Baybay Barents: Paggiddiatan a nagbaetan dagiti rebision

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Content deleted Content added
m panangiletra (via JWB)
m Nagsimpa iti panangiletra/gramatika
Linia 23: Linia 23:
}}
}}


Ti '''Baybay Barents''' ({{lang-ru|Баренцево море}}, ''Barentsevo More'' {{lang-no|Barentshavet}}) ket ti [[pingir a baybay]] ti [[Taaw Artiko]],<ref name="Wright2001">{{cite book|author=John Wright|title=The New York Times Almanac 2002|url=http://books.google.com/books?id=G81HonU81pAC&pg=PA459|accessdate=29 Nobiembre 2010|date=30 Nobiembre 2001|publisher=Psychology Press|isbn=978-1-57958-348-4|page=459}}</ref> a mabirukan idiay akin-amianan nga aplaya ti [[Norwega]] ken [[Rusia]] nga iti kaaduan ket mabirukan kadagiti teritorial a danum ti Rusia.<ref name="Ref_">World Wildlife Fund, 2008.</ref> Ammo iti [[Tengnga a Panpanawen]] a kas ti '''''Baybay Murman''''', nakaala ti baybay iti agdama a naganna manipud ni [[Olanda|Olandes]] a nabigador [[Willem Barentsz]]. Daytoy ket ababaw ti [[Kontinental a samang|samang]] a baybay, nga addaan iti pagtengngaan a kaadalem iti {{pagbaliwen|230|m|ft}}, ken maysa a nangruna a lugar para iti [[panagkalap]] ken [[eksplorasion iti hidrokarbon]].<ref name="Ref_a">O. G. Austvik, 2006.</ref> Ti Baybay Barents ket nabeddengan babaen ti [[Peninsula Kola]] iti abagatan, ti igid ti samang ket agturong iti [[Baybay Norwego]] iti laud, ken dagiti [[purpuro]] ti [[Svalbard]] iti amianan a laud, ti [[Daga Franz]] iti amianan ken ti [[Novaya Zemlya]] iti daya. Ti Novaya Zemlya, ti maysa a pagpatiddog ti akin-amianan a parte ti Banbantay Ural ket mangisina ti Baybay Barents manipud ti [[Baybay Kara]].
Ti '''Baybay Barents''' ({{lang-ru|Баренцево море}}, ''Barentsevo More'' {{lang-no|Barentshavet}}) ket ti [[pingir a baybay]] ti [[Taaw Artiko]],<ref name="Wright2001">{{cite book|author=John Wright|title=The New York Times Almanac 2002|url=http://books.google.com/books?id=G81HonU81pAC&pg=PA459|accessdate=29 Nobiembre 2010|date=30 Nobiembre 2001|publisher=Psychology Press|isbn=978-1-57958-348-4|page=459}}</ref> a mabirukan idiay akin-amianan nga aplaya ti [[Norwega]] ken [[Rusia]] nga iti kaaduan ket mabirukan kadagiti teritorial a danum ti Rusia.<ref name="Ref_">World Wildlife Fund, 2008.</ref> Ammo iti [[Tengnga a Panpanawen]] a kas ti '''''Baybay Murman''''', nakaala ti baybay iti agdama a naganna manipud ni [[Olanda|Olandes]] a nabigador [[Willem Barentsz]]. Daytoy ket ababaw ti [[Kontinental a samang|samang]] a baybay, nga addaan iti pagtengngaan a kaadalem iti {{pagbaliwen|230|m|ft}}, ken maysa a nangruna a lugar para iti [[panagkalap]] ken [[eksplorasion iti hidrokarbon]].<ref name="Ref_a">O. G. Austvik, 2006.</ref> Ti Baybay Barents ket nabeddengan babaen ti [[Peninsula Kola]] iti abagatan, ti igid ti samang ket agturong iti [[Baybay Norwego]] iti laud, ken dagiti [[purpuro]] ti [[Svalbard]] iti amianan a laud, ti [[Daga Franz]] iti amianan ken ti [[Novaya Zemlya]] iti daya. Ti Novaya Zemlya, ti maysa a pagpatiddog ti akin-amianan a parte ti Banbantay Ural ket mangisina ti Baybay Barents manipud iti [[Baybay Kara]].


==Heograpia==
== Heograpia ==
[[Papeles:Tabularussiae.jpg|thumb|250px|Dagiti aplaya ti Baybay Barents (''Murman''). Manipud ti "Tabula Russiae", Joan Blaeu's, Amsterdam, 1614.]]
[[Papeles:Tabularussiae.jpg|thumb|250px|Dagiti aplaya ti Baybay Barents (''Murman''). Manipud ti "Tabula Russiae", Joan Blaeu's, Amsterdam, 1614.]]


