Zimbabwe

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Darsen a mapan iti pagdaliasatan Darsen a mapan agbiruk

Nagsasabtan: 20°S 30°E / 20°S 30°E / -20; 30

Republika ti Zimbabwe
14 a sabali nga opisial a nagnagan
Wagayway ti Zimbabwe
Wagayway
Eskudo ti Zimbabwe
Eskudo
Napili a pagsasao: "Unity, Freedom, Work"[1]
("Panagkaykaysa, Wayawaya, Obra")
Nailian a kanta: 
"Bendisionan koma ti daga ti Zimbabwe"[2]
Lokasion ti  Zimbabwe  (nangisit nga asul) idiay ti Kappon ti Aprika  (napusasaw nga asul)
Lokasion ti  Zimbabwe  (nangisit nga asul)

idiay ti Kappon ti Aprika  (napusasaw nga asul)

Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Harare
17°50′S 31°3′E / 17.833°S 31.050°E / -17.833; 31.050
Opisial a sasao
Grupgrupo ti etniko
(2012)
  • 99.4% Nangisit nga Aprikano (sumurok a 80% a Shona; dagiti Ndebele ti kaaduan a minoridad)
  • 0.2% Puraw nga Aprikano
  • 0.4% dadduma, mairaman dagiti nangisit ken Indiano
Nagan dagiti umiliZimbabweano
Gobierno
Emmerson Mnangagwa
Constantino Chiwenga
LehislaturaParlamento
• Akinngato a kamara
Senado
• Akinbaba a kamara
Kamara ti Asemblia
Wayawaya manipud iti Nagkaykaysa a Pagarian
• Nairangarang
11 Nobiembre 1965
• Nabigbigan
18 Abril 1980
15 Mayo 2013
Kalawa
• Dagup
390,757 km2 (150,872 sq mi) (Maika-60)
• Danum (%)
1
Populasion
• Karkulo idi 2016
16,150,362 (Maika-73)
• Senso idi 2012
12,973,808[4]
• Densidad
26/km2 (67.3/sq mi) (Maika-170)
GDP (PPP)Karkulo idi 2017
• Dagup
$33.872-bilion[5]
• Tunggal maysa a tao
$2,276[5]
GDP (nominal)Karkulo idi 2017
• Dagup
$17.105-bilion[5]
• Tunggal maysa a tao
$1,149[5]
Gini (1995)50.1[6]
nangato
HDI (2015)increase 0.516[7]
ababa · Maika-154
KuartaDoliar ti Estados Unidos (opisial para iti gobierno), Rand ti Abagatan nga Aprika, ken dagiti adu pay a kuartaa, kas ti pula ti Botswana, euro, rupee ti India, esterlina a libra, doliar ti Australia.
Sona ti orasUTC+2 (CAT[8])
Pagmanehuankanigid
Kodigo ti panagtawag+263
Kodigo ti ISO 3166ZW
TLD ti internet.zw
  1. Ti doliar ti Zimbabwe ket saanen nga aktibo kalpasan idi opisial a sinuspende ti gobierno gapu ti hyperinflation. Ti doliar ti Estados Unidos (US$), Euro (€), rand ti Abagatan nga Aprika (R), pula ti Botswana (P), esterlina a libra (£), rupee ti India (INR), doliar ti Australia (A$), Insik a Renminbi (元/¥), ken yen ti Hapon (¥)[9] ket mabalinda a magastos.[10] Naamponen ti doliar ti Estados Unidos a kas opisial a kuarta para kadagiti amin a panaggastos ti gobierno.

Ti Zimbabwe, opisial a ti Republika ti Zimbabwe, ket ti napalikmutan iti daga a pagilian a mabirukan idiay akin-abagatan nga Aprika, iti pagbaetan ti karayan Zambezi ken Limpopo, beddengan babaen ti Abagatan nga Aprika, Botswana, Zambia ken Mozambique. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudad ket ti Harare. Ti pagilian ti agarup a 16 a riwriw a tattao, ti Zimbabwe ket addaan kadagiti 16 nga opisial a pagsasao,[3] ken dagiti kaaduan a naisasao ket ti Ingles, Shona, ken Ndebele.

