Kitaen ti taudan para iti Bietnam

{{Coord|16|10|N|107|50|E|display=title}}
{{Infobox pagilian
|native_name = {{lang|vi|Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam}}
|conventional_long_name = Sosialista a Republika ti Bietnam
|common_name = Bietnam
|image_flag = Flag of Vietnam.svg
|image_coat = Emblem of Vietnam.svg
|symbol_type = Kayarigan
|other_symbol_type = Papeles:Communist Party of Vietnam flag.svg
|image_map = Location Vietnam ASEAN.svg
|map_caption = {{map caption|location_color=berde|region=[[ASEAN]]|region_color=kolordapo|legend=Location Vietnam ASEAN.svg}}
|national_motto = {{lang|vi|Độc lập – Tự do – Hạnh phúc}}<small><br />"Panagwaywayas – Wayawaya – Kinaragsak"</small>
|national_anthem = "{{lang|vi|[[Tiến Quân Ca]]}}"<br /><small>"Martsa ti Buyot" (umuna aberso)</small>
|official_languages = [[Pagsasao a Bietnamis|Bietnamis]]
|languages_type = Dagiti [[Opisal a sinuratan]]
|languages = [[Alpabeto a Bietnamis]]
|demonym = Bietnamis
|capital = [[Hanoi]]
|legislature = [[Nailian nga Asemblia ti Bietnam|Nailian nga Asemblia]]
|coordinates = {{Coord|21|2|N|105|51|E|type:city}}
|largest_city = [[Siudad ti Ho Chi Minh]]
|government_type = Nominal a [[Marxismo–Leninismo|Marxista–Leninista]] nga [[agmaymaysa a partido nga estado]]
|leader_title1 =[[Sapasap a Sekretario ti Partido Komunista ti Bietnam|Sapasap a Sekretario]]  
|leader_name1 = [[Nguyễn Phú Trọng]]
|leader_title2 = [[Presidente ti Bietnam|Presidente]]
|leader_name2 = [[Võ Thị Ánh Xuân]]
|leader_title2 =[[Bise Presidente to Bietnam|Bise Presidente]]
|leader_name2 = [[Võ Thị Ánh Xuân]]
|leader_title3 = [[Kangrunaan a Ministro ti Bietnam|Kangrunaan a Ministro]]
|leader_name3 = [[Phạm Minh Chính]]
|leader_title4 = [[Mangipangulo ti Sitatakder a Komite ti  Nailian nga Asemblia ti Bietnam|Mangipangulo ti Nailian nga Asemblia]]
|leader_name4 = [[Vương Đình Huệ]]
|leader_title5 = [[Kangatuan a Korte ti Tattao ti Bietnam|Pangulo a Hustisia]]
|leader_name5 = [[Nguyễn Hòa Bình]]
|sovereignty_type = [[Pakasaritaan ti Bietnam|Panakabangon]]
|sovereignty_note =
|established_event1 = [[Gubat ti Karayan Bach Dang (938)|Wayawaya manipud iti Tsina]]
|established_date1 = 938
|established_event2 = [[Pranses a kolonial nga imperio|Wayawaya manipud iti Pransia]]
|established_date2 = 2 Septiembre 1945
|established_event3 = [[Gubat ti Bietnam|Panagkaykaysa]]
