Jump to content

Ukrania

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
(Naibaw-ing manipud iti Ukrainia)

Nagsasabtan: 49°N 32°E / 49°N 32°E / 49; 32

Ukrania
Україна
Wagayway ti Ukrania
Wagayway
Eskudo ti Ukrania
Eskudo
Nailian a kanta: 
Ще не вмерла України  (Ukraniano)[1]
Shche ne vmerla Ukrayiny  
(Ilokano: Ti gloria ti Ukrania ket saan a Nakanibusanan)
  • Lokasion ti  Ukrania  (berde)

    idiay Europa  (berde ken nangisit a kolor dapo)

  • Naisuppiatan a teritorio (napusasaw a berde)
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Kyiv
50°27′N 30°30′E / 50.450°N 30.500°E / 50.450; 30.500
Opisial a sasaoUkraniano
Mabigbig a rehional a sasaoRuso, Krimea Tatar
Grupgrupo ti etniko
(2001)
77.8% Ukraniano,
17.3% Ruso,
4.9% dadduma pay ken saan a nainaganan
Nagan dagiti umiliUkraniano
GobiernoUnitario semi-presidensial a republika
Volodymyr Zelensky (Володимир Зеленський)
Denys Shmyhal (Денис Шмигаль)
Ruslan Stefanchuk (Руслан Стефанчук)
LehislaturaVerkhovna Rada
Pannakabangon
882
1199
1649
Nobiembre 7, 1917
Nobiembre 1, 1918
Disiembre 30, 1922
Hunio 30, 1941
Agosto 24, 19911
Kalawa
• Dagup
603,628 km2 (233,062 sq mi) (Maika-46)
• Danum (%)
7%
Populasion
• Karkulo idi 2016
42,541,633[2] (Maika-32)
• Senso idi 2001
48,457,102
• Densidad
77/km2 (199.4/sq mi) (Maika-115)
GDP (PPP)Karkulo idi 2011
• Dagup
$320.221 billion[3]
• Tunggal maysa a tao
$7,077[3]
GDP (nominal)Karkulo idi 2011
• Dagup
$157.659 bilion[3]
• Tunggal maysa a tao
$3,484[3]
Gini (2010)25.6[4]
ababa
HDI (2013)steady 0.734[5]
nangato · Maika-83
KuartaHryvnia (UAH)
Sona ti orasUTC+2[6] (Oras ti Akindaya nga Europa)
• Kalgaw (DST)
UTC+3 (Kalgaw nga Oras ti Daya nga Europa)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag380
TLD ti internet.ua, .укр
1 Ti maysa a panakawayawaya a reperendum ket naaramid idi Disiembre 1, kalpasan a ti panakawayawayas ti Ukrania napasingkedan idiDisiembre 26. Ti agdama a batay-linteg ket naampon idi Hunio 28, 1996.

Ti Ukrania (/juːˈkreɪn/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen); Ukraniano: Україна, panakaisurat: Ukrayina, [ukrɑˈjinɑ]; Ruso: Украи́на; Krimeo Tartaro: Ukraina) ket maysa a pagilian idiay Daya nga Europa. Ti Ukrania ket nabeddengan ti Pederasion ti Rusia iti daya ken amianan a daya, ti Bielorusia iti amianan a laud, ti Polonia, Eslobakia ken Hungaria iti laud, ti Rumania ken Moldoba iti abagatan a laud, ken ti Baybay Nangisit ken Baybay Azov iti abagatan ken abagatan a daya. Addaan ti kalawa daytoy iti 603,628 km², daytoy ti maikadua a kadakkelan nga agnaynayon a pagilian ti kontinente iti Europa, kalpasan ti Ruso a Pederasion.[7][8][9]

Segun ti nadayeg ken nasayaat a napatalgedan a teoria, ti mediebal nga estado ti Kievan Rus ket binangon idi babaen dagidi Varego idi maika-9 a siglo a kas ti immuna a naipakasaritaan a nairehistro nga estado ti Daya nga Eslabo. Daytoy ket rimsua a kas maysa a nabileg a pagilian iti Tengnga a Panpanawen ngem nawarwara idi maika-12 a siglo. Babaen ti tengnga ti maika-14 a siglo, dagiti teritorio ti Ukrania ket tinurturayan babaen dagiti tallo nga akin-ruar a bileg ti Nabalitokan a Horda, ti Nalatak a Dukado ti Lituania, ken ti Pagarian ti Polonia.[10] Kalpasan ti Nalatak nga Akin-amianan a Gubat (1700–1721), ti Ukrania ket nabingbingay idi kadagiti nadumaduma a rehional a bileg . Idi maika-19 a siglo, ti kadakkelan a paset ti Ukrania ket naitiptipon iti Ruso nga Imperio, ken dagiti nabatbati ket babaen ti pnnakatengngel ti Austria-Hungaria.

