Papua Baro a Guinea
Nagsasabtan: 6°S 147°E / 6°S 147°E
Nawaya nga Estado ti Papua Baro a Guinea
| |
|---|---|
 Wagayway
| |
| Napili a pagsasao: "Unity in diversity"[1] | |
| Nailian a kanta: O Arise, All You Sons [2] | |
.svg) Lokasion ti Papua Baro a Guinea (berde) | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Puerto Moresby 9°30′S 147°07′E / 9.500°S 147.117°E |
| Dagiti opisial a pagsasao[3] | |
| Nagan dagiti umili | Papua Baro a Guineano |
| Gobierno | Unitario a parlamentario a batay-linteg a monarkia |
• Monarko | Isabel II |
| Bob Dadae | |
| James Marape | |
| Lehislatura | Nailian a Parlamento |
| Wayawaya manipud iti Australia | |
| 1 Hulio 1949 | |
• Nairangarang ken nabigbigan | 16 Septiembre 1975 |
| Kalawa | |
• Dagup | 462,840 km2 (178,700 sq mi) (Maika-56) |
• Danum (%) | 2 |
| Populasion | |
• Karkulo idi preliminario a senso idi 2011 | 7,059,653 (Maika-102) |
• Senso idi 2000 | 5,190,783 |
• Densidad | 15/km2 (38.8/sq mi) (Maika-201) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2013 |
• Dagup | $19.828 a bilion[4] (Maika-139) |
• Tunggal maysa a tao | $2,834[4] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2013 |
• Dagup | $15.973 a riwriw[4] (Maika-115) |
• Tunggal maysa a tao | $2,283[4] |
| Gini (1996) | 50.9[5] nangato |
| HDI (2014) |  0.505[6]ababa · Maika-158 |
| Kuarta | Kina ti Papua Baro a Guinea (PGK) |
| Sona ti oras | UTC+10 (AEST) |
| Pagmanehuan | kanigid |
| Kodigo ti panagtawag | +675 |
| TLD ti internet | .pg |
Ti Papua Baro a Guinea (Tok Pisin: Papua Niugini; Hiri Motu: Papua Niu Gini), opisial a ti Nawaya nga Estado ti Papua Baro a Guinea, ket ti maysa a pagilian ti Oceania a mangsakop ti akinday a kagudua ti isla ti Baro a Guinea ken dagiti adda iti baybay nga isla idiay Melanesia, ti rehion iti akin-abagatan a laud a Taaw Pasipiko iti amianan ti Australia. Ti kapitoliona ket ti Puerto Moresby ken mabirukan daytoy iti akin-abagatan a daya nga aplaya. Ti akinlaud a kagudua ti Baro a Guinea ket mangporma dagiti probinsia ti Indonesia ti Papua ken Laud a Papua.
Ti Papua Baro a Guinea ket maysa kadagiti kaaduan iti panagdumaduma iti kultura a pagilian iti lubong; adda dagiti 852 a nailista a pagsasao para iti pagilian, ken 12 kadagitoy ket awan ti ammo a sibibiag a mangisasao.[7] Kaaduan ti populasion dagiti sumurok a 7 a riwriw a tattao ket agtataeng kadagiti kustomario a komunidad, nga agdumaduma met a kas dagiti pagsasao.[8] Daytoy pay ket maysa kadagiti kaaduan nga away, gapu ta 18 porsiento laeng iti tattaona ket agtataeng kadagiti sentro nga urbano.[9] Ti pagilian ket maysa kadagiti saan unay a nasuksukisok, no maipapan iti kultura ken heograpia; adu dagiti saan pay a naduktalan a sebbangan dagiti mula ken dagiti ayup a naipagpagarup a mabirukan iti interior, ken dagiti pay grupo ti saan a nakontak a tattao.[10]
Naidasig ti Papua Baro a Guinea a kas agrangrang-ay nga ekonomia babaen ti Sangalubongan a Pundo ti Panguartaan.[11] Napigsa ti irarang-ay ti sektor ti panagmina ken rekurso ken nakaiturongan daytoy ti pagilian a nagbalin a ti maikanem a kapardasan a dumakdakkelnga ekonomia iti lubong idi 2011,[12] urayno ti idadakkel ket manamnama a bumuntog kalpasan idi mangrugi dagiti nangruna a proyekto ti rekurso idi 2015.[13]
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- Biskup, Peter, B. Jinks and H. Nelson. A Short History of New Guinea (1970)
- Connell, John. Papua New Guinea: The Struggle for Development (1997) online
- Gash, Noel. A Pictorial History of New Guinea (1975)
- Golson, Jack. 50,000 years of New Guinea history (1966)
- Griffin, James. Papua New Guinea: A political history (1979)
- James, Paul; Nadarajah, Yaso; Haive, Karen; Stead, Victoria (2012). Sustainable Communities, Sustainable Development: Other Paths for Papua New Guinea. Honolulu: University of Hawaii Press.