Manipud idi maikasangapulo ket maysa a siglo, ti agdama nga aldaw a Zimbabwe ket lugar idin dagiti nadumaduma a naurnos nga estado ken pagpagarian ken dagiti pay nangruna a dalan para iti migrasion ken panagtagilako. Ti British South Africa Company ni Cecil Rhodes ket immuna a nangmarka ti agdama a teritorio kadagiti tawen ti 1890; daytoy ket nagbalin a bukod a nagturturay a kolonia ti Britaniko ti Akin-abagatan a Rhodesia idi 1923. Idi 1965, ti konserbatibo a puraw a minoridad a gobierno ket nagbukbukod a nangirangarang iti wayawaya a kas Rhodesia. Ti estado ket nagsagsagaba iti panagliklikud iti lubong ken ti 15 a tawen a gubat ti gerila kadagiti puersa ti nangisit a nasionalista; daytoy ket nagtungpalan iti tulag ti kappia ken nakapundaran ti unibersal a karbengan iti panagbubutos ken ti de jure a kinaturay a kas Zimbabwe idi Abril 1980. Timmipon ti Zimbabwe iti Mankomunidad ti Pagpagilian ken pinanawanna met daytoy idi Disiembre 2003. Daytoy ket kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, ti Komunidad ti Panagrang-ay ti Akin-abagatan nga Aprika (SADC), ti Kapppon ti Aprika (AU), ken ti Sapasap a Pagtagilakuan para iti Akindaya ken Akin-abagatan nga Aprika (COMESA). Daytoy ket ammo idi a kas ti "Gameng ti Aprika" gapu ti kinarang-ayna.[11][12][13]

Nagbalin a Kangrunaan a Ministro ti Zimbabwe ni Robert Mugabe idi 1980, idi nangabak ti partidona iti ZANU–PF kadagiti panagbubutos kalpasan ti panagpatingga ti turay ti puraw a minoridad; isu idi ti Presidente ti Zimbabwe manipud idi 1987 aginggana iti panagikkatna idi 2017. Babaen ti autoritariano a turay ni Mugabe, kaaduan a nagturturay dagiti aparatu ti seguridad ti estado ken akinrebbengda kadagiti nakaro a panaglabsing kadagiti karbengan ti tao.[14]

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

  1. ^ "Zimbabwe Unveils Coat of Arms". The Beaver County Times (iti Ingles). 13 Septiembre 1981. p. A2. Naala idi 2 Nobiembre 2011.
  2. ^ "Zimbabwe". The World Factbook (iti Ingles). Central Intelligence Agency. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-04-16. Naala idi 2017-11-21.
  3. ^ a b Dagiti sumaganad a pagsasao, ti Chewa, Chibarwe, Ingles, Kalanga, Koisan, Nambya, Ndau, Ndebele, Shangani, Shona, pagsasao a senias, Sotho, Tonga, Tswana, Venda ken Xhosa, ket opisialda a mabigbigan a pagsasao ti Zimbabwe. (Constitution of Zimbabwe (final draft) Naiyarkibo 2 Oktubre 2013 iti Wayback Machine).
  4. ^ Zimbabwe National Statistical Agency. "Census Results in Brief" (PDF) (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 3 Septiembre 2013. Naala idi 25 Agosto 2013.
  5. ^ a b c d "Zimbabwe". International Monetary Fund (iti Ingles).
  6. ^ "GINI Index". World Bank (iti Ingles). Naala idi 21 Hulio 2013.
  7. ^ "2016 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2016. Naala idi 21 Marso 2017.
  8. ^ "Zimbabwe Time". GreenwichMeanTime.com. Greenwich 2000. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 19 Hulio 2011. Naala idi 17 Nobiembre 2017.
  9. ^ "Zimbabwe to Make Chinese Yuan Legal Currency After Beijing Cancels Debts". The Guardian (iti Ingles). Agence France-Presse. 22 Disiembre 2015.
  10. ^ Hungwe, Brian (6 Pebrero 2014). "Zimbabwe's Multi-Currency Confusion". BBC News (iti Ingles). Naala idi 26 Mayo 2014.
  11. ^ Johnson, Boris (2017-11-15). "Robert Mugabe Tarnished the Jewel that is Zimbabwe. Now is its Chance to Shine Again". The Telegraph (iti Ingles).
  12. ^ Lessing, Doris (2003). "The Jewel of Africa". The New York Review of Books (iti Ingles).
  13. ^ Chifera, Irwin (17 Abril 2015). "What Happened to Zimbabwe, Once Known as The Jewel of Africa?". VOA Zimbabwe (iti Ingles).
  14. ^ "Zimbabwe 2015 Human Rights Report" (iti Ingles). United States Department of State Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor. 2015. Naala idi 6 Mayo 2016.

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig iti Zimbabwe iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Zimbabwe manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Zimbabwe&oldid=393972"