Jump to content

Singapur

Urnosen dagiti silpo
Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
(Naibaw-ing manipud iti Singapore)

Nagsasabtan: 1°18′N 103°48′E / 1.3°N 103.8°E / 1.3; 103.8

Republika ti Singapur
Republik Singapura  (Malayo)
新加坡共和国 (Insik)
சிங்கப்பூர் குடியரசு (Tamil)
Wagayway ti Singapur
Wagayway
Eskudo ti Singapur
Eskudo
Napili a pagsasao: 
"Majulah Singapura"  (iti Malayo)
"Agpasangoka, Singapur"
Nailian a kanta: Majulah Singapura
"Agpasangoka, Singapur"

Lokasion ti  Singapur  (berde) idiay ASEAN  (nangisit a kolordapo)  —  [Leyenda]
Lokasion ti  Singapur  (berde)

idiay ASEAN  (nangisit a kolordapo)  —  [Leyenda]

KapitolioSingapur (siudad-estado)
1°17′N 103°50′E / 1.283°N 103.833°E / 1.283; 103.833
Kadakkelan a PABedok[1]
1°19′24.97″N 103°55′38.43″E / 1.3236028°N 103.9273417°E / 1.3236028; 103.9273417
Opisial a sasaoIngles
Malayo
Insik
Tamil
Opisial a sinuratanAlpabeto a Latin
Napalaka nga Insik
Sinuratan a Tamil
Nagan dagiti umiliSingapur, Taga-Singapur
GobiernoUnitarrio a parlamentario a republika
Halimah Yacob
Lee Hsien Loong
Sundaresh Menon
Tan Chuan-Jin
LehislaturaParlamento
Pannakaporma
6 Pebrero 1819[2]
3 Hunio 1959[3]
31 Agosto 1963
16 Septiembre 1963
9 Agosto 1965
Kalawa
• Dagup
710 km2 (270 sq mi) (Maika-189)
• Danum (%)
1.444
Populasion
• Senso idi 2011
5,183,700[4]
• Densidad
7,315[5]/km2 (18,945.8/sq mi) (Maika-3)
GDP (PPP)Karkulo idi 2011
• Dagup
$314.911 bilion[6] (Maika-38)
• Tunggal maysa a tao
$59,711[6] (Maika-3)
GDP (nominal)Karkulo idi 2011
• Dagup
$259.849 bilion[6] (Maika-38)
• Tunggal maysa a tao
$49,270[6] (Maika-13)
Gini (2012)47.8[7]
nangato · Maika-26
HDI (2013)increase 0.901[8]
nangato unay · Maika-9
KuartaDoliar ti Singapur (SGD)
Sona ti orasUTC+8 (SST)
Pormat ti petsaaa/bb/tttt
Pagmanehuankanigid
Kodigo ti panagtawag+65
Kodigo ti ISO 3166SG
TLD ti internet.sg
  1. Ti Singapur ket maysa a siudad-estado.
Aglaon daytoy nga artikulo kadagiti teksto nga Indio. No awan ti maitutop a suporta ti panangiparang, mabalin a makitam dagiti maraka-ti-salusod, dagiti kahon, wenno dadduma pay a simbolo imbes a ti teksto nga Indio.

Ti Singapur (/ˈsɪŋəpɔːr/ (Maipanggep iti daytoy nga unidengngen)), opisial a ti Republika ti Singapur, ket maysa a Abagatan a daya nga Asia a siudad-estado idiay akin-abagatan nga ungto ti Malay a Peninsula, 137 kilometro (85 mi) nga abagatan ti ekuador.Daytoy ket maysa a isla a pagilian a binukel dagiti 63 nga isla, daytoy ket naisina manipud iti Malaysia babaen ti Il-ilet ti Johor iti amiananna ken manipud iti Is-isla ti Riauti Indonesia babaen ti Ilet ti Singapur iti abagatanna. Ti pagilian ket adu a naurbano nga adda laeng ti bassit a nabatbati a nangruna a pagtutuduan a kabakiran, ngem adu pay dagiti daga a naparpartuat para iti panarang-ay babaen ti panagala manen ti daga.

Daytoy ket paset idi kadagiti nadumaduma nga imperio a natenganen manipud idi maikadua a siglo AD, ti Singapur ket nagsangsangaili ti paggatangan apuesto ti Kompania ti Daya nga India idi 1819 nga adda ti pammalubos manipud iti Sultanato ti Johor. Ti Britaniko ket nakagun-od ti katurayan ti daytoy nga isla idi 1824 ken ti Singapur ket nagbalin a maysa kadagiti Il-ilet a Pagtataengan ti Britaniko idi 1826. Daytoy ket sinkupan babaen ti Hapon idi Maikadua a Sangalubongan a Gubat, ti Singapur ket nagirangarang ti kinawaya, a nagitiptipon dagiti dati a teritorio ti Britaniko tapno mangporma ti Malaysia idi 1963, urayno daytoy ket maisina manipud iti Malaysia kalpasan ti dua a tawen. Manipud idin daytoy ket dimmakkel ti kinabaknangna, ken maysa daytoy kadagiti Uppat a Tigre ti Asia. Ti Singapu ket isu ti maikapat a mangidadaulo a sentro ti pinansia, ken ti puertona ket maysa kadagiti lima kasingangaran a puerto ti lubong. Ti ekonomiana ket kaaduan nga agkamkammatalek kadagiti mailuluas ken panagipinpino kadagiti naimportar a tagilako, a naipangpangruna ti panagpatpataud, a daytoy ti nangbukel ti 26% ti GDP ti Singapur idi 2005.

Ti Singapur ket maysa a unitario nga adu a partido a parlamentario a republika nga adda ti maysa a Westminster a sisitema ti agmaymaysa a kamara a parlamentario a gobierno. Ti Partido Aksion ti Tattao ket nangabaabak kadagiti amin a panagbutos manipud iti bukod a panagturay idi 1959, ken agturtura daytoy iti naibatay ti napigsa nga estado ken nangiyununa ti naumnong a pagimbagan ngem kadagiti agmaymaysa a karnengan a kas ti waya ti panag-sasao.

Iti termino ti pagpadaan ti kapigsa ti panag-gatang, ti Singapur ket adda ti maikatlo a kangatuan ti matgedan ti tunggal maysa a tao iti lubong. Adda ti gangani a sumurok a 5 a riwriw a tattao idiay Singapur, a dagiti 2.91 a riwriw ket katutuboda a naipasngay. Ti populasion adu a nadumadumaan; a ti kaaduan ket dagiti Insik, a dagiti Malayo ken dagiti Indiano ket mangporporma kadagiti kaaduan a minoridad. Ti pannakaipakita ti kinadibersidadna, ti pagilian ket adda ti upat nga opisial a pagsasao: Ingles, Insik, Malayo, ken Tamil. Maysa kadagiti nangbangon a kameng ti Gunglo dagiti Pagilian iti Abagatan a Daya nga Asia , ti pagilian ket isu pay ti mangsangaili ti Sekretariat tiAPEC, ken maysa a kameng ti Pantok ti Daya nga Asia, ti Tignay dagiti Di Nailinia, ken ti Mankomunidad dagiti Pagilian.