|established_date3 = 2 Hulio 1976<ref name="Robbers 1021">{{Cite book |url=http://books.google.com/books?id=M3A-xgf1yM4C&pg=PA1021 |title=Encyclopedia of World Constitutions |date=2007 |publisher=Infobase Publishing |isbn=978-0-8160-6078-8 |editor-last=Robbers |editor-first=Gerhard |page=1021 |language=en |trans-title=Ensiklopedia dagiti Batay-Linteg iti Lubong}}</ref>
|established_event5 = [[Batay-linteg ti Sosialista a Republika ti Bietnam|Agdama a batay-linteg]]
|established_date5 = 15 Abril 1992
|area_rank = Maika-65
|area_km2 = 331,210
|area_sq_mi = 128,565
|percent_water = 6.4<ref name="IndexMundi2011">{{Cite web |title=Vietnam Geography Profile 2011 |url=http://www.indexmundi.com/vietnam/geography_profile.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20120110104931/http://www.indexmundi.com/vietnam/geography_profile.html |archive-date=2012-01-10 |access-date=19 Disiembre 2011 |website=Index Mundi |language=en |url-status=live }}</ref>
|population_census = 96,208,984<ref>{{Cite book |last=Tổng cục Thống kê / General Statistics Office of Vietnam |url=https://www.gso.gov.vn/wp-content/uploads/2019/12/Ket-qua-toan-bo-Tong-dieu-tra-dan-so-va-nha-o-2019.pdf |title=Kết quả toàn bộ Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019 / Completed Results of the 2019 Viet Nam Population and Housing Census |date=2020 |publisher=Nhà xuất bản Thống kê / Statistical Publishing House |isbn=978-604-75-1532-5 |language=vi,en}}</ref>
|population_census_year = 2019
|population_census_rank = Maika-16
|population_density_km2 = 295.0
|population_density_sq_mi = 752
|population_density_rank = Maika-29
|GDP_PPP_year = 2012
|GDP_PPP = $320.874 bilion<ref name="imf2">{{Cite web |date=Abril 2012 |title=Vietnam |trans-title=Bietnam |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=84&pr.y=9&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=582&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |access-date=26 Septiembre 2012 |website=[[International Monetary Fund]] |language=en}}</ref>
|GDP_PPP_rank = 
|GDP_PPP_per_capita = $3,549<ref name=imf2 />
|GDP_PPP_per_capita_rank = 
|GDP_nominal = $135.411 bilion<ref name=imf2 />
|GDP_nominal_rank = 
|GDP_nominal_year = 2012
|GDP_nominal_per_capita = $1,498<ref name=imf2 />
|GDP_nominal_per_capita_rank = 
|Gini_year = 2008
|Gini_change =  <!--increase/decrease/steady-->
|Gini = 35.6 <!--number only-->
|Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{Cite web |title=Gini Index |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI |access-date=29 Marso 2013 |website=[[World Bank]] |language=en}}</ref>
|Gini_rank = 
|HDI_year = 2013 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
|HDI_change = steady<!--increase/decrease/steady-->
