Gambia
Islamiko a Republika ti Gambia Republika ti Gambia | |
|---|---|
 Wagayway
 Eskudo
| |
| Napili a pagsasao: "Progress, Peace, Prosperity" | |
| Nailian a kanta: "For The Gambia Our Homeland" | |
.svg) | |
| Kapitolio | Banjul 13°28′N 16°36′W / 13.467°N 16.600°WNagsasabtan: 13°28′N 16°36′W / 13.467°N 16.600°W |
| Kadakkelan a siudad | Serekunda |
| Opisial a sasao | Ingles |
| Dagiti Nailian a Pagsasao | |
| Grupgrupo ti etniko (2003) | |
| Nagan dagiti umili | Gambiano |
| Gobierno | Unitario a presidensial a republika |
| Adama Barrow | |
| Isatou Touray | |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia |
| Wayawaya | |
• manipud iti Nagkaykaysa a Pagarian | 18 Pebrero 1965 |
| Kalawa | |
• Dagup | 10,689 km2 (4,127 sq mi) (Maika-164) |
• Danum (%) | 11.5 |
| Populasion | |
• Senso idi 2013 | 1,882,450 |
• Densidad | 176.1/km2 (456.1/sq mi) (Maika-74) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2016 |
• Dagup | $3.387-bilion[1] |
• Tunggal maysa a tao | $1,664[1] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2016 |
• Dagup | $886-riwriw[1] |
• Tunggal maysa a tao | $435[1] |
| Gini (1998) | 50.2 nangato |
| HDI (2013) |  0.441[2]ababa · Maika-172 |
| Kuarta | Dalasi (GMD) |
| Sona ti oras | UTC+0 (GMT) |
| saan a mapalpaliiw | |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +220 |
| Kodigo ti ISO 3166 | GM |
| TLD ti internet | .gm |
Ti Gambia (/ˈɡæmbi.ə/ (
dengngen)), opisial nga Islamiko a Republika ti Gambia[3][4][5] wenno Republika ti Gambia,[6][7][8] ket ti pagilian idiay Laud nga Aprika nga intero a napalikmutan babaen ti Senegal malaksid ti igid ti baybayna iti Taaw Atlantiko iti akinlaud a patinggana. Daytoy ti kabassitan a pagilian iti nangruna a daga ti Aprika.[9]
Mabirukan ti Gambia iti dua bangir ti Karayan Gambia, ti nakainaganan ti pagilian, nga agyus babaen ti tengnga ti Gambia ken agayus idiay Taaw Atlantiko. Ti kalawana ket 10,689 kuadrado kilometro (4,127 sq mi) ken addaan iti populasion iti 1,882,450 manipud iti senso idi Abril 2013 (probisional). Ti Banjul ket isu ti kapitoliona, ken dagiti kadakkelan a siudad ket ti Serekunda ken Brikama.
Makibinningay ti Gambia kadagiti historikal a taudanna kadagiti dadduma nga adu a pagilian iti Laud nga Aprika iti panagtagilako ti aadipen, ken isu idi ti kangrunaan a gapu iti pannakaikabil ken pannakaibati ti kolonia idiay Karayan Gambia, ken immuna daytoy nga inaramid babaen dagiti Portuges, idi las-ud ti panawen nga ammo idi a kas ti A Gâmbia. Kalpasanna, idi 25 Mayo 1765,[10] Ti Gambia ket inaramid idi a kas parte ti Imperio a Britaniko idi pormal a nagtakem ti gobierno, ken nangbangon iti Probinsia ti Senegambia. Idi 1965, Nakagun-od ti Gambia iti wayawaya babaen ti panangidaulo ni Dawda Jawara, ken nagturay isuna aginggana idi nagturay ni Yahya Jammeh iti kudeta idi 1994.
Ni Adama Barrow ket nagbalin a ti maikatlo a presidente ti Gambia idi Enero 2017, kalpasan ti panangatiwna ken ni Jammeh iti panagbubutos idi Disiembre 2016.[11] Kinaunaan a saan nga inawat ni Jammeh dagiti resulta, a naggappuan ti didigra ti batay-linteg ken ti pannakibiang ti militar babaen ti Komunidad ti Ekonomia dagiti Estado ti Laud nga Aprika, ken nagresultaan ti panageksilona.[12][13]
Ti ekonomia ti Gambia ket kaaduan iti panagtalon, panagkalap, ken naipangpangruna iti turismo. Idi 2008, agarup a pagkatlo ti populasion ket agbibiagda iti baba ti linia ti kapanglaw iti sangalubongan iti US$1.25 iti tunggal maysa nga aldaw.[14]
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ a b c d "The Gambia". International Monetary Fund. Naala idi 17 Abril 2013.
- ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
- ^ The Islamic Republic of The Gambia Launches the AU Campaign to End Child Marriage in Africa[permanente a natay a silpo], African Union, 16 Hunio 2016. Naala idi 15 Disiembre 2016.
- ^ United Nations Member States, United Nations, Naala idi 15 Disiembre 2016
- ^ Country names Naiyarkibo 2016-12-20 iti Wayback Machine, Foreign & Commonwealth Office of the United Kingdom, Naala idi 15 Disiembre 2016
- ^ "Republic of the Gambia, Office of the President". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2017-01-28. Naala idi 2017-01-27.
- ^ "CIA World Factbook". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2020-04-24. Naala idi 2017-01-27.
- ^ http://gambiaembassy.us/the-country/ Naiyarkibo 2016-12-31 iti Wayback Machine Gambia Embassy in Washington DC]
- ^ Hoare, Ben. (2002) The Kingficher A-Z Encyclopedia, Kingfisher Publications. p. 11. ISBN 0-7534-5569-2.
- ^ Hughes, Arnold (2008) Historical Dictionary of the Gambia. Scarecrow Press. p. xx. ISBN 0810862603.
- ^ Wiseman, John A. (2004) Africa South of the Sahara 2004 (33rd edition): The Gambia: Recent History, Europa Publications Ltd. p. 456.
- ^ "Gambia's Yayah Jammeh confirms he will step down". Al Jazeera. 2017-01-20. Naala idi 2017-01-21.
- ^ Ramsay, Stuart (22 January 2017). "Former Gambia leader Yahya Jammeh flies into political exile" (iti Ingles). Sky News. Naala idi 23 Enero 2017.
- ^ Human Development Indices, Table 3: Human and income poverty, p. 35. undp.org
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Gambia iti Wikimedia Commons
| Naturay nga es-estado | .svg) | |
|---|---|---|
1 Di nalawag ti kinaturay. | ||
| Sapasap | |
|---|---|
| Dagiti nailian a biblioteka | |
| Dadduma | |
- Dagiti artikulo nga agraman kadagiti natay nga akinruar a silpo manipud idi Oktubre 2022
- Gambia
- Dagiti pagilian idiay Aprika
- Dagiti pagilian a nagbeddengan ti Taaw Atlantiko
- Ekonomiko a Komunidad dagiti Estado ti Laud nga Aprika
- Dagiti pagilian ken teritorio nga agsasao ti Ingles
- Dagiti kabassitan a naparang-ay a pagilian
- Dagiti estado a kameng ti Kappon ti Aprika
- Dagiti estado a kameng ti Mankomunidad ti Pagpagilian
- Dagiti estado a kameng ti Organisasion ti Islamiko a Pagtitinnulongan
- Dagiti republika
- Dagiti estado ken teritorio a nabangon idi 1965
- Dagiti estado a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian
- Dagiti mankomunidad a republika