Kitaen ti taudan para iti Gambia

{{Infobox pagilian
| conventional_long_name = Islamiko a Republika ti Gambia<br />Republika ti Gambia
| image_flag = Flag of The Gambia.svg
| image_coat = Coat of arms of The Gambia.svg
| national_motto = "Progress, Peace, Prosperity"
| national_anthem = "[[For The Gambia Our Homeland]]"<br /><div style="padding-top:0.5em;" class="center">[[Papeles:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg]]</div>
| image_map = Gambia (orthographic projection with inset).svg
| capital = [[Banjul]]
| largest_city = [[Serekunda]]
| official_languages = [[Pagsasao nga Ingles|Ingles]]
| languages_type = [[Nailian a Pagsasao|Dagiti Nailian a Pagsasao]]
| languages = {{hlist |[[Pagsasao a Mandinka|Mandinka]] |[[Pagsasao a Fula|Fula]] |[[Pagsasao a Wolof|Wolof]] |[[Pagsasao a Serer|Serer]] |[[Sasao a Jola|Jola]]}}
| ethnic_groups =
 {{unbulleted list
  | 42% [[Tattao a Mandinka|Mandinka]]
  | 18% [[Tattao a Fula|Fula]]
  | {{nowrap|16% [[Tattao a Wolof|Wolof]]{{\}}[[Tattao a Serer|Serer]]}}
  | 10% [[Tattao a Jola|Jola]]
  |  9% [[Tattao a Soninke|Serahuli]]
  |  4% dagiti dadduma nga Aprikano
  |  1% saan nga Aprikano
 }}
| ethnic_groups_year = 2003
| demonym = Gambiano
| government_type = [[Unitario nga estado|Unitario]] a [[Presidensial a sistema|presidensial]] a [[republika]]
| leader_title1 = [[Presidente ti Gambia|Presidente]]
| leader_name1 = [[Adama Barrow]]
| leader_title2 = [[Bise Presidente ti Gambia|Bise Presidente]]
| leader_name2 = [[Isatou Touray]]
| legislature = [[Nailian nga Asemblia ti Gambia|Nailian nga Asemblia]]
| sovereignty_type = Wayawaya
| established_event1 = manipud iti [[Nagkaykaysa a Pagarian]]
| established_date1 = 18 Pebrero 1965
| area_km2 = 10,689
| area_rank = Maika-164
| area_sq_mi = 4,007 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] -->
| percent_water = 11.5
| population_estimate =
| population_census = 1,882,450
| population_estimate_year =
| population_estimate_rank =
| population_census_year = 2013
| population_density_km2 = 176.1
| population_density_sq_mi = 425.5 <!-- Do not remove per [[WP:MOSNUM]] -->
| population_density_rank = Maika-74
| GDP_PPP = $3.387-bilion<ref name="imf2">{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=44&pr.y=5&sy=2016&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=648&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=The Gambia |publisher=International Monetary Fund |accessdate=17 Abril 2013}}</ref>
| GDP_PPP_year = 2016
| GDP_PPP_per_capita = $1,664<ref name="imf2" />
| GDP_nominal = $886-riwriw<ref name="imf2" />
| GDP_nominal_year = 2016
| GDP_nominal_per_capita = $435<ref name="imf2" />
| Gini = 50.2 <!--number only-->
| Gini_year = 1998
| Gini_change =  <!--increase/decrease/steady-->
| Gini_ref = 
| Gini_rank =
| HDI = 0.441 <!--number only-->
| HDI_year = 2013 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| HDI_change = steady <!--increase/decrease/steady-->
|HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf |title=2014 Human Development Report Summary |date=2014 |accessdate=27 Hulio 2014 |publisher=United Nations Development Programme | pages=21–25}}</ref>
| HDI_rank = Maika-172
| currency = [[Dalasi ti Gambia|Dalasi]]
| currency_code = GMD
| time_zone = [[Greenwich Mean Time|GMT]]
| utc_offset = +0
| utc_offset_DST = 
| DST_note = saan a mapalpaliiw
| time_zone_DST = 
| drives_on = kanawan
| calling_code = [[+220]]
| iso3166code = GM
| cctld = [[.gm]]
| coordinates = {{Coord|13|28|N|16|36|W|type:city|display=title, inline}}
| religion = <!-- Do not insert "Islam", as this not has not officially changed. See below in Politics section. -->
}}

'''Ti Gambia''' ({{IPAc-en|audio=En-us-Gambia.ogg|ˈ|ɡ|æ|m|b|i|.|ə}}), opisial nga '''Islamiko a Republika ti Gambia'''<ref>[http://www.au.int/en/printpdf/pressreleases/30804/islamic-republic-gambia-launches-au-campaign-end-child-marriage-africa. The Islamic Republic of The Gambia Launches the AU Campaign to End Child Marriage in Africa]{{Natay a silpo|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''[[African Union]]'', 16 Hunio 2016. Naala idi 15 Disiembre 2016.</ref><ref>[http://www.un.org/en/member-states/index.html#gotoG United Nations Member States], [[United Nations]], Naala idi 15 Disiembre 2016</ref><ref>[https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/541084/country-names.csv/preview Country names] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161220164901/https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/541084/country-names.csv/preview |date=2016-12-20 }}, Foreign & Commonwealth Office of the [[United Kingdom]], Naala idi 15 Disiembre 2016</ref> wenno '''Republika ti Gambia''',<ref>{{Cite web |url=http://statehouse.gov.gm/ |title=Republic of the Gambia, Office of the President |access-date=2017-01-27 |archive-date=2017-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170128173359/http://statehouse.gov.gm/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ga.html |title=CIA World Factbook |access-date=2017-01-27 |archive-date=2020-04-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200424094354/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ga.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://gambiaembassy.us/the-country/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161231011742/http://gambiaembassy.us/the-country/ |date=2016-12-31 }} Gambia Embassy in Washington DC]</ref> ket ti pagilian idiay [[Laud nga Aprika]] nga intero a napalikmutan babaen ti [[Senegal]] malaksid ti igid ti baybayna iti [[Taaw Atlantiko]] iti akinlaud a patinggana. Daytoy ti kabassitan a pagilian iti nangruna a daga ti [[Aprika]].<ref name="Hoare">Hoare, Ben. (2002) ''The Kingficher A-Z Encyclopedia'', Kingfisher Publications. p. 11. {{ISBN|0-7534-5569-2}}.</ref>