|HDI = 0.638 <!--number only-->
|HDI_ref = <ref name="HDI">{{Cite web |last=United Nations Development Programme |date=2014 |title=2014 Human Development Report Summary |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |access-date=27 Hulio 2014 |pages=21–25 |language=en}}</ref>
|HDI_rank = Maika-121
|currency = {{lang|vi|[[Bietnamis đồng|đồng]]}} (₫)<ref>{{Cite web |title=Socialist Republic of Vietnam – Vietnam |trans-title=Sosialista a Republika ti Bietnam – Vietnam |url=http://www.travelsradiate.com/asia/socialist-republic-of-vietnam.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110510042753/http://www.travelsradiate.com/asia/socialist-republic-of-vietnam.html |archive-date=2011-05-10 |access-date=6 Agosto 2011 |website=travelsradiate.com |language=en |url-status=live }}</ref>
|currency_code = VND
|time_zone = ICT (Oras ti Indotsina) [[UTC+7]]
|utc_offset = +7
|time_zone_DST = No DST
|utc_offset_DST = +7
|drives_on = kanawan
|cctld = [[.vn]]
|calling_code = [[Dagiti numero ti telepono idiay Bietnam|84]]
|image_map3 = Bandovietnam-final-fill-scale.svg
|map_caption3 = <small>Mapa ti Indotsina a Peninsula, a mangipakpakita ti Bietnam ken dagiti kaarrubana</small>
|footnote1 = Segun ti opisial a nagan ken ti 1992 a Batay-linteg.
}}
Ti '''Bietnam''' ({{IPAc-en|ˌ|v|j|ɛ|t|ˈ|n|ɑː|m|audio=En-us-Vietnam.ogg}}, {{IPAc-en|ˌ|v|j|ɛ|t|ˈ|n|æ|m}}), opisial a ti '''Sosialista a Republika ti Bietnam''' ({{lang|vi|Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam}} <small>({{Audio|Công hoà xa hoi chu nghia Viêt Nam.oga|listen|help=no}})</small>), ket isu ti akindaya unay a pagilian iti Peninsula ti [[Indotsina]] a Peninsula iti [[Abagatan a daya nga Asia]]. Addaan daytoy iti nakarkulo a 87.8 a riwriw nga agtataeng manipud idi 2011, daytoy ti [[listaan dagiti pagilian babaen ti populasion|maika-13 a kaaduan ti populasion a pagilian]] iti lubong, ken ti [[Listaan dagiti pagilian ti Asia babaen ti populasion|maika-8 a kaaduan ti populasion a pagilian iti Asia]]. Ti [[Dagiti nagan ti Bietnam|nagan ti Bietnam]] ket maipatarus a kas ti "Abagatan a Biet", ken opisial a naampon idi 1945. Ti pagilian ket nabeddengan babaen ti [[Tsina]] iti amianan, ti [[Laos]] iti amianan a laud, ti [[Cambodia]] iti abagatan a laud, ken ti [[Baybay Abagatan Tsina]] iti daya.<ref>Ti Baybaya Abagatan Tsina ket naibagbaga idiay Bietnam a kas ti Baybay Daya ({{lang|vi|Biển Đông}}).</ref> Ti siudad a kapitoliona ket ti [[Hanoi]] manipud idi naikaykaysa iti [[Amianan a Bietnam|Amianan]] ken [[Abagatan a Bietnam]] idi 1976.

Dagiti Bietnamis ket nagbalinda a nawaya manipud iti [[Imperial nga Insik|Imperial a Tsina]] idi 938 AD, kalpasan ti [[Gubat ti Karayan Bạch Đằng (938)|Gubat ti Karayan Bạch Đằng]]. Dagiti nagsasaruno a Bietnamis a naarian a dinastia ket rimmang-ay idi ti pagilian ket heograpiko ken politikal a nagpadakkel iti Abagatan a daya nga Asia, aginggana idi ti Peninsula ti Indotsina ket [[Pranses nga Indotsina|nakolonisado babaen ti Pransia]] idi tengnga ti maika-19 a siglo. Ti [[Umuna a Gubat ti Indotsina]] ket dimtengan ti pannakaiturong ti pannakapapanaw dagiti Pranses idi 1954, a nakaibatbatian ti politiko a pannakabingbingay ti dua nga estado ti Bietnam, ti Amianan ken Abagatan a Bietnam. Ti suppiat a nagbaetan dagitoy dua a bangir ket kimmaro, nga adda dagiti adu a gangganaet a pannakibibiang, idi las-ud ti [[Bietnam a Gubat]], a nagpatinggaan ti panagballigi ti Amianan a Bietnam idi 1975.

Ti Bietnam idin ket naipagkaykaysa babaen ti maysa a [[Komunista]] a gobierno, ngem daytoy ket politikal a naisinsina ken pimmanglaw. Idi 1986, ti gobierno ket nangirugi ti serye kadagiti [[Doi Moi|ekonomiko ken politikal a reporma]], a nagirugian ti dalan a pannakaikaduaan ti Bietnam kadagiti ekonomia iti lubong.<ref name="BBC2004">{{Cite news |date=18 Oktubre 2004 |title=Vietnam's New-Look Economy |language=en |trans-title=Ti Baro a Kita ti Ekonomia ti Bietnam |work=BBC News |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3752682.stm}}</ref> Babaen idi 2000, daytoy ket nakaipatakderen kadagiti kaaduan a diplomatiko a pannakibiang kadagiti pagilian. Ti panagpadakkel ti ekomnomiana ket maysa kadagiti kangatuan iti lubong manipud idi 2000,<ref name=BBC2004 /> ken segun ti [[Citigroup]], agtultuloyto iti kastoy nga idadakkel. Ti Bietnam ket addaan iti kangatuan a [[3G (pagpagilian)|Gapuanan a Pagsurotan ti Sangalubongan a Panagpadakkel]] kadagiti 11 a kangrunaan nga ekonomia,<ref>{{Cite news |last=Weisenthal |first=Joe |date=22 Pebrero 2011 |title=Forget the BRICS: Citi's Willem Buiter Presents the 11 "3G" Countries that Will Win the Future |language=en |work=Business Insider |url=http://www.businessinsider.com/willem-buiter-3g-countries-2011-2?slop=1 |access-date=6 Agosto 2011}}</ref> ken dagiti nagballigi a panagrepormana ti ekonomia ken ti pannakitiponna ti [[World Trade Organization|Organisasion ti Sangalubongan a Komersio]] idi 2007. Nupay kasta, ti pagilian ket agtultuloy nga agsagsagaba kadagiti nangato nga agpang ti [[inekualida ti matgedan]], dagiti adu a paggiddiatan ti [[panagaywan ti salun-at]] a probision, ken dagiti saan a nasayaat a [[ekualidad ti henero]].<ref>{{Cite report |url=https://wagner.nyu.edu/files/faculty/publications/SFitzen_VietnamInequalityReport.pdf |title=Vietnam Inequality Report 2005 |last=Mekong Economics |date=2005 |trans-title=Reporta ti Inekualidad ti Bietnam 2005}}</ref><ref name="CIA GINI data 2008">{{Cite web |title=Distribution of Family Income – Gini Index |trans-title=Pannakaiwarwaras ti Matgedan ti Pamilia – Gini a Pagsurotan |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120103102521/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |archive-date=2012-01-03 |access-date=27 Nobiembre 2011 |website=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |language=en}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Wagstaff |first=Adam |last2=van Doorslaer |first2=Eddy |last3=Watanabe |first3=Naoko |date=2003 |title=On Decomposing the Causes of Health Sector Inequalities with an Application to Malnutrition Inequalities in Vietnam |trans-title=Iti Pannakalungsot dagiti Gapuanan ti Inekualidad ti Sektor ti Salun-at nga Adda ti Pakaipakatan ti Inekualidad ti Malnutrision idiay Bietnam |journal=Journal of Econometrics |language=en |volume=112 |issue=1 |pages=207–223 |doi=10.1016/S0304-4076(02)00161-6}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Goodkind |first=D. |date=1995 |title=Rising Gender Inequality in Vietnam Since Reunification |journal=Pacific Affairs |language=en |volume=68 |issue=3 |pages=342–359 |doi=10.2307/2761129}}</ref><ref name="ideas.repec.org">{{Cite web |last=Gallup |first=John Luke |date=2002 |title=The Wage Labor Market and Inequality in Viet Nam in the 1990s |trans-title=Ti Paglakuan a Matgedan ti Obra ken Inekulidad idiay Bietnam idi Tatwtawen ti 1990 |url=http://ideas.repec.org/p/wbk/wbrwps/2896.html |access-date=7 Nobiembre 2010 |website=The World Bank |publisher=Policy Research Working Paper Series 2896 |language=en}}</ref>

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

== Adu pay a mabasbasa ==
{{Refbegin}}
* {{Cite book |last=Herring |first=George C. |title=America's Longest War: The United States and Vietnam, 1950–1975 |date=2001 |publisher=McGraw-Hill |edition=Maika-4 |language=en |trans-title=Ti Kaatiddogan a Gubat ti Amerika: Ti Estados Unidos ken Bietnam, 1950–1975}}
* {{Cite book |last=Jahn |first=G. C. |title=Sharing Rice for Peace and Prosperity in the Greater Mekong Subregion |date=2006 |publisher=Sid Harta Publishers |editor-last=Fredenburg |editor-first=P. |location=Victoria, Australia |pages=237–240 |language=en |trans-title=Ti Pannakibinningay ti Bagas para iti Kappia ken Prosperidad iti Kalatakan a Subrehion ti Mekong Subregion |chapter=The Dream is Not yet Over |trans-chapter=Ti Tagtagainep ket Saan pay a Nalpas |editor-last2=Hill |editor-first2=B.}}
* {{Cite book |last=Karnow |first=Stanley |title=Vietnam: A History |date=1997 |publisher=Penguin Books |isbn=0-14-026547-3 |edition=Maika-2 |location=New York, N.Y. |language=en |trans-title=Bietnam: Ti Maysa a Pakasaritaan}}
* {{Cite book |last=McMahon |first=Robert J. |title=Major Problems in the History of the Vietnam War: Documents and Essays |date=1995 |language=en |trans-title=Dagiti Nangruna a Parikut iti Pakasaritaan ti Gubat ti Bietnam: Dagiti Dokumento ken Salaysay}}
* {{Cite book |title=Encyclopedia of the Vietnam War |date=1998 |editor-last=Tucker |editor-first=Spencer |language=en |trans-title=Ensiklopedia ti Bietnam a Gubat}} 3 tom. repernsia; ken ti pay maysa a tomo a naipabassit nga edision (2001).
{{Refend}}

== Dagiti akinruar a silpo ==
{{Commons-nailinia}}
{{wikiquote-inline|Vietnam|Bietnam}}
* [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/country_profiles/1243338.stm Bariweswes ti pagilian] manipud iti damdamag ti BBC
* {{CIA World Factbook link|vm|Vietnam}}
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/vietnam.htm Bietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121003000923/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/vietnam.htm |date=2012-10-03 }} manipud dagiti ''Bilioteka ti UCB GovPubs''
* {{dmoz|Regional/Asia/Vietnam}}
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/628349/Vietnam Bietnam] idiay ''[[Encyclopædia Britannica]]''
* {{wikiatlas|Vietnam|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=VN Key Panagrang-ay a Panagipadto para iti Bietnam]

;Gobierno
* [http://www.vietnam.gov.vn/portal/page/portal/English Portal ti Gobierno ti Bietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120528045736/http://www.vietnam.gov.vn/portal/page/portal/English |date=2012-05-28 }}
* [http://www.cpv.org.vn/cpv/ Partido Komunista ti Bietnam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101115125835/http://www.cpv.org.vn/cpv/ |date=2010-11-15 }} – opsiial a website (iti Bietnamis)
* [http://www.na.gov.vn/htx/English/C1330/ Nailian nga Asemblia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081102220756/http://www.na.gov.vn/htx/English/C1330/ |date=2008-11-02 }} – lehislatibo a bagi ti Bietnam
* [http://www.gso.gov.vn/default_en.aspx?tabid=491 Opisina dagiti Sapasap nga Estadistika]
* [http://www.mofa.gov.vn/en/ Ministro ti Gangganaet a Pannakibiang]
* [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-v/vietnam.html Pangulo ti Estado ken Kamkameng ti Gabinete] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081210074101/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-v/vietnam.html |date=2008-12-10 }}

{{ASEAN}}
{{Dagiti pagilian ti Asia}}
{{Pagpagilian ken terteritorio ti Abagatan a daya nga Asia}}
{{Kontrol ti autoridad}}

[[Kategoria:Bietnam| ]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Gunglo ti Pagpagilian ti Abagatan a daya nga Asia]]
[[Kategoria:Dagiti komunista nga estado]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian a nagbeddengan ti Baybay Abagatan Tsina]]
[[Kategoria:Dagiti agmaymaysa a partido nga estado]]
[[Kategoria:Dagiti sosialista nga estado]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian ti Abagatan a daya nga Asia]]
[[Kategoria:Dagiti estado ken teritorio a nabangon idi 1976]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian]]
[[Kategoria:Nangruna nga artikulo]]