Kitaen ti taudan para iti Karayan Yangtze

{{Infobox river
| name               = Yangtze
| name_native        = {{noitalic|{{nobold|{{lang|zh-hans|长江}}}} ({{lang|zh-Latn|Cháng Jiāng}})}}
| name_native_lang   = 
| name_other         = 
| name_etymology     = 
| image              = Dusk on the Yangtze River.jpg
| image_size         = 300
| image_caption      = Sumipnget iti Karayan Yangtze
| map                = Yangtze River Map.png
| map_size           = 300px
| map_caption        = Ti kurso ti Karayan Yangtze iti kaunegan ti Tsina
| pushpin_map        = 
| pushpin_map_size   = 300px
| pushpin_map_caption= 
| subdivision_type1  = Pagilian
| subdivision_name1  = [[Tsina]]
| subdivision_type2  = [[Dagiti probinsia ti Tsina|Probinsia]]
| subdivision_name2  = [[Qinghai]], [[Autonomo a Rehion ti Tibet|Tibet]], [[Yunnan]], [[Sichuan]], [[Chongqing]], [[Hubei]], [[Hunan]], [[Jiangxi]], [[Anhui]], [[Jiangsu]], [[Shanghai]]
| subdivision_type3  = 
| subdivision_name3  = 
| subdivision_type4  = 
| subdivision_name4  = 
| subdivision_type5  = Dagiti siudad
| subdivision_name5  = [[Yibin]], [[Luzhou]], [[Chongqing]], [[Yichang]], [[Jingzhou]], [[Yueyang]], [[Wuhan]], [[Jiujiang]], [[Anqing]], [[Tongling]], [[Wuhu]], [[Nanjing]], [[Zhenjiang]], [[Yangzhou]], [[Nantong]], [[Shanghai]]
| length             = {{pagbaliwen|6357|km|mi|abbr=on}}<ref>Encyclopædia Britannica: Yangtze River http://www.britannica.com/eb/article-9110538/Yangtze-River</ref>
| width_min          = 
| width_avg          = 
| width_max          = 
| depth_min          = 
| depth_avg          = 
| depth_max          = 
| discharge1_location= 
| discharge1_min     = {{pagbaliwen|2000|m3/s|cuft/s|abbr=on}}
| discharge1_avg     = {{pagbaliwen|30166|m3/s|cuft/s|abbr=on}}<ref name="chinarivers">{{cite web
  |url=http://china.org.cn/english/eng-shuzi2003/gq/dili5.htm
  |title=Main Rivers
  |publisher=China.org.cn
  |work=National Conditions
  |date=
  |accessdate=2010-07-27}}</ref>
| discharge1_max     = {{pagbaliwen|110000|m3/s|cuft/s|abbr=on}}<ref>https://probeinternational.org/three-gorges-probe/flood-types-yangtze-river {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723145933/https://probeinternational.org/three-gorges-probe/flood-types-yangtze-river |date=Hulio 23, 2011 }} Naala idi 2011-02-01</ref><ref>{{cite news
  |title = Three Gorges Says Yangtze River Flow Surpasses 1998
  |url = http://www.businessweek.com/news/2010-07-20/three-gorges-says-yangtze-river-flow-surpasses-1998.html
  |work = Bloomberg Businessweek
  |date = 2010-07-20
  |accessdate = 2010-07-27}}</ref>
| source1            = Jari Hill
| source1_location   = [[Banbantay Tanggula]], [[Qinghai]]
| source1_coordinates= {{coord|32|36|14|N|94|30|44|E|display=inline}}
| source1_elevation  = {{pagbaliwen|5170|m|abbr=on}}
| mouth              = [[Baybay Daya a Tsina]]
| mouth_location     = [[Shanghai]] ken [[Jiangsu]]
| mouth_coordinates  = {{coord|31|23|37|N|121|58|59|E|type:waterbody_region:CN|display=inline,title}}
| mouth_elevation    = 
| progression        = 
| river_system       = 
| basin_size         = {{pagbaliwen|1808500|km2|abbr=on}}<ref>{{cite journal
  |author1=Zhang Zengxin |author2=Tao Hui |author3=Zhang Qiang |author4=Zhang Jinchi |author5=Forher, Nicola |author6=Hörmann, Georg |title=Moisture budget variations in the Yangtze River Basin, China, and possible associations with large-scale circulation
  |journal=Stochastic Environmental Research and Risk Assessment
  |publisher=Springer Berlin/Heidelberg
  |pages=579–589
  |date=
  |volume=24|number=5
  |doi=10.1007/s00477-009-0338-7|year=2009 }}</ref>
| tributaries_left   = [[Karayan Yalong|Yalong]], [[Karayan Min (Sichuan)|Min]], [[Karayan Tuo|Tuo]], [[Karayan Jialing|Jialing]], [[Karayan Han (tributario ti Karayan Yangtze)|Han]]
| tributaries_right  = [[Karayan Wu (Karayan Yangtze)|Wu]], [[Karayan Yuan|Yuan]], [[Karayan Zi|Zi]], [[Karayan Xiang|Xiang]], [[Karayan Gan (Jiangxi)|Gan]], [[Karayan Huangpu|Huangpu]]
| custom_label       = 
| custom_data        = 
| extra              = 
}}
{{Infobox Insik
  |t=[[wiktionary:長|長]][[wiktionary:江|江]]
  |s=[[wiktionary:长|长]][[wiktionary:江|江]]
  |p={{linktext|Cháng| Jiāng}}
  |mi={{IPAc-cmn|ch|ang|2|-|j|iang|1}}
  |w=Ch'ang Chiang
  |l=Ti Atiddog a Karayan
  |tib=འབྲི་ཆུ་
    |wylie='bri chu
    |thdl=dri chu
  |s2={{linktext|扬|子|江}}
  |t2={{linktext|揚|子|江}}
  |p2=''Yángzǐ Jiāng''
  |mi2={{IPAc-cmn|yang|2|z|i|3|-|j|iang|1}}
    |w2=Yangtzu Chiang}}

