135.000Nagsasabtan: 9°30′S 135°0′E / 9.500°S 135.000°E / -9.500; 135.000
KitaBaybay
Pagpagilian ti labnengAustralia, Indonesia, Papua Baro a Guinea
Kadakkelan a kaatiddog1,290 km (800 mi)
Kadakkelan a kaakaba560 km (350 mi)
Is-islaIs-isla Aru, Isla Croker, Is-isla Goulburn, Isla Howard

Ti Baybay Arafura ket mabirukan iti laud ti Taaw Pasipiko iti ngato ti kontinental a samang iti pagbaetan tiAustralia ken ti Baro a Guinea ti Indonesia.

Heograpia[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti Baybay Arafura ket bineddengan babaen ti Lingsat Torres ken babaen ti dayta ti Baybay Coral iti daya, ti Golpo ti Carpentaria iti abagatan, ti Baybay Timor iti laud ken ti Baybay Banda ken Ceram iti amianan a laud. Daytoy ket 1,290 kilometro (800 mi) iti kaatiddog ken 560 kilometro (350 mi) iti kalawa. Ti kaadalem ti baybay ket nangruna a 50–80 metmetro (165–265 kadkapan) nga umad-adalem iti laud. Kas ababaw a tropikal a baybay, dagiti danumna ket pagtaudan para kadagiti tropikal nga alipugpog.

Ti baybay ket mabirukan iti ngato ti Samang ti Arafura ken parte daytoy ti Samang Sahul. No dagiti pantar ti baybayl ket ababa idi las-ud ti naudi a panawen ti yelo, ti Samang ti Arafura, ti Golpo ti Carpentaria ken ti Lingsat Torres ket nangpormada idi ti nadalumpinas a rangtay ti daga a nangikapet ticonnecting Australia ken Baro a Guinea ken nangpalaka ti migrasion ti tattao manipud iti Asia iti Australia. Ti nagtitipon a masa ti daga ket nagporma ti kontinente ti Sahul.

Sakup[urnosen | urnosen ti taudan]

Ipalawag ti Gunglo ti Internasional a Hidrograpiko (IHO) ti Baybay Arafura a kas maysa kadagiti danum ti Purpuro Daya nga India. Ipalawag ti IHO dagiti patingga ti Baybay Arafura a kas dagiti sumaganad:[1]

Iti amianan. Ti akindaya a patingga ti Baybay Ceram [Ti linia manipud iti Karoefa, Baro a Guinea, aginggana iti akindaya a patingga ti Isla Adi, kalpasanna ket mapan iti Tg. Borang, ti akin-amianan a punto ti Noehoe Tjoet [Kai Besar] (5°17′S 133°09′E / 5.283°S 133.150°E / -5.283; 133.150)] ken ti akindaya a patingga ti Baybay Banda [Manipud iti Tg Borang, ti akin-amianan a punto ti Noehoe Tjoet, babaen ti daytoy nga isla aginggana iti akin-abagatan a puntona, kalpasanna iti linia amianan a daya ti punto ti Fordata, babaen ti daytoy ngfa isla ken agballasiw a mapan iti amianan a daya a punto ti Larat, Is-isla Tanimbar (7°06′S 131°55′E / 7.100°S 131.917°E / -7.100; 131.917), ken agpababa iti daya nga aplaya ti Jamdena [Isla Yamdena] aginggana iti akin-abagatan a puntona, kalpasanna babaen ti Anggarmasa aginggana iti akin-amianan a punto ti Selaroe ken babaen ti daytoy nga isla aginggana iti Tg Aro Oesoe ti akin-abagatan a puntona (8°21′S 130°45′E / 8.350°S 130.750°E / -8.350; 130.750)].

Iti daya. Ti abagatan a laud nga aplaya ti Baro a Guinea manipud iti Karoefa (133°27'E) aginggana iti sabangan ti Karayan Bensbak (141°01'E), ken kalpasanna ti linia iti akin-amianan a laud a patingga ti Peninsula York, Australia (11°05′S 142°03′E / 11.083°S 142.050°E / -11.083; 142.050).

Iti abagatan. Babaen ti amianan nga aplaya ti Australia manipud iti amianan a laud a patingga ti Peninsula York Peninsula aginggana iti Rawis Don (11°19′S 131°46′E / 11.317°S 131.767°E / -11.317; 131.767).

Iti laud. Ti linia manipud iti Rawis Don aginggana iti Tanjong Aro Oesoe, ti akin-abagatan a punto ti Selaroe (Is-isla Tanimbar).

Nagan[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti nagan ti baybay ket nagparang iti "Dagiti Direksion ti Panaglayag para iti Arafura" ni George Windsor Earl idi 1837 nga inalana manipud kadagiti naratibo da Teniente Kolff ken Modera iti Marina ti Danes.[2]

Naisingasingen a ti nagan nga Arafura ket nagtaud iti Potuges, a pannakadadael daytoi iti balikas ti "Alfours," a ti kaibuksilanna ket "nawaya a lallaki", ngem ti kinaudi a panagsukisok ti Nailian nga Ar-arkibo ti Danes ket nangipakita a dagiti rehistro ti Toponimiko a Diksionario ni AJ van der Aa idi 1939 "dagiti mangtagtagitao ti Moluccas ket tinawtawaganda dagiti bagbagida iti "haraforas", a maipatarus daytoy iti "Anak anak gunung" a kas "annak ti banbantay"."

Ti nagan ti Baybay Arafura ket nagtaud manipud iti indehenio a nagan para iti "ti tattao ti banbantay" iti Moluccas (parte ti Indonesia) kas innaganan babaen ni dagiti Danes Teniente Kolff ken Modera kadagiti tawen ti 1830."

Panagkalap[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti Baybay Arafura ket mabalin a pagkalapan ti pasayan ken demersal. Ti pasayan a magun-od iti daytoy a baybay ket dagiti sebbangan ti penaeid a maipatinayon pay kadagiti kadawyan nga ikan, dagiti sebbangan ti nemipteridae, ken dagiti dadduma pay a kita ti ikan.

Iti lubong a dagiti ekosistema ti baybay ken dagiti bilang dagiti ikan ket bumasbassiten, ti Baybay Arafura ket maisalumina a kas maysa kadagti kabaknangan a pagkalapan a baybay iti lubong.

Kitaen pay[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Baybay Arafura iti Wikimedia Commons

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ "Limits of Oceans and Seas, 3rd edition" (PDF). International Hydrographic Organization. 1953. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2010-10-15. Naala idi 7 Pebrero 2010.
  2. ^ Earl, George Windsor; Kolff, D. H.; Modera, Justin (1837). "Sailing directions for the Arafura Sea". Hydrographic Office, Londres.