Ti nagulo a paset ti panawen simarsaruno dagiti adu a pannakigubatan, nga adda dagiti adu a nabigbigan a sangalubongan a panagpadas ti panaggun-od iti wayawaya manipud idi 1917 aginggana idi 1921, ken kalpasan ti Sangalubongan a Gubat I ken ti Sibil a Gubat ti Rusia. Ti Ukrania ket bimmangon manipud ti bukodna a sibil a gubat, ken idi Disiembre 30, ti 1922 a Sosialista a Republika ti Sobiet a Ukrania ket nagbalin a maysa kadagiti nakapundaran dagiti republika ti Kappon ti Sobiet. Dagiti teritorio ti SSR a Ukrania Ukrainian ket naipadakkel iti laud idi las-ud ti sibil a gubat iti kabiitan a kasakbayan ti ken kalpasan ti Sangalubongan a Gubat II. Idi 1954 daytoy ket nagpadakkel iti abagatan iti panangisubli iti Crimea. Idi 1945, ti SSR a Ukrania ket nagbalin a maysa kadagiti kameng a nagpundar ti Nagkaykaysa a Pagpagilian.[11]

Ti Ukrania ket nagbalin manen a nawaya idi natunaw tu Kappon ti Sobiet idi 1991. Daytoy a panakatunaw ket nangrugian ti maysa a panagdaliasat iti panagtagtagilako nga ekonomia, a ti Ukrania ket nagsagsagaba ti resesion iti walo a tawen.[12] Manipud idi, nupay kasta, ti ekonomia ket nakapadpadas ti nasayaat a pannakaipangato ti GDP. Ti Ukraine ket nairaman iti maysa a sangalubongan a didigra ti ekonomia idi 2008 ken bimmatok ti ekonomia. Ti GDP ket natnag iti 20% manipu didi primabera ti 2008 aginggana idi primaber ti 2009, ken naitimbeng idi dagiti analista ket nangipadpadada ti kakaro ti panagbaba kadagiti kamadian nga ekonomiko a depresion idi las-ud ti nasapa a tawtawen ti 1990.[13] Ti pagilian ket nagtultuloy a nagruna iti sangalubongan a pagtagtagilakuan ken , manipud idi 2011, daytoy ti maikatlo a kadakkelan nga agipatpatulod ti bukbukel iti lubong.[14]

Ti Ukrania ket maysa a unitario nga estado a buklen dagiti 24 nga oblast (probinsia), maysa nga autonomo a republika (Crimea), ken dagiti dua a siudad nga addaan ti naipangpangruna a kasasaad: ti Kyiv, ti kapitoliona ken kadakkelan a siudad, ken ti Sevastopol, a mangibalbalay ti Ruso a Plota ti Baybay Nangisit babaen ti maysa a tulagan ti panagupa. Ti Ukrania ket maysa a republika babaen ti maysa a semi-presidensial a sistema nga adda ti naisinsina legislatibo, ti ehekutibo, ken ukoman a sangsanga. Manipud idi ti pannkatunaw ti Kappon ti Sobiet, ti Ukrania ket agtultuloy nga agtartaripatu ti makadua a kadakkelan a milisia idiay Europa, kalpasan ti Rusia. Ti pagilian ket balay dagiti 46 a riwriw a tattao, 77.8 a porsiento kadagitoy ket etniko a Ukraniano, nga adda dagiti adu a minoridad kadagiti Ruso (17%), Belaruso ken dagiti Rumano. Ti Ukraniano ket isu ti opisial a pagsasao ti Ukrania. Ti Ruso ket nawatiwat pay a naisasao. Ti kaaduan a relihion iti pagilian ket ti Kristiano ti Daya nga Otodokso, nga adda ti napigsa nga impluensia iti Ukraniano nga arkitektura, literatura ken musika.

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "Linteg iti Ukrania. Naestaduan a Kanta iti Ukrania" (iti Ukraniano). Verkhovna Rada iti Ukrania. 2003-03-06.
  2. ^ "Population Ukrania". State Statistics Service of Ukraine. 2016. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-08-08. Naala idi 2017-07-12.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: bot: di ammo ti kasasaad ti kasisigud nga URL (silpo)
  3. ^ a b c d "Ukrania". Internasional a Pundo Ti Paguartaan. 2010.
  4. ^ "Gini index". World Bank. Naala idi 26 Marso 2013.
  5. ^ "2014 Human Development Report" (PDF). 14 Marso 2013. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
  6. ^ "Рішення Ради: Україна 30 жовтня перейде на зимовий час » Події » Україна » Кореспондент". Ua.korrespondent.net. Naala idi 2011-10-31.
  7. ^ Sangalubongan a Klinikal a Pannakapadas babaen ni Richard Chin, Elsevier, 2011, ISBN:0123815371 (panid 345)
  8. ^ Masakbayan iti Google Earth babaen Chandler Evans, BookSurge Publishing, 2008, ISBN:1419689037 (panid 174)
  9. ^ "Basic facts about Ukraine". Ukraniano a konsul idiay NY. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2016-03-26. Naala idi 10 Nobiembre 2010.
  10. ^ "Ukrania :: Pakasaritaan – Britannica Online Encyclopedia". Britannica.com. Naala idi Oktubre 31, 2011.
  11. ^ "Dagiti Tignay ti Estado a Kamkameng – Ukrania". Nagkaykaysa a Pagpagilian. Naala idi Enero 17, 2011.
  12. ^ "Dagiti Makroekonomiko a Panagipakpakita". Nailian a Banko ti Ukrania. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-10-21. Naala idi Disiembre 16, 2007.
  13. ^ Inozmi, "Ukraine – makroekonomiko nga ekonomiko a kasasaad – Hunio 2009" online
  14. ^ "Ti Ukrania ket nagbalin a ti maikatlo a kadakkelan nga agipatpatulod ti bukbukel iti lubong idi 2011 – ministro". Blackseagrain.net. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-01-21. Naala idi 2012-08-25.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Ukrania&oldid=400469"