Ti '''Karayan Yangtze''', wenno '''Chang Jiang''' (Mandarin {{IPAc-cmn|ch|ang|2|-|j|iang|1}}) ket isu ti kaatiddogan a [[karayan]] idiay [[Asia]], ken ti [[Listaan dagiti karayan babaen ti kaatiddog|maikatlo a kaatiddogan]] iti lubong.  Daytoy ket agayus iti {{pagbaliwen|6418|km|mi|0}} manipud kadagiti glasier idiay [[Banak ti Qinghai-Tibet]] idiay [[Qinghai]] nga agpadaya a bumallasiw ti [[Abagatan a laud a Tsina|abagatan a laud]], [[Abagatan a Tengnga a Tsina|tengnga]] ken [[Daya a Tsina|akindaya a Tsina]] sakbay nga agayus idiay [[Baybay Daya a Tsina]] idiay [[Shanghai]].  Daytoy pay ket [[Listaan dagiti karayan babaen ti panagayus|maysa kadagiti kadakkelan a karayan iti lubong babaen ti tomo ti panagayus]]. Ti Yangtze ket agayus ti maysa a panglima a kalawa ti daga ti [[Republika dagiti Tattao iti Tsína]] (PRC) ken ti labneng ti karayanna ket pagtaengan dagiti maysa a pagkatlo ti [[Demograpiko ti Republika dagiti Tattao iti Tsína|populasion ti Tsina]].<ref>(Insik) [http://www.cjw.gov.cn/index/river/liuyugk-3.asp?link=1]{{Natay a silpo|date=September 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Naala idi2010-09-10</ref>

No mairaman ti [[Karayan Duyaw]], ti Yangtze ket isu ti kangrunaan a karayan iti [[pakasaritaan ti Tsina|pakasaritaan]], [[kultura ti Tsina|kultura]] ken [[Ekonomia ti Republika dagiti Tattao iti Tsína|ekonomia]] ti Tsina.  Ti nalames a [[Karayan Yangtze Delta]] ket agpatpataud ti ad-adu ngem 20% ti [[Naipakasaritaan a GDP ti Republika dagiti Tattao iti Tsína|GDP ti Tsina]]. Ti Karayan Yangtze ket agay-ayus kadagiti nadumaduma a kita ti ekosistema ken kabukbukodanna pay a pagtaengan dagiti nadumaduma a [[Endemismo|endemiko]] ken dagiti nadangran a sebbangan a mairaman ti [[Insik a buaya]] ken ti [[esturion ti Yangtze]].  Para kadagiti rinibu a tawen, dagiti tattao ket inus-usarda ti karayan para iti danum, panagsibog, kinadalus, pagluganan, industria, panagmarka ti pagbeddengan ken gubat.  Ti [[Penned ti Tallo a Baw-ang]] idiay Karayan Yangtze ket isu ti [[Listaan dagiti kadakkelan a hidroelektriko nga estasion ti elektrisidad|kadakkelan a hidro-elektriko nga estasion ti elektrisidad iti lubong]].<ref>{{cite web
|url=http://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=38879
|title=Tallo a Karabukob a Penned, Tsina : Ladawan ti Aldaw
|publisher=earthobservatory.nasa.gov
|accessdate=2009-11-03
}}</ref><ref>[http://internationalrivers.org/node/356 Dagiti Sangalubongan a Karayan, bariweswes ti Tallo a Karabukob a Penned] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090420125825/http://internationalrivers.org/node/356 |date=2009-04-20 }}, Naala idi Agosto 3, 2009</ref>