Mabirukan ti Gambia iti dua bangir ti [[Karayan Gambia]], ti nakainaganan ti pagilian, nga agyus babaen ti tengnga ti Gambia ken agayus idiay Taaw Atlantiko. Ti kalawana ket {{pagbaliwen|10689|km²|sqmi}} ken addaan iti populasion iti 1,882,450 manipud iti senso idi Abril 2013 (probisional). Ti [[Banjul]] ket isu ti kapitoliona, ken dagiti kadakkelan a siudad ket ti [[Serekunda]] ken [[Brikama]].

Makibinningay ti Gambia kadagiti historikal a taudanna kadagiti dadduma nga adu a pagilian iti Laud nga Aprika iti panagtagilako ti aadipen, ken isu idi ti kangrunaan a gapu iti pannakaikabil ken pannakaibati ti kolonia idiay [[Karayan Gambia]], ken immuna daytoy nga inaramid babaen dagiti Portuges, idi las-ud ti panawen nga ammo idi a kas ti ''A Gâmbia''. Kalpasanna, idi 25 Mayo 1765,<ref>Hughes, Arnold (2008) ''Historical Dictionary of the Gambia''. Scarecrow Press. p. xx. {{ISBN|0810862603}}.</ref> Ti Gambia ket inaramid idi a kas parte ti [[Imperio a Britaniko]] idi pormal a nagtakem ti gobierno, ken nangbangon iti Probinsia ti Senegambia. Idi 1965, Nakagun-od ti Gambia iti wayawaya babaen ti panangidaulo ni [[Dawda Jawara]], ken nagturay isuna aginggana idi nagturay ni [[Yahya Jammeh]] iti kudeta idi 1994.

Ni [[Adama Barrow]] ket nagbalin a ti maikatlo a presidente ti Gambia idi Enero 2017, kalpasan ti panangatiwna ken ni Jammeh iti panagbubutos idi Disiembre 2016.<ref name=Wiseman>Wiseman, John A. (2004) [https://books.google.com/books?id=jj4J-AXGDaQC&lpg=PA456 Africa South of the Sahara 2004 (33rd edition): The Gambia: Recent History], Europa Publications Ltd. p. 456.</ref> Kinaunaan a saan nga inawat ni Jammeh dagiti resulta, a naggappuan ti didigra ti batay-linteg ken ti pannakibiang ti militar babaen ti [[Komunidad ti Ekonomia dagiti Estado ti Laud nga Aprika]], ken nagresultaan ti panageksilona.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.aljazeera.com/news/2017/01/gambia-yahya-jammeh-agrees-step-170120184330091.html|title=Gambia's Yayah Jammeh confirms he will step down|last=|first=|date=2017-01-20|website=Al Jazeera|publisher=|access-date=2017-01-21}}</ref><ref>{{cite news
  | last =Ramsay
  | first =Stuart
  | title =Former Gambia leader Yahya Jammeh flies into political exile
  | work =
  | pages =
  | language =Ingles
  | publisher =Sky News
  | date =22 January 2017
  | url =https://uk.news.yahoo.com/former-gambia-leader-yahya-jammeh-preparing-leave-country-205300165.html
  | accessdate =23 Enero 2017  }}</ref>

Ti ekonomia ti Gambia ket kaaduan iti panagtalon, panagkalap, ken naipangpangruna iti turismo. Idi 2008, agarup a pagkatlo ti populasion ket agbibiagda iti baba ti linia ti kapanglaw iti sangalubongan iti US$1.25 iti tunggal maysa nga aldaw.<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf ''Human Development Indices''], Table 3: Human and income poverty, p. 35. undp.org</ref>

== Dagiti nagibasaran ==
{{Reflist}}

== Dagiti akinruar a silpo ==
{{commons-nailinia}}

{{Dagiti pagilian ti Aprika}}
{{Kontrol ti autoridad}}

{{DEFAULTSORT:Gambia}}
[[Kategoria:Gambia| ]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian idiay Aprika]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian a nagbeddengan ti Taaw Atlantiko]]
[[Kategoria:Ekonomiko a Komunidad dagiti Estado ti Laud nga Aprika]]
[[Kategoria:Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Ingles]]
[[Kategoria:Dagiti kabassitan a naparang-ay a pagilian]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Kappon ti Aprika]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Mankomunidad ti Pagpagilian]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Organisasion ti Islamiko a Pagtitinnulongan]]
[[Kategoria:Dagiti republika]]
[[Kategoria:Dagiti estado ken teritorio a nabangon idi 1965]]
[[Kategoria:Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian]]
[[Kategoria:Dagiti mankomunidad a republika]]