Pagsasao a Mori
| Mori | |
|---|---|
| Patubo iti | Indonesia |
| Rehion | Sulawesi |
Patubo a mangisasao | (33,000 ti nadakamat idi 1988–1991)[1] |
| Kodkodigo ti pagsasao | |
| ISO 639-3 | Agdumaduma:mzq – Mori Atasxmz – Mori Bawahpdo – Padoe |
| Glottolog | Awan |
Iti nalawa a kapanunotanna, ti pagsasao a Mori ket ti termino a pangsakup a kolektibo a mangibaga kadagiti dua a pagsasao ti Tengnga a Sulawesi: ti Mori Bawah ken Mori Atas. Sagpaminsan pay a mairamraman iti maikatlo a pagsasao ti Padoe.
Pakasaritaan ti termino
[urnosen | urnosen ti taudan]Iti kasisigud ti termino a 'Mori' ket mangibaga laeng kadagiti sangkaputotan nga agtataeng iti akinngato a kurso ti Karayan Laa idiay Tengnga a Sulawesi, nga ita nga aldawen ket ti tattao a Mori Atas wenno 'Akinngato a Mori'. Kalpasan ti turay ti Olandes idi nasapa a maikaduapulo a siglo, naipadakkel ti nagan tapno mairaman dagiti tattao nga agtataeng iti agpadaya nga igid ti akinbaba a kurso ti Laa ken iti labneng ti Tambalako (itan ket ti Mori Bawah wenno 'Akinbaba a Mori'), ken dagiti agpaabagatan a tattao iti likmut ti Danaw Matano (mairaman ti Padoe). Uray no dagiti pagsasao kadagitoy a lugar ket sabalida, dagiti tattao ket makibinningayda iti agpapada a kultura, ken iti dayta a panawen naikaykaysada pay babaen ti nabileg nga agturturay a ni Marundu.
Iti agdama nga aldaw, nabaliktad ti kasasaad. Ita nga aldaw ti 'Mori' iti akikid a kaipanunotanna ket kangrunaan a mangibaga iti pagsasao a Mori Bawah, ken naipangpangruna pay iti dialekto a Tinompo iti dayta a pagsasao, nga inpatal-o dagiti kolonial nga agturturay a kas ti pagalagadan iti amin a paset iti lugar.[2]
Pannakaidasig ken panagtumpong
[urnosen | urnosen ti taudan]Iti panagusar ti historikal-komparatibo a pamay-an ti lingguistika, impakita ni Mead nga adda maysa a taga-ugma a panagbingay ti pagsasao nga adda iti amin a paset ti lugar ti Mori.[3] Ti Mori Atas ken Padoe ket as-asidegda a kabagian ti pagsasao a Tolaki ngem isuda iti Mori Bawah, bayata t i Mori Bawah ket makibinningay kadagiti kaasitgan a gupitna iti lingguistika iti Bungku ken dagiti sabali a pagsasao iti akindaya nga aplaya ti Sulawesi, a kas iti Wawonii ken Kulisusu. Dagitoy a duog a pannakaigimong ket nalawagda kadagiti tabas iti pannakibingay iti panagbaliw ti uni, ken makitada pay kadagiti agasmang ti pangsandi.
Kas pagarigan, ti sumaganad a tabla ket ilistana dagiti nawaya a pangsandi kadagiti lima a pagsasao.[4] Makita manipud iti daytoy a tabla a dagiti nawaya a pangsandi ti Mori Bawah ket asideg a maipada kadagiti pangsandi ti Bungku, bayat a dagiti pangsandi ti Mori Atas ken Padoe ket as-asidegda kadagiti pangsandi ti Tolaki.
| Tolaki | Padoe | Mori Atas | Mori Bawah | Bungku | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1s | inaku | iaku | iaku | ongkue | ngkude |
| 2s | inggo'o | iiko | iiko | omue | munde |
| 3s | ie'i | umono | iwono | onae | nade |
| 1p excl | inggami | ikami | ikami | omami | mami |
| 1p incl | inggito | ikito | ikito | ontae | ntade |
| 2p | inggomiu | ikomiu | ikomiu | omiu | miu |
| 3p | ihiro | umboro | iworo | ondae | ndade |
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Mori Atas iti Ethnologue (Maika-18 nga ed., 2015)
Mori Bawah iti Ethnologue (Maika-18 nga ed., 2015)
Padoe iti Ethnologue (Maika-18 nga ed., 2015) - ^ Esser, S. J. Phonology and Morphology of Mori, translated from the Dutch version of 1927–1933 (Dallas: SIL, 2011), pp. 2 ff.
- ^ Mead, David. Proto-Bungku-Tolaki: Reconstruction of its phonology and aspects of its morphosyntax. (PhD dissertation, Rice University, 1998) p. 117
- ^ Mead, David. Proto-Bungku-Tolaki: Reconstruction of its phonology and aspects of its morphosyntax. (PhD dissertation, Rice University, 1998) p. 145