Hungaria

Hungaria
*Magyarország*
Hungaria Magyarország
	Wagayway Eskudo
	Nailian a kanta: ; Himnusz; Himno
	Lokasion ti Hungaria (nangisit a berde) – idiay Europa (berde ken nangisit a kolordapo); – idiay Kappon ti Europa (berde) — [Leyenda]
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Budapest; 47°26′N 19°15′E / 47.433°N 19.250°E
Opisial a sasao	Hungaro
Grupgrupo ti etniko (2001)	92% Hungaro; 2% Roma; 6% dadduma pay;
Nagan dagiti umili	Hungaro
Gobierno	Parlamentario a republika
• Presidente	Tamás Sulyok
• Kangrunaan a Ministro	Viktor Orbán
• Tagabitla ti Nailian nga Asemblia	László Kövér
Lehislatura	Nailian nga Asemblia
Pundasion
• Pundasion	895
• Kristiano a pagarian	1000
• Panakisina manipud ti Austria-Hungaria	1918
• Agdama a republika	23 Oktubre 1989
Kalawa
• Dagup	93,030 km2 (35,920 sq mi) (Maika-109)
• Danum (%)	0.74%
Populasion
• Karkulo idi 2015	9,830,485 (Maika-88)
• Senso idi Oktubre 2011	9,982,000
• Densidad	105.9/km2 (274.3/sq mi) (Maika-94)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$195.640 bilion
• Tunggal maysa a tao	$19,891
GDP (nominal)	Karkulo idi 2011
• Dagup	$140.303 bilion
• Tunggal maysa a tao	$13,045
Gini (2008)	24.96; ababa · Maika-3
HDI (2011)	0.816; nangato unay · Maika-38
Kuarta	Forint (HUF)
Sona ti oras	UTC+1 (CET)
• Kalgaw (DST)	UTC+2 (CEST)
Pormat ti petsa	yyyy.mm.dd; yyyy.mm.dd (CE);
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+36
TLD ti internet	.hua
	Ti pay .eu a kas paset ti Kappon ti Europa.;

Nagsasabtan: 47°N 20°E / 47°N 20°E / 47; 20

Ti Hungaria /ˈhʌŋɡəri/ (dengngen) (Hungaro: Magyarország [ˈmɒɟɒrorsaːɡ] (dengngen)) ket maysa a naserraan ti daga a pagilian idiay Tengnga nga Europa.^[6] Daytoy ket mabirukan idiay Labneng Karpato ken nabeddengan babaen ti Eslonakia iti amianan, Ukrania, ken Romania iti daya, Serbia, ken Kroasia iti abagatan, Eslobenia iti abagatan a laud ken Austria iti laud. Ti kapitolio ti pagilian, ken ti kadakkelan a siudadna, ket ti Budapest. Ti Hungaria ket maysa a kameng ti Kappon ti Europa, NATO, ti OECD, ti Visegrád a Grupo, ken ti Schengen a Tulagan . Ti opisial a pagsasaona ket ti Hungaro, a naamammuan pay a kas ti Magyar, a paset daytoy Finno-Ugric a grupo ken isu daytoy ti kaaduan a naisasao ti saan nga Indo-Europeano a pagsasao idiay Kappon ti Europa.^[7]

Kalpasan dagiti paset ti panawen a nagsasaruno a panagtataeng dagiti Celta, Romano, Huns, Eslabo, Gepid, ke Avar, ti pundasion ti Hungaria ket naipundar idi naladaw a maika-19 a siglo babaen ti Hungaro a prinsipe a ni Árpád, a ti nalatak nga apona a ni San Esteban I ket naipangato iti trono idi 1000 AD iti balangat nga inpatulod babaen ni Papa Silvestre II manipud idiay Roma. Ti Pagarian ti Hungaria ket adda daytoyen manipud idi 946 a tawtawen,^{[nota 1]} ken dagiti nadumaduma apuntos ket naikedkeddeng idi a kas maysa a nangruna a politikal a bileg idiay Europa, a maysa akadagiti kultural a sentro ti Lumaud a Lubong.^[8]^[9] Kalpasan ti agarup a 150 a tawtawen ti bassit a Otomano a panaturay (1541–1699), ti Hungaria ket naitiptipon iti Habsburg a Monarkiay, ken kalpasan daytoy ket naikeddeng a kas gudua ti dua a monarkai ti Austro-Hungaria (1867–1918).