Ti akin-abagatan a gudua ti Baybay Barents, a mairaman dagiti puerto ti [[Murmansk]] (Rusia) ken [[Vardø (ili)|Vardø]] (Norwega) ket agtultuloy nga awan iti [[yelo]] iti amin a paset ti tawen gapu ti napudot a [[Yabayab ti Amianan nga Atlantiko]]. Iti Septiembre, ti intero a Baybay Barents ket sumurok kumurang a kompleto nga awan yelona. Aginggana idi [[Gubat ti Panaglalam-ek]] (1939–40), ti teritorio ti [[Pinlandia]] ket naabotanna pay ti Baybay Barents, ken ti pagsangladan ket adda idiay [[Distrito ti Pechengsky|Petsamo]] ken isu laeng ti awan yelona iti panaglalam-ek a pagsangladan ti Pinlandia.
Ti akin-abagatan a gudua ti Baybay Barents, a mairaman dagiti puerto ti [[Murmansk]] (Rusia) ken [[Vardø (ili)|Vardø]] (Norwega) ket agtultuloy nga awan iti [[yelo]] iti amin a paset ti tawen gapu ti napudot a [[Yabayab ti Amianan nga Atlantiko]]. Iti Septiembre, ti intero a Baybay Barents ket sumurok kumurang a kompleto nga awan yelona. Aginggana idi [[Gubat ti Panaglalam-ek]] (1939–40), ti teritorio ti [[Pinlandia]] ket naabotanna pay ti Baybay Barents, ken ti pagsangladan ket adda idiay [[Distrito ti Pechengsky|Petsamo]] ken isu laeng ti awan yelona iti panaglalam-ek a pagsangladan ti Pinlandia.


Adda dagiti tallo a kita ti [[masa ti danum]] idiay Baybay Barents: Ti nabara, naapgad nga [[Taaw Atlantiko|Atlantiko]] a danum (temperatura >3&nbsp;°C, ti [[apgad]] >35) manipud ti [[Yabayab ti Amianan nga Atlantiko]], ti nalamiis a danum ti (temperatura <0&nbsp;°C, apgad <35) manipud ti amianan, ken ti nabara, ngem saan unay a naapgad nga aplaya a danum (temperatura >3&nbsp;°C, apgad <34.7). Iti pagbaetan dagiti danum ti Atlantiko ken Polar, maporma ti sanguanan a makunkuna a Sanguanan a Polar. Kadagiti akinlaud a parte ti baybay (asideg iti [[Isla Uso (Norwega)|Isla Uso]]), daytoy a sanguanan ket ikeddeng babaen ti sirok a topograpia ken isu a daytoy ket relatibo a natadem ken natalinaay kadagiti masakbayan a tawen, bayat nga idiay daya (idiay [[Novaya Zemlya]]), daytoy ket mabalin a maisaknap ken ti puestona ket mabalin nga agdumaduma kadagiti pagbabaetan ti tawen.
Adda dagiti tallo a kita ti [[masa ti danum]] idiay Baybay Barents: Ti nabara, naapgad nga [[Taaw Atlantiko|Atlantiko]] a danum (temperatura >3&nbsp;°C, ti [[apgad]] >35) manipud iti [[Yabayab ti Amianan nga Atlantiko]], ti nalamiis a danum ti (temperatura <0&nbsp;°C, apgad <35) manipud iti amianan, ken ti nabara, ngem saan unay a naapgad nga aplaya a danum (temperatura >3&nbsp;°C, apgad <34.7). Iti pagbaetan dagiti danum ti Atlantiko ken Polar, maporma ti sanguanan a makunkuna a Sanguanan a Polar. Kadagiti akinlaud a parte ti baybay (asideg iti [[Isla Uso (Norwega)|Isla Uso]]), daytoy a sanguanan ket ikeddeng babaen ti sirok a topograpia ken isu a daytoy ket relatibo a natadem ken natalinaay kadagiti masakbayan a tawen, bayat nga idiay daya (idiay [[Novaya Zemlya]]), daytoy ket mabalin a maisaknap ken ti puestona ket mabalin nga agdumaduma kadagiti pagbabaetan ti tawen.


