Jump to content

Sasao a Torres–Banks

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Torres–Banks
Heograpiko a
pannakaiwarwaras
Is-isla Torres ken Is-isla Banks, Probinsia ti Torba, akin-amianan a Vanuatu
Lingguistika a pannakaidasigAustronesio
Glottologtorr1262

Ti sasao a Torres–Banks ket mangbukel iti maysa a pannkaisilpo ti sasao nga Akin-abagatan nga Oceaniko a naisasao giti Is-isla Torres ken Is-isla Banks iti akin-amianan a Vanuatu.

Dagiti pagsasao

[urnosen | urnosen ti taudan]

Bigbigen ni François (2011) dagiti 17 a pagsasao nga insasao babaen dagiti 9,400 a tattao kadagiti 50 a purok, a mairaman dagiti 16 nga agbibiag (3 ket matmatayen) ken maysa a naungaw a pagsasao.[1]

Dagiti 17 a pagsasao, a nairanggo manipud iti amianan a laud aginggana iti abagatan a daya, ket:[1]:181

Pagsasao Bilang dagiti agsasao Kodigo ti ISO 639-3 Is-isla a nangisasao
Hiw 280 hiw Hiw
Lo-Toga 580 lht Tegua, Lo, Toga
Lehali 200 tql Ureparapara
Löyöp 240 urr Ureparapara
Volow naungaw mlv Mota Lava
Mwotlap 2100 mlv Mota Lava
Lemerig 2 (matmatayen) lrz Vanua Lava
Vera'a 500 vra Vanua Lava
Vurës 2000 msn Vanua Lava
Mwesen 10 (matmatayen) msn Vanua Lava
Mota 750 mtt Mota
Nume 700 tgs Gaua
Dorig 300 wwo Gaua
Koro 250 krf Gaua
Olrat 3 (matmatayen) olr Gaua
Lakon 800 lkn Gaua
Mwerlap 1100 mrm Merelava

Ilista pay ni Codrington (1885) ti napauten a naungaw a pagsasao nga Alo-Teqel.

Dagiti komparatibo a panagadal

[urnosen | urnosen ti taudan]

A. Nangipablaak ni François kadagiti nadumaduma a panagadal a mangiyasping kadagiti nadumaduma a langa ti sasao a Torres–Banks:

  • François (2005): Imbentorio dagiti sistema ti paaweng, ken dagiti naipakasaritaan a panagrang-ayda;
  • François (2007): Dagiti sistema artikulo a pangsandi, ken dagiti naipakasaritaan a panagrang-ayda;
  • François (2009): Kasano a dagiti nadumaduma a pagsasao ket naggramatiko iti maysa nga agsmang iti nalag-ang a personal a pangsandi kadagiti pangmarka para iti aspekto ti “aorist”;
  • François (2011): No kasano a mangipakita ti sasao a Torres–Banks ti estruktural nga isomorpismo, ngem dibersidad met iti leksiko;
  • François (2013): Etimolohiko a pannakakonstrukto manen kadagiti espiritual a termino iti sasao a Torres–Banks;
  • François (2015): Sistema dagiti a turong ti espasio, ken dagiti naipakasaritaan a panagrang-ayda;
  • François (2016): Naipakasaritaan a morpolohia dagiti personal a pangsandi.

Ti François (2012) ket maysa a osiolingguistiko a panagadal iti dayta a banag.

Heneolohiko nga estruktura ti pannakaisilpo ti Torres–Banks

[urnosen | urnosen ti taudan]

Ti internal nga estruktura ti pannakaisilpo ti Torres–Banks ket napategan a naibatay iti komparatibo a pamay-an, ken naipresenta iti batayan ti historikal a glotometria (François 2014, 2017; Kalyan & François 2018).

Inlasin ni Kalyan & François (2018: 81) dagiti sumaganad a kasayaatan a nasuportaran a subgrupo (iti agpababa nga urnos dagiti heneolohiko a kaasideg):

  • Mwotlap – Volow
  • Hiw – Lo-Toga
  • Vurës – Mwesen
  • Lemerig – Vera'a
  • Koro – Olrat – Lakon
  • Dorig – Koro – Olrat – Lakon
  • Olrat – Lakon
  • Lehali – Löyöp – Mwotlap – Volow
  • agraman dagiti 15 a sasao a Banks (Lehali – Löyöp – Mwotlap – Volow – Lemerig – Vera'a – Vurës – Mwesen – Mota – Nume – Dorig – Koro – Olrat – Lakon – Mwerlap)
  • kdpy.

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]