Daytoy ket maysa a nalatak a bileg aginggana idi gibus ti Sangalubongan a Gubat I, ti Hungaria ket nannugpalan a nakapukaw kadagiti agarup a 70 porsiento ti teritoriona, maysa a pagkatlo ti etniko a Hungaro a populasion,^[10] ken amin dagiti sangladanna babaen ti Tulag ti Trianon,^[11] a dagiti termino ket ket naikedkeddeng a nakaro unay babaen kadagiti kaaduan ti Hungaria.^[12] Kalpasan ti nabagas nga ekonomiko ken politikal a pannakatalna, ti Hungaria ket nasakupan ti autoritario a turay, ken nagtengan ti pannakikaduana iti Nazi nga Alemania idi las-ud ti Sangalubongan a Gubat II. Kalpasan ti gubat, ti Hungaria ket tinurayan babaen dagiti Sobiet, a simsimrek iti panawen ti Komunista idi 1947 kalpasan ti pannakabangon ti Republika ti Tattao ti Hungaria. Iti las-ud ti daytoy a paset ti panawen, ti Hungaria ket nakagun-od ti nawatiwat a sangalubongan a pannakadlaw idi las-ud ti Rebolusion ti 1956, ti kadakkelan a yaalsa a rimsua iti kaunegan ti sakup ti Sobiet. Kalpasan ti paset tipanawen ti kadawyan a liberal a turay ti komunismo, idi 1989 ti Hungaria ket nangirugrugi ti naballigi a panaglukatna kadagiti pagbeddenganna iti Austria, a mangtulong daytoy ti panagpadaras ti panagrebba ti Dumaya a Panagkaykaysa.

Manipud idi 1989, ti Hungaria ket tinurturayanen babaen ti demokratiko a parlamentario a republika, ken tatta nga aldawen ket naikedkeddeng a kas maysa a narang-ay a pagilian nga adda ti nangato a matgedan nga ekonomia.^[13] Ti Hungaria ket maysa kadagiti tallopulo a kadayegan a papanan dagiti turista iti lubong, a mangawawis kadagiti 10.2 a riwriw a turista ti tunggal maysa a tawen (2011).^[14] Ti pagilian ket pagtaengan ti kadakkelan a sistema ti rukib ti napudot nga ubbog^[15] ken ti maikadua a kadakkelan a napudot a danaw iti lubong (Danaw Hévíz), ti kadakkelan a danaw iti Tengna nga Europa (Danaw Balaton), ken ti kadakkelan a masna a karuotan idiay Europa (Hortobágy).

Pakaammo

^ Ti porma ti gobierno idi iti dayta a panawen ket nagbalbaliw wenno saan a naamammuan, a gapuanan kadagiti nabiit a panagsarsardeng

