Namibia

Republika ti Namibia

Nagan kadagiti nailian a pagsasao

Afrikaans: *Republiek van Namibië*^[1]
Aleman: *Republik Namibia*
Khoekhoegowab: *Namibiab Republiki dib*^[2]
Otjiherero: *Republika yaNamibia*
Oshiwambo: *Orepublika yaNamibia*^[3]
RuKwangali: *Republika zaNamibia*^[4]
Setswana: *Rephaboliki ya Namibia*^[5]
siLozi: *Namibia ye Lukuluhile*^[6]
Afrikaans:	Republiek van Namibië
Afrikaans:	Republiek van Namibië
Aleman:	Republik Namibia
Khoekhoegowab:	Namibiab Republiki dib
Otjiherero:	Republika yaNamibia
Oshiwambo:	Orepublika yaNamibia
RuKwangali:	Republika zaNamibia
Setswana:	Rephaboliki ya Namibia
siLozi:	Namibia ye Lukuluhile
	Wagayway Eskudo
	Napili a pagsasao: "Unity, Liberty, Justice"
	Nailian a kanta: "Namibia, Land of the Brave"
	Lokasion ti Namibia (Nangisit nga asul) iti Kappon ti Aprika (Napusasaw nga asul)
Kapitolio; ken kadakkelan a siudad	Windhoek; 22°34′S 17°5′E / 22.567°S 17.083°E
Opisial a sasao	Ingles
Mabigbig a nilian a sasao	Afrikaans; Aleman; Otjiherero; Khoekhoegowab; Oshiwambo; RuKwangali; Setswana; siLozi;
Mabigbig a rehional a sasao	!Kung; Gciriku; Thimbukushu;
Grupgrupo ti etniko (2014)	49.5% Ovambo; 9.2% Kavango; 8.0% Namarisan; – (mairaman dagiti Baster); 7.0% Herero; 7.0% Damara; 7.0% Puraw; 4.7% Nama; 3.5% Lozi (Capriviano); 3.0% San; 0.6% Tswana; 0.5% Dadduma;
Nagan dagiti umili	Namibiano
Gobierno	Unitario a dominante-partido a semi-presidensial a republika
• Presidente	Hage Geingob
• Bise-Presidente	Nangolo Mbumba
• Kangrunaan a Ministro	Saara Kuugongelwa-Amadhila
• Deputado a Kangrunaan a Ministro	Netumbo Nandi-Ndaitwah
• Pangulo ti Hustisia	Peter Shivute
Lehislatura	Parlamento
• Akinngato a kamara	Nailian a Konseho
• Akinbaba a kamara	Nailian nga Asemblia
Wayawaya manipud iti Pederasion ti Abagatan nga Aprika
• Batay-linteg	9 Pebrero1990
• Wayawaya	21 Marso 1990
Kalawa
• Dagup	825,615 km2 (318,772 sq mi) (Maika-34)
• Danum (%)	bassit unay
Populasion
• Karkulo idi 2017	2,606,971
• Densidad	3.2/km2 (8.3/sq mi) (Maika-235)
GDP (PPP)	Karkulo ti 2018
• Dagup	$27.505-bilion
• Tunggal maysa a tao	$11,516
GDP (nominal)	Karkulo ti 2018
• Dagup	$14.148-bilion
• Tunggal maysa a tao	$5,923
Gini (2015)	59.1; nangato
HDI (2017)	0.647; kalalainganna · Maika-129
Kuarta	Doliar ti Namibia ; (NAD) ; Rand ti Abagatan nga Aprika (ZAR)
Sona ti oras	UTC+2 (CAST)
Pagmanehuan	kanigid
Kodigo ti panagtawag	+264
Kodigo ti ISO 3166	NA
TLD ti internet	.na

Nagsasabtan: 22°S 17°E / 22°S 17°E / -22; 17

Ti Namibia (/nəˈmɪbiə/ (dengngen), /næˈ-/),^[13]^[14] opisial a ti Republika ti Namibia, ket ti maysa a pagilian iti akin-abagatan nga Aprika. Ti akinlaud a pagbeddenganna ket ti Taaw Atlantiko; daytoy ket makibinningay iti daga a pagbeddengan iti Zambia ken Angola iti amianan, ti Botswana iti daya ken ti Abagatan nga Aprika iti abagatan ken daya. Uray no saanna a pagbeddengan ti Zimbabwe, basbassit ngem 200 a metro iti Karayan Zambezi iti mangisina kadagiti dua pagilian. Nakagun-od ti Namibia iti wayawaya manipud iti Abagatan nga Aprika idi 21 Marso 1990, kalpasan ti Gubat ti Wayawaya ti Namibia. Ti kapitolio ken kadakkelan a siudadna ket ti Windhoek, ken daytoy ket kameng nga estado ti Nagkaykaysa a Pagpagilian (UN), ti Komunidad ti Pangrang-ay ti Akin-abagatan nga Aprika (SADC), ti Kappon ti Aprika (AU), ken ti Mankomunidad ti Pagpagilian.