- Knauft, Bruce M. South Coast New Guinea Cultures: History, Comparison, Dialectic (1993) pakabuklan ken panagbiruk iti teksto
- McCosker, Anne. Masked Eden: A History of the Australians in New Guinea (1998)
- Mckinnon, Rowan, et al. Papua New Guinea & Solomon Islands (Country Travel Guide) (2008) pakabuklan ken panagbiruk iti teksto
- Swadling, Pamela (1996). Plumes from Paradise. Papua New Guinea National Museum. ISBN 9980-85-103-1.
- Waiko. John. Short History of Papua New Guinea (1993)
- Waiko, John Dademo. Papua New Guinea: A History of Our Times (2003)
- Zimmer-Tamakoshi, Laura. Modern Papua New Guinea (1998) online
Dagiti kangrunaan a taudan
[urnosen | urnosen ti taudan]- Jinks, Brian, ed. Readings in New Guinea history (1973)
- Tim Flannery Throwim' Way Leg: Tree-Kangaroos, Possums, and Penis Gourds (2000) memoir excerpt and text search
- Malinowski, Bronislaw. Argonauts of the Western Pacific: An Account of Native Enterprise and Adventure in the Archipelagoes of Melanesian New Guinea (2002) famous anthropological account of the Trobriand Islanders; based on field work in 1910s online
- Visser, Leontine, ed. Governing New Guinea: An Oral History of Papuan Administrators, 1950–1990 (2012)
- Whitaker, J.L. et al. eds. Documents and readings in New Guinea history: Pre-history to 1889 (1975)
Dagiti nota
[urnosen | urnosen ti taudan]- ↑ Somare, Michael (6 Disiembre 2004). "Stable Government, Investment Initiatives, and Economic Growth". Keynote address to the 8th Papua New Guinea Mining and Petroleum Conference. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2006-06-28. Naala idi 9 Agosto 2007.
- ↑ "Never more to rise". The National (Pebrero 6, 2006). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-07-13. Naala idi 19 Enero 2005.
- ↑ "Sign language becomes an official language in PNG". Radio New Zealand. 21 Mayo 2015.
- 1 2 3 4 "Papua New Guinea". International Monetary Fund. Naala idi 20 Abril 2012.
- ↑ "GINI index". World Bank. Naala idi 30 Hulio 2013.
- ↑ Malik, Khalid (2014). Sustaining Human Progress: Reducing Vulnerabilities and Building Resilience (pdf). Human Development Report 2014. New York: United Nations Development Programme. p. 162. ISBN 978-92-1-126368-8. Naala idi 28 Hulio 2014.
- ↑ Papua Baro a Guinea. Ethnologue
- ↑ James, Paul; Nadarajah, Yaso; Haive, Karen; Stead, Victoria (2012). Sustainable Communities, Sustainable Development: Other Paths for Papua New Guinea. Honolulu: University of Hawaii Press.
- ↑ "World Bank data on urbanisation". World Development Indicators. World Bank. 2005. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-02-03. Naala idi 15 Hulio 2005.
- ↑ Gelineau, Kristen (26 Marso 2009). "Spiders and frogs identified among 50 new species". The Independent. Naala idi 26 Marso 2009.
- ↑ World Economic Outlook Database, October 2015, International Monetary Fund. Database updated on 6 October 2015. Accessed on 6 October 2015.
- ↑ "Raising the profile of PNG in Australia". Australian Department of Foreign Affairs and Trade. 9 Marso 2012. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-02-11. Naala idi 27 Hulio 2012.
- ↑ Naala idi 25 Hunio 2006.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]Gobierno
Sapasap a pakaammo
Dagiti midia a mainaig iti Papua Baro a Guinea iti Wikimedia Commons- Papua New Guinea a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
- Papua Baro a Guinea Naiyarkibo 2008-04-07 iti Wayback Machine iti UCB Libraries GovPubs.
- Papua Baro a Guinea iti Curlie (iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti Papua Baro a Guinea
Pakaammo ti panagbiahe idiay Papua Baro a Guinea manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
Heograpiko a datos a mainaig iti Papua Baro a Guinea iti OpenStreetMap
| Dagiti naturay nga estado | .svg) | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Agkamkammatalek ken dadduma pay a teritorio |
| ||||||||||
1 Kankanayon a mairamraman iti Abagatan a daya nga Asia. | |||||||||||
| Sapasap | |
|---|---|
| Dagiti nailian a biblioteka | |
| Dagiti patakder ti panagsukisok ti arte | |
| Dadduma |
|
- Papua Baro a Guinea
- Dagiti pagilian idiay Oceania
- Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Ingles
- Melanesia
- Dagiti pagilian nga isla
- Dagiti estado a kameng ti Mankomunidad ti Pagpagilian
- Dagiti batay-linteg a monarkia
- Dagiti estado ken teritorio a nabangon idi 1975
- Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian