Jump to content

Paraguay

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Nagsasabtan: 23°S 58°W / 23°S 58°W / -23; -58

Republika ti Paraguay
Wagayway ti Paraguay
Flag (obverse)
Eskudo  ti Paraguay
Eskudo[nb 2]
Napili a pagsasao: "Paz y justicia" (Espaniol)
"Kappia ken hustisia"
Nailian a kanta: 
Paraguayos, República o Muerte  (Espaniol)
ParParaguayo, Republika wenno Patay
Lokasion ti Paraguay
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Asunción
25°16′S 57°40′W / 25.267°S 57.667°W / -25.267; -57.667
Opisial a sasao
Grupgrupo ti etniko
(2000)
Nagan dagiti umiliParaguayo, Taga-Paraguay
GobiernoUnitario a presidensial a batay-linteg a republika
Horacio Cartes
Juan Afara
LehislaturaKongreso
Kamara dagiti Senador
Kamara dagiti Deputado
Wayawayamanipud iti Espania
 Nairangarang
14 Mayo 1811
 Nabigbig
15 Mayo 1811
Kalawa
 Dagup
406,752 km2 (157,048 sq mi) (Maika-60)
 Danum (%)
2.3
Populasion
 Karkulo idi 2015
7,012,433 (Maika-104)
 Densidad
17.2/km2 (44.5/sq mi) (Maika-204)
GDP (PPP)Karkulo idi 2015
 Dagup
$61.167 bilion[2] (Maika-100)
 Tunggal maysa a tao
$8,716[2]
GDP (nominal)Karkulo idi 2015
 Dagup
$30.754 bilion[2] (Maika-99)
 Tunggal maysa a tao
$4,382[2]
Gini (2012)negatibo nga idadakkel 48.2[3]
nangato
HDI (2013)steady 0.676[4]
kalalainganna · Maika-111
KuartaGuaraní (PYG)
Sona ti orasUTC–4 (PYT)
 Kalgaw (DST)
UTC–3 (PYST)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+595
Kodigo ti ISO 3166PY
TLD ti internet.py
  1. Aglalaok nga Europeano ken Amerindiano.

Ti Paraguay (Espaniol: [paɾaˈɣwai]; Guarani: Paraguái [paɾaˈɣwaj]), opisial a ti Republika ti Paraguay (Espaniol: República del Paraguay, Guarani: Tetã Paraguái), ket ti napalikmutan ti daga a pagilian idiay sentral nga Abagatan nga Amerika, bineddengan daytoy babaen ti Arhentina iti abagatan ken abagatan a laud, ti Brasil iti daya ken ti amianan a daya, ken ti Bolivia iti amianan a laud. Ti Paraguay ket mabirukan kadagiti bangkag ti Karayan Paraguay, nga agayus babaen ti tengnga ti pagilian manipud iti amianan aginggana iti abagatan. Gapu ti sentral a lokasionna idiay Abagatan nga Amerika, daytoy ket sagpaminsan a tinawtawagan a kas Corazón de América ("Puso ti Amerika").[5]

Dagiti indihenio a Guaraní ket nagtataengdan idiay Paraguay para kadagiti saan a nabibiit ngem milenio sakbay a naparukma ti teritorio babaen dagiti Espaniol idi maika-16 a siglo. Dagiti nagtataeng nga Espaniol ken dagiti mision ti Hesuita ket nangipayammoda iti Kristianidad ken Espaniol a kultura iti rehion. Ti Paraguay ket adda idi iti patingga ti ruar iti imperio a kolonia ti Espania, nga addaan laeng kadagiti bassit nga urbano a sentro ken dagiti agtataeng. Kalpasan ti wayawaya manipud iti Espania idi 1811, ti Paraguay ket tinurayan idi babaen dagiti diktador a nangisayangkat kadagiti annuroten ti pannakaisinsina ken protektionista.

Kalpasan iti didigra a Gubat ti Paraguay (1864–1870), ti pagilian ket nakapukaw iti 60 aginggana iti 70 a porsiento iti populasionna babaen ti gubat ken sakit, ken agarup a 140,000 kuadrado kilometro (54,054 sq mi) iti teritoriona iti Arhentina ken Brasil. Babaen iti maika-20 a siglo, ti Paraguay ket nagtultuloy a nagib-ibtur kadagiti nagsasaruno nga autoritariano a gobierno, ken nagbanagan iti turay ni Alfredo Stroessner, a nangidaulo iti kapautan a diktadura ti militar iti Abagatan nga Amerika manipud idi 1954 aginggana idi 1989. Isu ket naparmek iti maysa a kudeta iti militar, ken dagiti nawaya nga adu partidona a panagbubutos ket immuna a naurnos ken natengngel idi 1993. Kalpasan ti maysa a tawen, timmipon ti Paraguay iti Arhentina, Brasil ken Uruguay a nagpundar iti Mercosur, ti rehional a panagtitinulngan iti ekonomia.

Manipud idi 2009, ti populasion ti Paraguay ket nakarkulo iti agarup a 6.5 a riwriw, kaaduan ket naikonsentrado iti rehion ti abagatan a daya ti pagilian. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudad ket ti Asunción, a ti metropolitano a lugar ket pagtaengan dagiti gangani a pagkatlo a populasion ti Paraguay. No maigiddiat kadagiti kaaduan a pagilian ti Latin nga Amerika, ti indihenio a pagsasao ken kultura ti Paraguay, ti Guaraní, ket agtultuloy a kaaduan a makaimpluensia. Kadagiti tunggal maysa a senso, dagiti agtataeng ken kaaduanda a mangibaga kaniada a kas mestiso, ken mangipaltiing daytoy kadagiti tawen a pannakiasawa kadagiti nadumaduma a grupo ti etniko. Ti Guaraní ket mabigbig a kas maysa nga opisial a pagsasao ken kakuyogna ti Espaniol, ken dagitoy dua a pagsasao ket adu a naisasao iti pagilian.

Dagiti nota

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. Ti bangir ti eskudo ti Paraguay:
  2. Ti bangir ti eskudo ti Paraguay:

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. Paraguay a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
  2. 1 2 3 4 "Paraguay". International Monetary Fund. Naala idi 20 Abril 2012.
  3. "Gini Index". World Bank. Naala idi 18 Hulio 2013.
  4. "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
  5. "Paraguay, corazón de América (1961)". Internet Movie Database. Naala idi 5 Oktubre 2012.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Paraguay iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Paraguay manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)