Dagiti daga ti Novaya Zemlya ket kaaduan a nakagun-od iti nasapa a Holoseno a pannakatunaw ti glasier ti aplaya idi agarup a 10,000 tawtawen sakbay iti agdama.<ref name="Ref_b">J. Zeeberg, 2001.</ref>
Dagiti daga ti Novaya Zemlya ket kaaduan a nakagun-od iti nasapa a Holoseno a pannakatunaw ti glasier ti aplaya idi agarup a 10,000 tawtawen sakbay iti agdama.<ref name="Ref_b">J. Zeeberg, 2001.</ref>


===Gay-at===
=== Gay-at ===
Ti [[International Hydrographic Organization|Internasional a Gunglo ti Hidrograpiko]] ket mangipalawag kadagiti patingga ti "Bayaby Barents" a kas ti sumaganad:<ref name="Ref_1953">{{cite web|url=http://www.iho-ohi.net/iho_pubs/standard/S-23/S23_1953.pdf|title=Limits of Oceans and Seas, 3rd edition|year=1953|publisher=International Hydrographic Organization|accessdate=6 Pebrero 2010}}</ref>
Ti [[International Hydrographic Organization|Internasional a Gunglo ti Hidrograpiko]] ket mangipalawag kadagiti patingga ti "Bayaby Barents" a kas ti sumaganad:<ref name="Ref_1953">{{cite web|url=http://www.iho-ohi.net/iho_pubs/standard/S-23/S23_1953.pdf|title=Limits of Oceans and Seas, 3rd edition|year=1953|publisher=International Hydrographic Organization|accessdate=6 Pebrero 2010}}</ref>


:''Iti laud'': Ti amianan a daya a patinga ti [[Baybay Norwego]] [Ti llinia a tumipon iti akin-abagatan unay a punto ti [[Spitsbergen|Laud a Spitzbergen]] aginggana ti Rawis Amianan ti [[Isla Uso (Norwega)|Isla Uso]], babaen iti daytoy nga isla aginggana idiay Rawis Bull ken kalpasanna idiay [[Rawis Amianan, Norwega|Rawis Amianan]] idiay [[Norwega]] (27°45'D)].
:''Iti laud'': Ti amianan a daya a patinga ti [[Baybay Norwego]] [Ti llinia a tumipon iti akin-abagatan unay a punto ti [[Spitsbergen|Laud a Spitzbergen]] aginggana ti Rawis Amianan ti [[Isla Uso (Norwega)|Isla Uso]], babaen ti daytoy nga isla aginggana idiay Rawis Bull ken kalpasanna idiay [[Rawis Amianan, Norwega|Rawis Amianan]] idiay [[Norwega]] (27°45'D)].


:''Iti amianan a laud'': Ti akindaya nga aplaya iti Laud a Spitzbergen, ti [[Hinlopenstretet|Lingsat Henlopen ]] aginggana idiay [[maika-80 a paralelo amianan|80° latitud amianan]]; dagiti abagatan ken daya nga aplaya ti Amianan-Daya a Daga [isla ti [[Nordaustlandet]]<nowiki>]</nowiki> aginggana idiay Rawis Leigh Smith ({{coord|80|05|N|28|00|E|display=inline}}).
:''Iti amianan a laud'': Ti akindaya nga aplaya iti Laud a Spitzbergen, ti [[Hinlopenstretet|Lingsat Henlopen ]] aginggana idiay [[maika-80 a paralelo amianan|80° latitud amianan]]; dagiti abagatan ken daya nga aplaya ti Amianan-Daya a Daga [isla ti [[Nordaustlandet]]<nowiki>]</nowiki> aginggana idiay Rawis Leigh Smith ({{coord|80|05|N|28|00|E|display=inline}}).
Linia 47: Linia 47:
:''Iti abagatan'': Ti akin-amianan a patingga ti [[Baybay Puraw]] [Ti linia a mangisilpo ti Svyatoi Nos (Aplaya ti [[Murmansk Oblast|Murmansk]], 39°47'E) ken Rawis Kanin].
:''Iti abagatan'': Ti akin-amianan a patingga ti [[Baybay Puraw]] [Ti linia a mangisilpo ti Svyatoi Nos (Aplaya ti [[Murmansk Oblast|Murmansk]], 39°47'E) ken Rawis Kanin].


==Dagiti nota==
== Dagiti nota ==
{{Reflist}}
{{Reflist}}


==Dagiti nagibasaran==
== Dagiti nagibasaran ==
* Ole Gunnar Austvik (2006) [http://www.kaldor.no/energy/berlin20060315-barents.html ''Oil and gas in the High North''], Security Policy Library no. 4, The Norwegian Atlantic Committee. ISSN 0802-6602.
* Ole Gunnar Austvik (2006) [http://www.kaldor.no/energy/berlin20060315-barents.html ''Oil and gas in the High North''], Security Policy Library no. 4, The Norwegian Atlantic Committee. ISSN 0802-6602.
* C. Michael Hogan (2008) [http://globaltwitcher.auderis.se/artspec_information.asp?thingid=36084 ''Polar Bear: Ursus maritimus''], Globaltwitcher.com, ed. Nicklas Stromberg.
* C. Michael Hogan (2008) [http://globaltwitcher.auderis.se/artspec_information.asp?thingid=36084 ''Polar Bear: Ursus maritimus''], Globaltwitcher.com, ed. Nicklas Stromberg.
Linia 57: Linia 57:
|last = Zeeberg
|last = Zeeberg
|first = JaapJan
|first = JaapJan
|last2 = Lubinski
|last2 = Lubinski
|first2 = David J.
|first2 = David J.
|last3 = Forman
|last3 = Forman
Linia 77: Linia 77:
{{Wikisource1911Enc|Barents Sea}}
{{Wikisource1911Enc|Barents Sea}}
{{Commonscat-inline|Barents Sea|{{PAGENAME}}}}
{{Commonscat-inline|Barents Sea|{{PAGENAME}}}}
* [http://www.Barents.com/ Barents.com]—Panagparang-ay ti Rehion ti Barents
* [http://www.barents.com/ Barents.com]—Panagparang-ay ti Rehion ti Barents
* [http://www.foraminifera.eu/barents.html Foraminifera ti Baybay Barents]—ilustrado a katologo
* [http://www.foraminifera.eu/barents.html Foraminifera ti Baybay Barents]—ilustrado a katologo



Rebision manipud idi 05:35, 7 Hunio 2019

Baybay Barents
Lokasion ti Baybay Barents
LokasionTaaw Artiko
Nagsasabtan75°N 40°E / 75°N 40°E / 75; 40 (Baybay Barents)Nagsasabtan: 75°N 40°E / 75°N 40°E / 75; 40 (Baybay Barents)
KitaBaybay
Kangrunaan a sumrekanBaybay Norwego, Taaw Artiko
Pagpagilian ti labnengNorwega ken Rusia
Kalawa ti rabaw1,400,000 km2 (540,000 sq mi)
Agpakatengnga a kaadalem230 m (750 ft)
Dagiti nagibasaranInstituto ti Panagsukisok ti Baybay, Norwega

Ti Baybay Barents (Ruso: Баренцево море, Barentsevo More Norwego: Barentshavet) ket ti pingir a baybay ti Taaw Artiko,[1] a mabirukan idiay akin-amianan nga aplaya ti Norwega ken Rusia nga iti kaaduan ket mabirukan kadagiti teritorial a danum ti Rusia.[2] Ammo iti Tengnga a Panpanawen a kas ti Baybay Murman, nakaala ti baybay iti agdama a naganna manipud ni Olandes a nabigador Willem Barentsz. Daytoy ket ababaw ti samang a baybay, nga addaan iti pagtengngaan a kaadalem iti 230 metro (750 ft), ken maysa a nangruna a lugar para iti panagkalap ken eksplorasion iti hidrokarbon.[3] Ti Baybay Barents ket nabeddengan babaen ti Peninsula Kola iti abagatan, ti igid ti samang ket agturong iti Baybay Norwego iti laud, ken dagiti purpuro ti Svalbard iti amianan a laud, ti Daga Franz iti amianan ken ti Novaya Zemlya iti daya. Ti Novaya Zemlya, ti maysa a pagpatiddog ti akin-amianan a parte ti Banbantay Ural ket mangisina ti Baybay Barents manipud iti Baybay Kara.

Heograpia

Dagiti aplaya ti Baybay Barents (Murman). Manipud ti "Tabula Russiae", Joan Blaeu's, Amsterdam, 1614.

Ti akin-abagatan a gudua ti Baybay Barents, a mairaman dagiti puerto ti Murmansk (Rusia) ken Vardø (Norwega) ket agtultuloy nga awan iti yelo iti amin a paset ti tawen gapu ti napudot a Yabayab ti Amianan nga Atlantiko. Iti Septiembre, ti intero a Baybay Barents ket sumurok kumurang a kompleto nga awan yelona. Aginggana idi Gubat ti Panaglalam-ek (1939–40), ti teritorio ti Pinlandia ket naabotanna pay ti Baybay Barents, ken ti pagsangladan ket adda idiay Petsamo ken isu laeng ti awan yelona iti panaglalam-ek a pagsangladan ti Pinlandia.