Dagiti nagibasaran

^ "Senso ti Populasion idi 2001 – Nailian ken kondado a datos – Pakabuklan ti datos". Nepszamlalas.hu.
^ "Population by type of settlement – annually". Hungarian Central Statistical Office. 24 December 2015. Naala idi 24 December 2015.
^ Senso a Datos idi 2011 ti Opisina ti Sentral a Hungaro ti Estadistika. Naala idi 27 Marso 2012.
^ ^a ^b ^c ^d "Hungary". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 18 Abril 2012.
^ "Reporta ti Panagrangrang-ay ti Nagtagitaoan idi 2011" (PDF). Nagkaykaysa a Pagpagilian. 2011. Naala idi 2 Nobiembre 2011.
^ "Heograpia ::Hungaria". cia.gov. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-06-10. Naala idi 31 Agosto 2011.
^ Sangalubongan a panakaisao: dagiti panggep para iti panagampon ti Inggles a bokabulario kadagiti sabsabali a pagsasao – Liblibro ti Google. Liblibro ti Google. Naala idi 20 Septiembre 2010.
^ Mario D. Fenyo. "Literaturea ken Politikal a Panagbalbaliw: Budapest, 1908–1918: Panagginnatang ti Pilosopiko a kagimongan ti Amerikano, 1987". Books.google.com.au.
^ Clara Margaret Czégény: Dagiti Tinawtawid a Hungaro a Reseta ni Helen
^ "Dagitinaranas a kinapudno – Pakasaritaan". MTI. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-12-04. Naala idi 11 Nobiembre 2008.
^ Bernstein, Richard (9 Agosto 2003). "Daya ti Danube: Nakakalkaldaanga Siglo ti Hungaria". The New York Times. Naala idi 11 Nobiembre 2008.
^ "Hungaria". Encarta. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-08-29. Naala idi 12 Nobiembre 2008.
^ Panakaidasig ti Pagilian ti Sangalubongan a Banko, 2007
^ "UNWTO Barometro ti Sangalubongan a Turismo" (PDF). Organisasion ti Sangalubongan a Turismo. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2018-12-25. Naala idi 30 Hulio 2012.
^ "Agbiruk – Sangalubongan nga Edision – The New York Times". International Herald Tribune. 29 Marso 2009. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-03-27. Naala idi 20 Septiembre 2009.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Hungaria iti Wikimedia Commons

[8] Ti porma ti gobierno idi iti dayta a panawen ket nagbalbaliw wenno saan a naamammuan, a gapuanan kadagiti nabiit a panagsarsardeng

[1] "Senso ti Populasion idi 2001 – Nailian ken kondado a datos – Pakabuklan ti datos". Nepszamlalas.hu.

[2] "Population by type of settlement – annually". Hungarian Central Statistical Office. 24 December 2015. Naala idi 24 December 2015.

[3] Senso a Datos idi 2011 ti Opisina ti Sentral a Hungaro ti Estadistika. Naala idi 27 Marso 2012.

[imf2-4] "Hungary". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 18 Abril 2012.

[HDI-5] "Reporta ti Panagrangrang-ay ti Nagtagitaoan idi 2011" (PDF). Nagkaykaysa a Pagpagilian. 2011. Naala idi 2 Nobiembre 2011.

[6] "Heograpia ::Hungaria". cia.gov. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-06-10. Naala idi 31 Agosto 2011.

[7] Sangalubongan a panakaisao: dagiti panggep para iti panagampon ti Inggles a bokabulario kadagiti sabsabali a pagsasao – Liblibro ti Google. Liblibro ti Google. Naala idi 20 Septiembre 2010.

[9] Mario D. Fenyo. "Literaturea ken Politikal a Panagbalbaliw: Budapest, 1908–1918: Panagginnatang ti Pilosopiko a kagimongan ti Amerikano, 1987". Books.google.com.au.

[10] Clara Margaret Czégény: Dagiti Tinawtawid a Hungaro a Reseta ni Helen

[11] "Dagitinaranas a kinapudno – Pakasaritaan". MTI. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-12-04. Naala idi 11 Nobiembre 2008.

[12] Bernstein, Richard (9 Agosto 2003). "Daya ti Danube: Nakakalkaldaanga Siglo ti Hungaria". The New York Times. Naala idi 11 Nobiembre 2008.

[13] "Hungaria". Encarta. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-08-29. Naala idi 12 Nobiembre 2008.

[14] Panakaidasig ti Pagilian ti Sangalubongan a Banko, 2007

[15] "UNWTO Barometro ti Sangalubongan a Turismo" (PDF). Organisasion ti Sangalubongan a Turismo. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2018-12-25. Naala idi 30 Hulio 2012.

[16] "Agbiruk – Sangalubongan nga Edision – The New York Times". International Herald Tribune. 29 Marso 2009. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-03-27. Naala idi 20 Septiembre 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[nota 1]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]