Jump to content

Taiwan

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
(Naibaw-ing manipud iti Republika iti Tsina)

Nagsasabtan: 23°30′N 121°00′E / 23.500°N 121.000°E / 23.500; 121.000

Republika ti Tsina
Ti maysa analabbasit a wagayway, nga adda ti bassit nga asul a rektanggulo iti suli ti ngato a kanigid a paggigianan ti puraw nga init a buklen ti maysa a sirkulo a napalikmutan ti 12 a ray-raya.
Wagayway
Ti maysa nga asul a kayarigan a paggigianan ti puraw nga init a buklen ti maysa a sirkulo a napalikmutan ti 12 a ray-raya.
Nailian a Kayarigan
Nailian a kanta: 中華民國國歌
Zhōnghuá Mínguó guógē
"Nailian a Kanta ti Republika ti Tsina"
Kanta ti wagayway: 中華民國國旗歌
Zhōnghuá Míngúo Gúoqígē
"Nailian a Kanta ti Wagayway"
Ti mapa a mangipakpakita ti lokasion ti Republika ti Tsina idiay Daya nga Asia ken iti Lubong.
Lokasion ti Taiwan (Republika ti Tsina) ken dagiti teritorio nga agdama a tinengtengngelna (nalabbasit).
KapitolioTaipei[1]
25°02′N 121°38′E / 25.033°N 121.633°E / 25.033; 121.633
Kadakkelan a siudadBaro a Taipei
25°01′N 121°28′E / 25.017°N 121.467°E / 25.017; 121.467
Opisial a sasaoPagalagadan nga Insik[2]
Mabigbig a nilian a sasao
Opisial a sinuratanTradisional nga Insik
Grupgrupo ti etniko
Nagan dagiti umiliTaiwanes[7][8][9]
ken / wenno Insik[c]
GobiernoUnitario a semi-presidensial a republika
Tsai Ing-wen
Lai Ching-te
• Premier
Su Tseng-chang
LehislaturaLegislatibo a Yuan
Pannakabangon 
Rebolusion ti Xinhai
10 Oktubre 1911
1 Enero 1912
25 Disiembre 1947
Kalawa
• Dagup
36,193[10] km2 (13,974 sq mi) (Maika-136)
• Danum (%)
10.34
Populasion
• Karkulo idi 2020
23,568,378[11] (Maika-56)
• Senso idi 2010
23,123,866[12]
• Densidad
650/km2 (1,683.5/sq mi) (Maika-10)
GDP (PPP)Karkulo idi 2021
• Dagup
increase $1.403 trilion[13] (Maika-19)
• Tunggal maysa a tao
increase $56,959[13] (Maika-13)
GDP (nominal)Karkulo idi 2021
• Dagup
increase $682.702 bilion[13] (Maika-21)
• Tunggal maysa a tao
increase $32,123[14] (29th)
Gini (2017)negatibo nga idadakkel 34.1[15]
kalalainganna
HDI (2019)increase 0.916[16]
nangato unay · Maika-23
KuartaDoliar ti Baro a Taiwan (NT$) (TWD)
Sona ti orasUTC+8 (CST)
• Kalgaw (DST)
UTC+8 (saan a mapalpaliiw)
Pormat ti petsa
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+886
Kodigo ti ISO 3166TW
TLD ti internet
Taiwan
Tradisional nga Insik臺灣 or 台灣
Napalaka nga Insik台湾
Postal a MapaTaiwan
Republika ti Tsina
Tradisional nga Insik中華民國
Napalaka nga Insik中华民国
Postal a MapaChunghwa Minkuo

Ti Taiwan (/ˈtaɪˈwɑːn/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen) TY-WAHN Insik: 臺灣 or 台灣; pinyin: Táiwān; kitaen ti dita baba), opisial a ti Republika ti Tsina (ROC; Insik: 中華民國; pinyin: Zhōnghuá Mínguó), ket maysa a estado idiay Daya nga Asia. Kasisigud a naikuartel idiay nagruna a daga ti Tsina, ti Republika ti Tsina tattan ket agiturturay ti isla ti Taiwan (dati idi a naamammuan ti "Formosa"), a buklen ti sumurok a 99% iti teritoriona,[d] ken ti pay Penghu, Kinmen, Matsu, ken dagiti dadduma pay a babassit nga isla. Dagiti kaarrubana nga estado ket mairaman ti Republika ti Tattao ti Tsina iti laud, ti Hapon iti daya ken amianan a daya, ken ti Filipinas iti abagatan. Ti Taipei ket isu ti politikal a kapitoliona ken ti pay ekonomiko ken kultural a sentro ti Taiwan.[1] Ti Baro a Taipei ket isu ti kaaduan ti populasion a siudad.

Ti isla ti Taiwan ket nangruna idi a tinagtagitao babaen dagiti Taiwanes nga aborihines aginggana idi Danes a paset ti panawen iti maika-17 a siglo idi dagiti etniko nga Insik ket nagrugrugida a napnapan iti isla. Ti Qing a Dinastia ti Tsina ket pinarukmana ti Taiwan idi 1683. Babaen ti daytoy a panawen ti Taiwan ket naited idi iti Hapon idi 1895, kaaduan kadagiti agtataeng iti Taiwan idi ket Han nga INsik babaen ti kaputotan wenno babaen ti asimilasion. Ti Republka ti Tsina (ROC) ket nabangon idiay Tsina idi 1912. Iti gibus ti Sangalubongan a Gubat idi 1945, ti Hapon ket insukona ti Taiwan kadagiti milisia a puersa ti ROC para kadagiti Kumadduaan. Kalpasan ti Sibil a Gubat ti Insik, ti Partido Komunista ti Tsina ket nangala ti napno a panatengngel ti nangruna a daga ti Tsina ken nagbangon ti Republika ti Tattao ti Tsina (PRC) idi 1949. Ti ROC ket inyalisna ti gobiernona idiay Taiwan, ket ti katurayanna ket naipatingga iti Taiwan ken dagiti nakapalikmut nga isla. Idi 1971, ti PRC ket nangituloy ti tugaw ti Tsina iti Nagkaykaysa a Pagpagilian, a kasisigud idi a tinugawan ti ROC. Ti Internasional a pannakabigbig ti ROC ket naininut a nadadael gapu ta kaaduan kadagiti pagilian ket binigbigda ti PRC. Adda laeng dagiti 22 kamkameng nga estado ti Nagkaykaysa a Pagpagilian ken ti Santa Sede ti agdama nga agtartaripatu ti pormal a diplomatiko a pannakibiang iti ROC, urayno adda kadagiti saan a pormal a pakikaduaan kadagiti kaaduan nga estado babaen dagiti bukodna a representatibo nga opisina.

Dagiti nota

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ Waishengren kadawyan a mangitudo kadagiti tao a nagtaud manipud idiay nangruna a daga ti Tsina a napan idiay Taiwan kalpasan idi 1945, ken dagiti pay nagkamang nga Insik a napan idiay Taiwan gapu ti Sibil a Gubat ti Insik, ken dagiti kaputotanda a naipasngay idiay Taiwan. Daytoy ket saan a mangiraman kadagiti umili ti Republika ti Tattao ti Tsina a nabiit pay laeng nga immalis idiay Taiwan.
  2. ^ Dagiti Taiwanes nga aborihines ket opisial a naikategoria kadagiti 14 a nailaslasin nga etniko a grupo babaen ti Republika ti Tsina.
  3. ^ Urayno dagiti teritorio a tinegtengngel babaen ti ROC ket mangibagbaga a ti nagan ti umili ket ti "Taiwanes", adda dagiti mangikedkeddeng a daytoy ket "Insik" gapu ti panagtunton ti ROC iti amin a Tsina. Ti Taiwanes a tttao ket addaanda kadagiti nadumaduma a pamanunotan a maipanggep ti bukodda a nailian nga identidad.
  4. ^ Ti isla ti Taiwan ket sakupenna ti kalawa iti 36,008 km2 (13,902.8 sq mi), bayat a ti dagup a kalawa babaen ti turay ti ROC (Nawaya a Lugar) ket sakupenna ti agarup a 36,193 km2 (13,974.2 sq mi).[10]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ a b "Interior Minister Reaffirms Taipei is ROC's Capital". Taipei Times (iti Ingles). 5 Disiembre 2013. Naala idi 7 Disiembre 2013.
  2. ^ Copper, John C. (4 Hulio 2021). "Taiwan". Encyclopedia Britannica (iti Ingles). Naala idi 6 Hulio 2021.
  3. ^ "Indigenous Languages Development Act". Naala idi 22 Mayo 2019 – babaen ti law.moj.gov.tw.
  4. ^ "Hakka Basic Act" (iti Ingles). Naala idi 22 Mayo 2019 – babaen ti law.moj.gov.tw.
  5. ^ "2009 a Tinawen a Libro ti Republika ti Tsina / Kapitulo 2: Tattao ken Pagsasao". Gio.gov.tw. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-08-03. Naala idi 1 Agosto 2010.
  6. ^ Taiwan a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles), Ahensia ti Sentral nga Intelihensia ti Estados Unidos.
  7. ^ "Ti Programa ti Humanitariano a Tulong para kadagiti Apgano a Naikamang ti ROC". Gio.gov.tw. 11 Disiembre 2001. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2004-12-15. Naala idi 2009-05-07.
  8. ^ "Ti Taiwanes nga opisial ti salun-at ket nainbitaran a mangpaliiw ti konperensia ti trangkaso ti billit". Gio.gov.tw. 11 Nobiembre 2005. Naala idi 2009-05-07.
  9. ^ "Nagan dagiti umili – Nagnagan dagiti Umili". Geography.about.com. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2018-12-25. Naala idi 2009-05-07.
  10. ^ a b "Bilang dagiti purok, Kaarrubaan, Sangkabalayan ken Populasion ti Agtataeng". MOI Estadistika a Serbisio ti Pakaammo. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-03-29. Naala idi 2 Enero 2013.
  11. ^ "Statistics from Statistical Bureau". National Statistics, Republic of China (Taiwan) (iti Ingles). Naala idi 15 Oktubre 2020.
  12. ^ "General Statistical analysis report, Population and Housing Census" (PDF). National Statistics, ROC (Taiwan) (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 26 Disiembre 2016. Naala idi 26 Nobiembre 2016.
  13. ^ a b c "World Economic Outlook Database, October 2020". IMF.org. International Monetary Fund. Naala idi 23 Oktubre 2020.
  14. ^ "GDP: Preliminary Estimate for 2020Q4 and Outlook for 2021" (PDF). dgbas.gov.tw. Directorate General of Budget, Accounting and Statistics. Naala idi 7 May 2021.
  15. ^ "Percentage Share of Disposable Income by Quintile Groups of Income Recipients and Measures of Income Distribution". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2022-07-14. Naala idi 26 Hunio 2019 – babaen ti stat.gov.tw.
  16. ^ "Guóqíng tǒngjì tōngbào (dì 014 hào)" 國情統計通報（第 014 號） (PDF) (iti Insik). Xingzhengyuan Zhuji Zongchu. 21 Enero 2021. Naala idi 26 Enero 2021.
  17. ^ "ICANN Board Meeting Minutes". ICANN. 25 Hunio 2010.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Taiwan iti Wikimedia Commons
Wikimedia Atlas iti Taiwan

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Taiwan&oldid=399152"