Jump to content

Republika a Tseka

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
(Naibaw-ing manipud iti Czech Republic)

Nagsasabtan: 49°45′N 15°30′E / 49.750°N 15.500°E / 49.750; 15.500

Republika a Tseka
Česká republika
Wagayway ti Republika a Tseka
Wagayway
Eskudo ti Republika a Tseka
Eskudo
Napili a pagsasao: "Pravda vítězí" (Tseko)
"Umartapto ti Kinapudno"
Nailian a kanta: Kde domov můj?  (Tseko)
Ayan kadi ti balayko? a
Lokasion ti  Republika a Tseka  (nangisit a berde) – idiay Europa  (berde ken nangisit a kolordapo) – idiay Kappon ti Europa  (berde)  —  [Leyenda]
Lokasion ti  Republika a Tseka  (nangisit a berde)

– idiay Europa  (berde ken nangisit a kolordapo)
– idiay Kappon ti Europa  (berde)  —  [Leyenda]

Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Prague (Praha)
50°05′N 14°28′E / 50.083°N 14.467°E / 50.083; 14.467
Opisial a sasaoTseko[1]
Dagiti opisial a mabigbigan
minoridad a pagsasao[2][3]
Grupgrupo ti etniko
(2011[4])
Relihion
Nagan dagiti umiliTseko
GobiernoParlamentario a republika
Miloš Zeman
Petr Fiala
LehislaturaPariamento
• Akinngato a kamara
Senado
• Akinbaba a kamara
Kamara dagiti Deputado
Pannakabangon
c. 870
1198
28 Oktubre 1918
1 Enero 1969
1 Enero 1993
Kalawa
• Dagup
78,871 km2 (30,452 sq mi) (Maika-116)
• Danum (%)
2
Populasion
• Karkulo idi 2021
10,701,777[5] (Maika-86)
• Senso idi 2011
10,436,560[6]
• Densidad
136/km2 (352.2/sq mi) (Maika-84)
GDP (PPP)Karkulo idi 2021
• Dagup
$432.346 bilion[7]
• Tunggal maysa a tao
$40,585[7]
GDP (nominal)Karkulo idi 2020
• Dagup
$261.732 bilion[7]
• Tunggal maysa a tao
$24,569[7]
Gini (2019)24
ababa · Maika-4
HDI (2019)increase 0.900[8]
nangato unay · Maika-27
KuartaKoruna ti Tseka (CZK)
Sona ti orasUTC+1 (CET)
• Kalgaw (DST)
UTC+2 (CEST)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+420b
TLD ti internet.czc
  1. Ti saludsod ket retoriko, a mangipalplatiing ti "dagiti a luglugar a nakaisangladan ti pagiliak".
  2. Ti kodigo 42 ket naibingbingayan iti Eslobakia aginggana idi 1997.
  3. Ken ti pay .eu, a nakibingbingayan kadagiti dadduma nga estado a kameng ti Kappon ti Europa.

Ti Republika a Tseka (/ˈtʃɛk/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen) CHEK;[9] Tseko: Česká republika, panangibalikas [ˈtʃɛskaː ˈrɛpuˌblɪka] (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen), ababa a porma ti Česko Panangibalikas a Tseko: [ˈtʃɛsko]), ket maysa a napalikmutan ti daga a pagilian idiay Tengnga nga Europa. Ti pagilian ket nabeddengan babaen ti Alemania iti laud, ti Austria iti abagatan, ti Eslobakia iti daya ken ti Polonia iti amianan. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudadna, nga dda dagiti 1.3 a riwriw nga agnanaed, ket ti Prague. Ti Republika a Tseka ket mangiraman kadagiti naipakasaritaan a teritorio iti Bohemia ken Moravia ken ti maysa a bassit a paset ti Silesia.