Dagiti napalabas a tawen, daytoy a karayan ket nakasagsagaba maipud kadagiti karugitan ti industria, dagiti nagayusan ti agrikultura, [[siltation|panaglan-ak]], ken dagiti pannakapukaw ti kalugnakan ken danaw, a dagitoy ket mangipakaro kadagiti natiempoan a panaglayos.  Adda dagiti paset ti karayan a nasalakniban tattan a kas dagiti [[Dagiti nasalakniban a lugar idiay Tsina|katutubo a reserba]].  Ti maysa bennat ti Yangtze nga agyayus ti adalem a karabukob iti akinlaud a [[Yunnan]] ket paset ti [[Tallo a Paralelo a Karkarayan dagiti Nasalakniban a Lugar ti Yunnan]], ti [[Lugar a Tawid ti Lubong]] ti [[UNESCO]].

== Nagnagan ==
Ti nagan a "Yangtze", a nailetra pay iti "Yangtse" wenno "Yangzi", ket naala manipud iti lokal a nagan para iti maysa a gay-at iti akin-baba a Yangtze idiay asideg ti [[Yangzhou]].

Ti "Yangzi" ({{zh|s=扬子|p=Yángzǐ}}) ket isu idi ti nagan ti purok ken ti lugar ti maysa a taga-ugma a pagballasiwan ti balsa, ken ti "Jiang" ({{zh|s=江|p=Jiāng|links=no}}) ken maysa kadagiti Insika balikas para iti karayan.<ref>(Insik)[http://www.yznews.com.cn/yzwb/html/2010-01/23/content_92703.htm An Min, "夜晤扬子津" ''Yangzi Wanbao''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120405012755/http://www.yznews.com.cn/yzwb/html/2010-01/23/content_92703.htm |date=2012-04-05 }} 2010-01-23</ref> Idi maiak-13 a siglo, ti nadayeg nga opisial ti [[Song a Dinastia]], a ni [[Wen Tianxiang]] ket nangsurat ti maysa a daniw a natituluan iti ''Yangzi Jiang''.  Kalpasanna, dagiti Lumaud a Misionario ket nangngegda ti nagan ken impakatda iti intero a karayan.

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

== Adu pay a mabasbasa ==
* Carles, William Richard, [http://www.jstor.org/stable/1774310 "Ti Yangtse Chiang"], ''[[The Geographical Journal|Ti Heograpiko a Warnakan]]'', Tom. 12, Blng. 3 (Sep., 1898), pp.&nbsp;225–240; Inpablaak babaen ti: Blackwell Publishing para iti [[Kagimongan ti Naarian a Heograpiko ]] (a kaduna ti Instituto dagiti Britaniko a Heograpo)
*Danielson, Eric N. 2004. ''Nanjing ken ti Akin-baba a Yangzi, Manipud ti Napalabas ken Agdama, Ti Baro a Trilohia ti Karayan Yangzi, Tom. II''. Singapore: Times Editions/Marshall Cavendish. {{ISBN|981-232-598-0}}.
*Danielson, Eric N. 2005. ''Ti Tallo a Karabukob ken Ti Akin-ngato a Yangzi, Manipud ti Napalabas ken Agdama, Ti Baro a Trilohia ti Karayan Yangzi, Tom.. III''. Singapore: Times Editions/Marshall Cavendish. {{ISBN| 981-232-599-9}}.
*Grover, David H. 1992  ''Dagiti KOmersio a Barko ti Amerikano idiay Yangtze, 1920–1941''. Wesport, Conn.: Praeger Publishers.
*Van Slyke, Lyman P. 1988. ''Yangtze: katutubo, pakasaritaan, ken ti karayan''. Ti Bassit a Libro ti Stanford . {{ISBN|0-201-08894-0}}
*Winchester, Simon. 1996. ''Ti Karayan iti Tengnga ti Lubong: Ti angpangato a panagdaliasat idiay Yangtze ken Panagsubli iti Insik a Panawen'', Holt, Henry & Company, 1996, hardcover, {{ISBN|0-8050-3888-4}}; trade paperback, Owl Publishing, 1997, {{ISBN|0-8050-5508-8}}; trade paperback, St. Martins, 2004, 432 pampanid, {{ISBN|0-312-42337-3}}

== Dagiti akinruar a silpo ==
{{commons-nailinia}}
[http://www.yangtzeriver.org/yzgallery/ Palko ti Karayan Yangtze]

{{DEFAULTSORT:Yangtze}}
[[Kategoria:Karayan Yangtze| ]]
[[Kategoria:Dagiti karayan ti Tibet]]
[[Kategoria:Dagiti karayan ti Tsina]]
[[Kategoria:Nangruna nga artikulo]]