Ti Namibia ti kamagaan a pagilian iti Sub-Sahara nga Aprika,^[15] ken natagtagitaon kadaiti nasapa a panawen babaen dagiti tattao a San, Damara ken Nama. Idi agarup a maika-14 a siglo, simmangpet dagiti immak-akar a tatao a Bantu a kas parte ti panagpadakkel a Bantu. Manipud idin, dagiti grupo ti Bantu, a ti kadakkelan ket dagiti Ovambo, ket isudan ti kaaduan a populasion ti pagilian; manipud idi naladaw a maika-19 a siglo, isudan ti mangbukel iti kaaduan.

Idi 1878, ti Cape of Good Hope, ti kolonia ti Britaniko iti dayta a panawen, ket inkapetna ti puerto ti Luek Walvis ken ti adda iti taaw nga Is-isla Penguin ; dagitoy ket nagbalinda a nangruna a paset ti baro a Kappon ti Abagatan nga Aprika iti pannakapartuatna idi 1910. Idi 1884 ti Imperio nga Aleman ket nangbangon iti turay iti kaaduan a paset ti teritorio, ken nangbukel iti kolonia nga ammo a kas ti Abagatan a Laud nga Aprika ti Aleman. Daytoy ket nagpartuat iti panagtalon ken impraestruktura. Kadagidi pagbaetan ti 1904 ken 1908 daytoy ket nagaramid iti maysa a panangikisap iti puli kadagiti tattao a Herero ken Nama. Nagpatingga ti turay nga Aleman idi 1915 iti pannakaabak dagiti puersa ti Abagatan nga Aprika. Idi 1920, kalpasan ti panagpatingga ti Sangalubongan a Gubat I, binilinan ti Liga ti Pagpagilian ti Abagatan nga Aprika iti administrasion ti kolonia. Daytoy ket nangipataw kadagiti lintegna, mairaman kadagiti panangidasig iti puli ken dagiti alagaden. Manipud idi 1948, iti pannakabutos iti bileg ti Nailian a partido, nangipakat pay ti Abagatan nga Aprika iti apartheid iti ammo idi nga Abagatan a Laud nga Aprika.

Iti naladladaw a maika-20 a siglo, dagiti yaalsa ken dagiti demanda para iti politikal a pannakaibagi babaen dagiti politikal nga aktibista a patneng nga Aprikano nga agtartarigagay iti wayawaya a nagresultaan iti dagus a panagrebbeng iti responsibildad ti Nagkaykaysa a Pagpagilian iti teritorio idi 1966, ngem nagtalinaay ti Abagatan nga Aprika iti de facto a turay. Idi 1973 binigbig ti UN ti South West Africa People's Organisation (SWAPO) a kas ti opisial a pannakabagi ti tatao a Namibiano; ti partido ket kaaduan a dagiti Aawambo, nga isuda iti kaaduan iti teritorio. Kalpasan iti nagtultuloy a panaggugubat ti gerila, nangitakder ti Abagatan nga Aprika iti maysa a kabayatan nga administrasion idiay Namibia idi 1985. Nakagun-od ti Namibia iti napno a wayawaya manipud iti Abagatan nga Aprika idi 1990. Nupay kasta, ti Luek Walvis ken ti Is-isla Penguin ket nagtultuloy a tinurayan ti Abagatan nga Aprika aginggana idi 1994.

Ti Namibia ket addaan iti populasion iti 2.6 a riwriw a tattao ken ti maysa a natalna nga aduan partido a parlamentario a demokrasia.

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

^ "Communal Land Reform Act, Afrikaans" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
^ "Communal Land Reform Act, Khoekhoegowab" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
^ "Communal Land Reform Act, Oshiwambo" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 1 Marso 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
^ "Communal Land Reform Act, Rukwangali" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
^ "Communal Land Reform Act, Setswana" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
^ "Communal Land Reform Act, Lozi" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.
^ Shugart, Matthew Søberg (Septiembre 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns" (PDF). Graduate School of International Relations and Pacific Studies. United States: University of California, San Diego. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 19 Agosto 2008. Naala idi 4 Septiembre 2016.
^ Shugart, Matthew Søberg (Disiembre 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns" (PDF). French Politics. 3 (3): 323–351. doi:10.1057/palgrave.fp.8200087. Naala idi 4 Septiembre 2016. Of the contemporary cases, only four provide the assembly majority an unrestricted right to vote no confidence, and of these, only two allow the president unrestricted authority to appoint the prime minister. These two, Mozambique and Namibia, as well as the Weimar Republic, thus resemble most closely the structure of authority depicted in the right panel of Figure 3, whereby the dual accountability of the cabinet to both the president and the assembly is maximized. (…) Namibia allows the president to dissolve [the assembly] at any time but places a novel negative incentive on his exercise of the right: He must stand for a new election at the same time as the new assembly elections.
^ "CountryMeters – Namibia population". CountryMeters. Naala idi 7 Pebrero 2018.
^ ^a ^b ^c ^d "Report for Selected Countries and Subjects". IMF.org. International Monetary Fund. Naala idi 20 Enero 2019.
^ "GINI index (World Bank estimate)". data.worldbank.org. World Bank. Naala idi 20 Enero 2019.
^ "2018 Human Development Report". United Nations Development Programme. 2018. Naala idi 14 Septiembre 2018.
^ Wells, John C. (2008), Longman Pronunciation Dictionary (3rd nga ed.), Longman, ISBN 978-1-4058-8118-0
^ Roach, Peter (2011), Cambridge English Pronouncing Dictionary (Maika-18 nga ed.), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-15253-2
^ Peter Shadbolt (24 Oktubre 2012). "Namibia country profile: moving on from a difficult past". CNN.