Ti estado ti Tseka ket dati nga ammo a kas Bohemia, ket naporma idi kaladawan ti maika-19 a siglo a kas maysa a bassit a dukada iti Prague, nga iti dayta a panawen ket tinurturayan babaen ti nabileg nga Imperio ti Nalatak a Moravia. Kalpasan ti pannakatnag ti Imperio idi 907, ti sentro ti bileg ket naipan manipud iti Moravia idiay Bohemia, babaen dagiti Přemyslid. Manipud idi 1002 daytoy ket pormal a nabigbigan a kas paset ti Nasantuan a Romano nga Imperio.[10][11] Idi 1212 ti dukado ket naipangato iti maysa a pagarian ken idi las-ud ti panagturay dagiti Přemyslid duke/ari ken dagiti simmarsaruno kaniada, dagiti Luxembourgs, ti pagilian ket nakaabut ti kalatakanna a gay-at ti teritorio (maika-13 – maika-14 a siglo). Idi las-ud ti Hussite a gubgubat ti pagarian ket nakasango kadagiti ekonomiko nga embargo ken dagiti krusada manipud kadagiti amin a paset ti Europa. Kalpasan ti Gubat ti Mohács idi 1526, ti Pagarian ti Bohemia ket nagin-inut a nadaddadael iti maysa a Habsburg a monarkia a kas maysa kadagiti tallo a nangruna a paset, a mairaman ti Arkidukado ti Austria ken ti Pagarian ti Hungaria. Ti Bohemio a Yaalsa (1618–20) a pannakaabak iti Gubat ti Puraw a Bantay, ket nangiturongan ti adu pay a pannakaipatengnga ti monarkia a mairaman ti pannakapilit a pannaka-Katoliko manen ken Pannaka-Aleman manen. Iti pannakatunaw ti Nasantuan a Romano nga Imperio idi 1806, ti Bohemio a pagarian ket nagbalin a paset ti Austriano nga Imperio. Idi maika-19 a siglo dagiti Tseka a daga ket nagbalin a nabileg a balayan ti industria iti monarkia ken ti bugas ti Republika ti Czechoslovakia a naporma idi 1918, kalpasan ti pannakarebba iti Austro-Hungaro nga Imperio kalpasan ti Sangalubongan a Gubat I. Kalpasan ti 1933, ti Czechoslovakia ket nagtultuloy nga isu laeng ti demokrasia idiay tengnga ken daya nga Europa.

Kalpasan ti Munich a Tulagan, Polako a pannkaikapet ti Zaolzie ken Aleman a panagraut iti Czechoslovakia ken ti dimtengan a pannakapukaw ti namnama ti Akinlaud a sungbat ken ti panagyaman para iti pannakawaya ti kaaduan apaset ti Czechoslovakia babaen ti Nalabbasit a Buyot, ti Partido Komunista ti Czechoslovakia ket nangabak ti kaaduan kadagiti 1946 a panagbutos. Iti 1948 a kudeta, ti Czechoslovakia ket nagbalin nga inturturayan ti komunista nga estado. Idi 1968, ti immad-adu a di nakaipaneknekan ket kimmaro kadagiti panagpadas a maireporma ti turay a komunista. Dagitoy a pasamak a nakunkuna a kas dagiti Primabera ti Prague iti 1968, ket nagpatingga iti maysa a panagraut babaen dagiti buyot ti pagpagilian ti Timpuyogan ti Warsaw (a malaksid ti Romania); dagiti tropa ket naggigianda iti pagilian aginggana ti Tersiopelo a Rebolusion ti 1989 , idi narebba ti komunista a turay. Idi 1 Enero 1993, ti Czechoslovakia ket nakappi a natunaw kadagiti konstituentona nga estado, ti Republika a Tseka ken ti Eslobako a Republika.

Ti Republika a Tseka ket isu ti immuna a dati a kameng ti Comecon a nakagun-od ti kasasaad iti maysa a narang-ay a pagilian segun ti Banko ti Lubong.[12] Iti pay maipatinayon, ti pagiian ket adda ti kangtuan a panagrang-ay ti nagtagitaon idiay Tengnga ken Daya nga Europa,[13] a nairanggo a kas maysa a "Nangato Unay a Panagrang-ay ti Nagtagitaoan" a pagilian. Daytoy ket mairanggo paya a kas ti maikatlo a kakappiaan a pagilian idiay Europa ken ti kaaduan a demokratiko ken nasalun-at (babaen ti mortalidad ti maladaga) a pagilian iti rehion. Daytoy ket maysa a pluralista adu a partido a parlamentario a representatibo a demokrasia, maysa a kameng ti Kappon ti Europa, NATO, ti OECD, ti OSCE, ti Konseho ti Europa ken ti Visegrád a Grupo.