Etimolohia

[urnosen | urnosen ti taudan]
Nangruna nga artikulo: Dagiti nagan ti Singapur

Ti Ingles a nagan ti Singapur ket naala manipud iti Malayo a balikas ti Singapura (Sanskrito: सिंहपुर, lit. Leon a Siudad), nga isu daytoy ti tawidan a nakaalaan ti pagilian a kas ti Leon a Siudad. Dagiti leon ket mabalin a saanda a nagtataeng ditoy; ti ayup a nakitkita babaen ni Sang Nila Utama, nga isu ti nangbangon ken nanginagan ti taga-ugma a Singapur, ket mabalin idi a maysa a tigre.[9][10]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]
Paammo
  1. ^ "Singapore Residents by Planning Area/Subzone, Age Group and Sex, June 2000–2015". Statistics Singapore. Statistics Singapore. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (XLS) idi 2016-01-30. Naala idi 7 Enero 2016.
  2. ^ Chew, Ernest (1991). Lee, Edwin (ed.). Ti Pakasaritaan ti Singapur. Unibersidad ti Oxford a Pagmalditan. ISBN 0-19-588917-7.
  3. ^ Hoe Yeen Nie (2 Hunio 2009). "Ti Estado ti Singapur ket rimsua manipud kadagidi 50 a tawen idi 3 Hunio". Channel News Asia. Singapur. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-01-17. Naala idi 2012-10-04.
  4. ^ "Dagiti Nangruna aMangipakpakita kadagiti Demograpiko idi 1970–2011" (PDF). Dagiti Estadistika ti Singapur. Hunio 2011. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2012-03-16. Naala idi 2 Oktubre 2011.
  5. ^ "2008 Estimate". Dagiti Estadistika ti Singapur. 2009. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-02-21. Naala idi 2 Hulio 2011.
  6. ^ a b c d "Singapur". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 21 Abril 2012.
  7. ^ "Distribution of family income – Gini Index". CIA. 2012. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-06-04. Naala idi 15 Agosto 2013.
  8. ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
  9. ^ "Panagadadal Idiay Singapur". Direktorio dagiti Eskula ti Singapur. 2007. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-21. Naala idi 3 Mayo 2011.
  10. ^ "Sang Nila Utama". Singapur Infopedia. National Library Board. 26 Nobiembre 1999. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-05-11. Naala idi 3 Mayo 2011.
Bibliograpia
  • Hill, Michael (1995). Kwen Fee Lian (ed.). Dagiti Politika Panagibangon ti Pagilian ken Pannakaumili idiay Sinagpur. Routledge. ISBN 0-415-12025-X.
  • King, Rodney (2008). Ti Milagro a Singapur, Mito ken Kinapudno. Insight Press. ISBN 0-9775567-0-0.
  • Mauzy, Diane K.; Milne, R.S. (2002). Dagiti Politika ti Singapur: Babaen ti Partido Aksion ti Tattao. Routledge. ISBN 0-415-24653-9.
  • Tan, Kenneth Paul (2007). Renasimiento Singapur? Ekonomia, Kultura, ken dagiti Politika. NUS Press. ISBN 978-9971-69-377-0.
  • Lee Kuan Yew (2000). manipud iti Maikatlo a Lubong aginggana ti Immuna: Ti Simangapur a Sarita: 1965–2000. New York: HarperCollins. ISBN 0-06-019776-5
  • Worthington, Ross (2002). Panagituray idiay Singapur. Routledge/Curzon. ISBN 0-7007-1474-X.
  • "Senso ti Populasion" (PDF). Departamento dagiti Estadistika ti Sinagapur. 11 Enero 2000. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2007-11-27. Naala idi 2012-10-04.
  • "Nagruna a Kinapudno ken dagiti Bilang". Ministro tui Pagluganan, Singapur. Naala idi 11 Enero 2003.
  • "Pakasaritaan ti Pagilian". Singapur Infomap. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-04-21. Naala idi 11 Enero 2004.
  • "MOE-PRIME". Programa para iti Panagipatakder manen ken Panagpasayaat kadagiti Adda nga eskuela (PRIME). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2007-08-23. Naala idi 15 Mayo 2007.
  • "Walo pay nga Eskula a Makaimbag ti Panagpasayaat" (Press release). Ministro ti Edukasion. 14 Pebrero 2007. Naala idi 15 Mayo 2007.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Singapur iti Wikimedia Commons

Gobierno
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Singapur&oldid=396829"