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]

Midia a mainaig iti Namibia iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Namibia manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)

Namibia a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
Namibia manipud iti UCB Libraries GovPubs
Namibia iti Curlie (iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti Namibia

[1] "Communal Land Reform Act, Afrikaans" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.

[2] "Communal Land Reform Act, Khoekhoegowab" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.

[3] "Communal Land Reform Act, Oshiwambo" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 1 Marso 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.

[4] "Communal Land Reform Act, Rukwangali" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.

[5] "Communal Land Reform Act, Setswana" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.

[6] "Communal Land Reform Act, Lozi" (PDF). Government of Namibia. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 25 Pebrero 2016. Naala idi 18 Pebrero 2016.

[Draft-7] Shugart, Matthew Søberg (Septiembre 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns" (PDF). Graduate School of International Relations and Pacific Studies. United States: University of California, San Diego. Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 19 Agosto 2008. Naala idi 4 Septiembre 2016.

[Dual-8] Shugart, Matthew Søberg (Disiembre 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns" (PDF). French Politics. 3 (3): 323–351. doi:10.1057/palgrave.fp.8200087. Naala idi 4 Septiembre 2016. Of the contemporary cases, only four provide the assembly majority an unrestricted right to vote no confidence, and of these, only two allow the president unrestricted authority to appoint the prime minister. These two, Mozambique and Namibia, as well as the Weimar Republic, thus resemble most closely the structure of authority depicted in the right panel of Figure 3, whereby the dual accountability of the cabinet to both the president and the assembly is maximized. (…) Namibia allows the president to dissolve [the assembly] at any time but places a novel negative incentive on his exercise of the right: He must stand for a new election at the same time as the new assembly elections.

[geo-9] "CountryMeters – Namibia population". CountryMeters. Naala idi 7 Pebrero 2018.

[imfna-10] "Report for Selected Countries and Subjects". IMF.org. International Monetary Fund. Naala idi 20 Enero 2019.

[11] "GINI index (World Bank estimate)". data.worldbank.org. World Bank. Naala idi 20 Enero 2019.

[HDI-12] "2018 Human Development Report". United Nations Development Programme. 2018. Naala idi 14 Septiembre 2018.

[13] Wells, John C. (2008), Longman Pronunciation Dictionary (3rd nga ed.), Longman, ISBN 978-1-4058-8118-0

[14] Roach, Peter (2011), Cambridge English Pronouncing Dictionary (Maika-18 nga ed.), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-15253-2

[15] Peter Shadbolt (24 Oktubre 2012). "Namibia country profile: moving on from a difficult past". CNN.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

k t u Dagiti pagilian ken teritorio iti Aprika
Dagiti naturay nga estado	Arhelia Angola Benin Botswana Burkina Faso Burundi Eswatini Kamerun Kabo Berde Republika ti Tengnga nga Aprika Chad Komoros Demokratiko a Republika iti Kongo Republika iti Kongo Pantar ti Marpil Djibouti Ehipto Guinea Ekuatorial Eritrea Etiopia Pransia Mayotte Réunion Gabon Gambia Ghana Guinea Guinea-Bissau Italia Pantelleria Kenya Lesoto Liberia Libya Madagascar Malawi Mali Mauritania Maurisius Morocco Mosambike Namibia Niger Nigeria Portugal Madeira Rwanda Santo Tomas ken Prinsipe Senegal Seychelles Sierra Leone Somalia Abagatan nga Aprika Abagatan a Sudan Espana Is-isla ti Canaria Ceuta Melilla Plazas de soberanía Sudan Tanzania Togo Tunisia Uganda Yemen Socotra Zambia Zimbabwe
Dagiti estado nga addaan iti limitado a pannakabigbig	Demokratiko a Republika ti Arabo a Sahrawi Somalilandia
Agkamkammatalek	Îles Éparses (Pransia) Santa Helena, Ascension ken Tristan da Cunha (Nagkaykaysa a Pagarian)
Saan a nalawag ti pannakaturay	Akinlaud a Sahara

Namibia

Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti akinruar a silpo[urnosen | urnosen ti taudan]

Listaan ti pagdaliasatan

Agbiruk