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "Pagsasao a Tseka". Republika a Tseka – Opisial a website. Ministro ti Ganganaet a Pannakibiang iti Tseka a Repbublika]. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-11-06. Naala idi 14 Nobiembre 2011.
  2. ^ Dagiti umili a tagikua dagiti minoridad, a tradisional ken iti napaut a batayan ket agnanaed iti kaunegan ti Tseka a Republika, ket addaanda ti karbengan nga agusar ti kabukbukodanda a pagsasao iti pannakisinnarita kadagiti agturturay kadagiti sanguanan ti korte ti linteg (para iti listaan dagiti mabigbigan a minoridad kitaen ti Annuroten dagiti Nailian a Minoridad iti Gobierno ti Tseka a Republika). Ti artikulo 25 iti Tseka a Dokumento ti Linteg ti Kammasapulan kakarbengan ken dagiti Batayan a Wayawaya mangisigurado ti karbengan dagiti nailian ken etniko a minorodad para iti edukasion ken ti pannakisinnarita kadagiti agturturay iti kabukbukodanda a pagsasao. Tignay Blng. 500/2004 Coll. (Ti Administratino nga Alagaden) iti parapona iti 16 (4) (Pamay-an a Pagsasao) ket mangisigurado, a ti maysa nga umili ti Tseka a Republika, a tagikua ti nailian wenno etniko a minoridad, a tradisional ken iti kapautan nga agnanaed iti kaunegan ti teritorio ti Republika a Tseka, ket addaan iti karbengan nga agyebkas iti maysa nga administratibo nga ahensia ken ken makapan iti daytoy iti pagsasao iti minorodad. Iti kaso a ti maysa nga administratibo na ahensia ket awan ti empleado a makaammo ti pagsasao, ti ahensia ket akinrebbeng a mangala ti agipatpatarus a ti ahensia ket isu ti agbayad. Segun ti Tignay Blng. 273/2001 (Maipanggep Kadagiti Karbengan dagiti Kameng dagiti Minoridad) parapo 9 (Ti karbengan a mangusar ti pagsasao iti nailian a minoridad iti panangirebbeng kadagiti agturturay ken iti sanguanan dagiti korte ti linteg) ti isu met laeng ket maipakat pay para kadagiti kameng dagiti nailian a minoridad iti sanguanan dagiti korte ti linteg .
  3. ^ Ti pagsasao nga Eslobako ket mabalin a maipanunotan nga opisial a pagsasao ti Republika a Tseka babaen dagiti naisangsangayan a kabanagan, a naipalpalawag babaen dagiti nadumaduma a linteg –a kas ti linteg 500/2004, 337/1992. Taudan: http://portal.gov.cz. Cited: "Například Správní řád (zákon č. 500/2004 Sb.) stanovuje: "V řízení se jedná a písemnosti se vyhotovují v českém jazyce. Účastníci řízení mohou jednat a písemnosti mohou být předkládány i v jazyce slovenském..." (§ 16, odstavec 1). Zákon o správě daní a poplatků (337/1992 Sb.) „Úřední jazyk: Před správcem daně se jedná v jazyce českém nebo slovenském. Veškerá písemná podání se předkládají v češtině nebo slovenštině..." (§ 3, odstavec 1). http://portal.gov.cz
  4. ^ (iti Tseko) ČSÚ – Opisina ti Estadistika ti Tseka Naiyarkibo 2012-01-04 iti Wayback Machine. Czso.cz. Naala idi 12 Agosto 2012.
  5. ^ "Population of Municipalities – 1 January 2021". Czech Statistical Office. 4 Disiembre 2021.
  6. ^ Senso ti Populasion ken Pagbalayan 2011: Resulta ti Nangruna a nagpatinggaan Naiyarkibo 2013-01-16 iti Wayback Machine. Tseka nga Opisina ti Estadistika Naiyarkibo 2011-01-29 iti Wayback Machine. Naala idi 19 Disiembre 2012.
  7. ^ a b c d "World Economic Outlook Database, October 2019". IMF.org. International Monetary Fund. Naala idi 4 Disiembre 2021.
  8. ^ "Human Development Report 2020" (PDF) (iti Ingles). United Nations Development Programme. 10 Disiembre 2019. Naala idi 10 Disiembre 2019.
  9. ^ Ingles a Diksionario ti Oxford, maikadua nga edision, Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan, 1989.
  10. ^ Mlsna, Petr; Šlehofer, F.; Urban, D. (2010). "Ti Dalan ti Tseka a Pannakabatay-linteg" (PDF). Umuna nga edidion (iti Tseko ken Ingles). Praha: Úřad Vlády České Republiky (Ti Opisina ti Gobierno ti Tseka a Republika). pp. 10–11. Naala idi 31 Oktubre 2012.
  11. ^ Čumlivski, Denko (2012). "800 let Zlaté buly sicilské" (iti Tseko). Dagiti Nailian nga Arkibo ti Republika a Tseka (Národní Archiv České Republiky). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-01-11. Naala idi 2013-03-12.
  12. ^ Velinger, Enero (28 Pebrero 2006). "Ti Banko ti Lubong ket nangmarka ti Panagturpos ti Republika a Tseka iti 'Narang-ay' a Kasasaad". Radio Prague. Naala idi 22 Enero 2007.
  13. ^ "Reporta ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan ti 2009" (PDF). UNDP.org. Naala idi 25 Abril 2010.

Adu pay a mabasbasa

[urnosen | urnosen ti taudan]
  • Hochman, Jiří. Naipakasaritaan a diksionario ti Estado ti Tseka (1998)

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Republika a Tseka iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Republika a Tseka manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Gobierno
Sapasap a pakaammo
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Republika_a_Tseka&oldid=400486"