Adda dagiti tallo a kita ti masa ti danum idiay Baybay Barents: Ti nabara, naapgad nga Atlantiko a danum (temperatura >3 °C, ti apgad >35) manipud iti Yabayab ti Amianan nga Atlantiko, ti nalamiis a danum ti (temperatura <0 °C, apgad <35) manipud iti amianan, ken ti nabara, ngem saan unay a naapgad nga aplaya a danum (temperatura >3 °C, apgad <34.7). Iti pagbaetan dagiti danum ti Atlantiko ken Polar, maporma ti sanguanan a makunkuna a Sanguanan a Polar. Kadagiti akinlaud a parte ti baybay (asideg iti Isla Uso), daytoy a sanguanan ket ikeddeng babaen ti sirok a topograpia ken isu a daytoy ket relatibo a natadem ken natalinaay kadagiti masakbayan a tawen, bayat nga idiay daya (idiay Novaya Zemlya), daytoy ket mabalin a maisaknap ken ti puestona ket mabalin nga agdumaduma kadagiti pagbabaetan ti tawen.

Dagiti daga ti Novaya Zemlya ket kaaduan a nakagun-od iti nasapa a Holoseno a pannakatunaw ti glasier ti aplaya idi agarup a 10,000 tawtawen sakbay iti agdama.[4]

Gay-at

Ti Internasional a Gunglo ti Hidrograpiko ket mangipalawag kadagiti patingga ti "Bayaby Barents" a kas ti sumaganad:[5]

Iti laud: Ti amianan a daya a patinga ti Baybay Norwego [Ti llinia a tumipon iti akin-abagatan unay a punto ti Laud a Spitzbergen aginggana ti Rawis Amianan ti Isla Uso, babaen ti daytoy nga isla aginggana idiay Rawis Bull ken kalpasanna idiay Rawis Amianan idiay Norwega (27°45'D)].
Iti amianan a laud: Ti akindaya nga aplaya iti Laud a Spitzbergen, ti Lingsat Henlopen aginggana idiay 80° latitud amianan; dagiti abagatan ken daya nga aplaya ti Amianan-Daya a Daga [isla ti Nordaustlandet] aginggana idiay Rawis Leigh Smith (80°05′N 28°00′E / 80.083°N 28.000°E / 80.083; 28.000).
iti amianan: Ti Rawis Leigh Smith iti ballasiw ti Is-isla Bolshoy Ostrov (Nalatak nga Isla) [Storøya], Gilles [Kvitøya] ken Victoria; Rawis Mary Harmsworth (abagatan a laud unay ti Daga Alexandra) iti igid dagiti akin-amianan nga aplaya ti Daga Franz-Josef ken iti ad-adu pay a kas idiay Rawis Kohlsaat (81°14′N 65°10′E / 81.233°N 65.167°E / 81.233; 65.167).
Iti daya: Ti Rawis Kohlsaat aginggana idiay Rawis Zhelaniya (Desire); ti laud ken abagatan a laud nga aplaya ti Novaya Zemlya aginggana idiay RawisKussov Noss ken kalpasanna idiay akinlaud a sumrekan ti Rawis, ti Luek Dolgaya (70°15′N 58°25′E / 70.250°N 58.417°E / 70.250; 58.417) idiay Isla Vaigach. Babaen ti Isla Vaigach aginggana idiay Rawis Greben; kalpasanna idiay Rawis Belyi Noss iti nangruna a daga.
Iti abagatan: Ti akin-amianan a patingga ti Baybay Puraw [Ti linia a mangisilpo ti Svyatoi Nos (Aplaya ti Murmansk, 39°47'E) ken Rawis Kanin].

Dagiti nota

  1. ^ John Wright (30 Nobiembre 2001). The New York Times Almanac 2002. Psychology Press. p. 459. ISBN 978-1-57958-348-4. Naala idi 29 Nobiembre 2010.
  2. ^ World Wildlife Fund, 2008.
  3. ^ O. G. Austvik, 2006.
  4. ^ J. Zeeberg, 2001.
  5. ^ "Limits of Oceans and Seas, 3rd edition" (PDF). International Hydrographic Organization. 1953. Naala idi 6 Pebrero 2010.

Dagiti nagibasaran

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Baybay Barents iti Wikimedia Commons